AK Parti hükümetinin 15 Temmuz sonrası giriştiği tasfiyelere şaşırmak sanırım darbeler literatürünü bilmemekten kaynaklanıyor. Doğru olan bastırılan darbe girişimleri sonrası alınacak tedbirleri darbenin doğasının (aktörleri, tarzı, şiddeti) belirlemesidir.

NATO’nun bugün terörle mücadelede rol alma girişiminin tamamen ABD’nin isteği, akıllardakinin ABD Başkanı Donald Trump’ın kaba ifadesiyle “İslami terörizm” olduğu, PKK ile mücadelenin ise gündemde olmadığı biliniyor. Bu süreçte Türkiye’nin yapacakları, PKK’nın bir terör örgütü olduğu ve onunla da mücadele edilmesi gerektiğini umutsuzca söylemekten ibaret kalmamalı...

TSK’nın içinden çıkmış bazı ‘asker’ uzmanlar, 15 Temmuz sonrası gündeme gelen ABD askeri eğitimini savunmak adına, kendi tecrübelerini öne sürerek “Türkiye’nin NATO subaylarını tasfiye ettiği” iddiasını destekledi. ABD askeri eğitimlerinde kendilerine darbe yapmanın öğretilmediğini söylediler. Ancak bu proje uzmanları, hem 12 Mart Muhtırası hem de 12 Eylül darbesi sonrası ABD’li komutanlarının, eğitim verdikleri Türk subaylarına kutlama mesajı gönderdiklerini bilmezler.

Polis Akademisi Başkanlığı, geçtiğimiz hafta içerisinde Ankara’da‘Afganistan: Asya’nın Kalbi, İstanbul Süreci’ bağlamında ‘Üniversite, Radikalleşme ve Terör’ konulu bir seminer düzenledi. İstanbul Süreci’ne dahil ülkelerden yabancı katılımcıların iştirak ettiği seminerde üniversite ve radikalleşme konusu ele alındı.

Arap İsyanları sürecinden Türkiye’nin gelecek yönetici ve lider adaylarının öğreneceği birçok ders bulunmaktadır. Bunların başında sert gücün ve unsurlarının en az yumuşak güç kadar önemli olduğu gelmelidir. Türkiye, Türk Silahlı Kuvvetleri içerisindeki FETÖ mensubu subaylardan kurtulduktan sonra gerçekleştirdiği Fırat Kalkanı Operasyonu’yla sert gücün önemini anlamış ve uygulamaya koymuştur.

Ordu reformu sürecindeki her gecikme büyük riskler barındırmaktadır. Ancak bu riskin bir başka darbe olduğu düşünülmemelidir. Darbeler, askeri müdahalelerin tek çeşidi değildir. Feaver’ın söylediği üzere “Bir ordu darbeye hiç kalkışmayabilir ama sistematik olarak sivil denetimin altını oyabilir.”

“Tank liberali” Amerikan çevreleri 15 Temmuz sonrası verdikleri tepkiyle başarılı bir darbeyi Mısır ve 27 Mayıs darbelerinde olduğu gibi ‘iyi darbe’ olarak pazarlamaya hazır olduklarını ortaya koydu. Obama’nın tavrı bir yana, cuntanın ABD ordu istihbaratı ve CIA’den bir şekilde ‘olur’ almış olması büyük ihtimal.

Türkiye’ye gönderilmesi beklenen HIMARS füzelerinin NATO değil, ABD tarafından sağlandığını hatırlatmak gerekir. ABD’nin HIMARS’ları yalnızca Türk topraklarını DAEŞ roketlerinden korumak adına mı gönderdiği yoksa DAEŞ’e karşı yapılacak başka operasyonlarda da kullanmak niyetinde mi olduğu net değildir.

Orijinal anlamı itibariyle anayasaya aykırı hareketler olan ‘darbeler’ giderek ‘teoride anayasal gözüken siyasal operasyon ve manipülasyonlarla’ sınırları tam anlaşılamamış, işleyişi hayli kusurlu ancak beklentilerin de bir o kadar yüksek olduğu hukukun, demokrasinin ve ‘sivil’ toplumsal hareketlerin içerisinden gelecektir.

Son 25 yılı dikkatli incelenir ve Batı söylemi yakından takip edilirse, Ayetullah Humeyni’nin ölümünden bu yana İran’ın üçüncü kez (sözde) ılımlılaştığı görülür. Peki Türkiye-İran ilişkileri ve bölge siyaseti açısından, ılımlılar/reform yanlıları ile muhafazakarlar/sertlik yanlıları arasında yapılan ayrım ne kadar anlamlı?

Türkiye İslamcılarının 1979 İran İslam Devrimi’nden bu yana garip bir İran romantizminin etkisi altında olduklarını söylemek yanlış olmaz. Ütopik-romantizm havası, İslamcı kesimde körlük etkisine neden oluyor. Oysa İran’la ilişkiler, dış politika epistemisinin önemli argümanları olan güç, güvenlik ve çıkar çerçevesinde değerlendirilmeli.

Şekillenecek olan bölgesel düzenin Türkiye’nin bölge vizyonuna da maksimum düzeyde uygun olması için bir yandan bazı zor soruları sormaya başlarken diğer yandan eldeki sert güç unsurlarını ve mekanizmalarını gözden ve tadilattan geçirmek, hatta yenilerini oluşturmak gerekiyor.

Pakistan, yıllarca -en iyimser tahminde 1990’ların ortalarında Refah-Yol hükümeti döneminden bu yana- Türkiye’de beğenmedikleri sivil hükümetleri dışarıda ve içeride karalamak için İran’dan Malezya’ya kadar benzetecek başka bir ülke arayan liberal-sol muhalif aydınların yeni gözdesi.

28 Şubat gizlice değil açıktan, sokakları tutan askerlerle değil Javier Cercas’ın 1981’de İspanya’da medyanın, politikacıların ve sivil toplum kuruluşlarının da ayak oyunlarıyla gerçekleşen darbe için söylediği gibi, “teorik olarak anayasaya uygun gözüken siyasal operasyonlar” ve psikolojik savaş taktikleriyle yapıldı.

Haklara ‘mutlak’ statüsü giydirilmesinin sebebi, bir hak, doğal/mutlak olarak algılandığında etrafına otomatik olarak örülen din-geçirmez, seküler ontolojik zırhtır.

Daha önce Açık Görüş için kaleme aldığımız ‘Gülen Cemaati ve Seçilmişlik Sanrısı’ başlıklı yazıda “seçilmiş topluluk” olduğuna inanan Gülen Grubu’nun, 17-25 Aralık operasyonları sonrasındaki süreçte ‘ben de hata yaptım’ demesinin mümkün olmadığını ve bu grubun o andan itibaren her yönüyle sorgulanmaya başlayacağını iddia etmiştik. Öyle de oldu; Geçen zamanda Gülen grubu hata yapmış olabileceği önermesini bile reddederken, grubun itikadındaki envai tahrifattan tutun da, benimsediği yöntemlerin ve hedeflerin yanlışlığına ve girdiği uluslar arası ilişkiler ağının çarpıklığına kadar her şey ortaya döküldü.

Türkiye’de bu tür bir seçilmişlik sanrısının en fazla hakim olduğu cemaat Gülen Cemaatidir. Son birkaç aylık süreçte dahi Gülen Cemaati merkezli üretilen söylemlerde, bu algıya işaret eden birçok örnekle karşılaştık. Attığı tokatları ‘şefkat tokadı’ gibi gören, kendisinde hiçbir hata göremezken sürekli muarızını suçlayan, seçilmişlik sanrısına kapılmış bir Cemaat profiliyle karşı karşıyayız.

Bir tür yeniden yorumlama ve gerçek anlamda yenilenme işine kalkışmadığı sürece eski CHP sola koysan hoyrat, sağa koysan absürt durmaya devam edecek.

Hem azınlık, hem dindar, hem de muhalifseniz, liberal-sol kesimler ‘özgürlükçü değerleri’ teşvik uğruna ‘çoğunlukçu demokrat’ olmayı pek de sorun etmeyeceklerdir. Ancak çoğunluğu Müslüman bir ülkede hem dindar/muhafazakâr hem de iktidar olduğunuzda, size “sandık her şey demek değil” denir.

Birkaç yıl önce AK Parti Hükümeti’nden Türkiye’nin geleneksel Batı merkezli dış politika yöneliminden sapmadığını kanıtlamasını bekleyenler, muhafazakar demokrat olduğunu yıllar önce beyan etmiş hükümetten şimdi de liberal demokratlık yemini bekliyorlar.