Sırrı Mukaddes Makamı Ali olsun

Türkiye’den ABD’ye uzanan tasavvuf köprüsü

17 Şubat 2018 Cumartesi 07:00
Kültür Sanat Haberleri

BEDİR ACAR



İstanbul’da 1926 yılında dünyaya gelen Tosun Bekir Bayraktaroğlu, 1945’te Robert Kolej’den mezun olduktan sonra önce ABD’de bir süre mimari eğitimi aldı, daha sonra Londra’da iki yıl sanat tarihi tahsili yaptı. Ardından yeniden  ABD’ye dönüp tahsilini New Jersey’de tamamladı. “Tosun Baba” olarak da tanınan Bayraktaroğlu, 1961’den sonra 30 yıl ABD’de resim, heykel ve sanat tarihi profesörlüğü yaptı. 1950’lerden sonra Paris’te başlayan ressamlık döneminde Avrupa ve Amerika’da birçok sergi açtı. 10 yıl kadar Fas’ta iş adamlığı yaptı ve bir dönem fahri konsolosluk görevini yürüttü.      

1974’te İstanbul Karagümrük’teki Cerrahi Dergahına giren Bayraktaroğlu, burada tanıştığı şeyhi Muzaffer Ozak’tan tasavvuf dersleri aldı. 1970’lerin sonuna doğru şeyhinin tavsiyesiyle ABD’ye gelen Bayraktaroğlu, halen faaliyetini sürdüren Amerika Cerrahi Dergahını kurdu.   

MANEVİYAT OLMASA HAPI YUTMUŞTUM

2014 yılında Kanlıca’daki evinde buluştuğumuz Tosun Bayraktaroğlu, 50 yılı aşkın bir süredir ABD’de yaşıyor. Bir dönem Amerikan avangart sanat çevrelerinde fırtınalar estirmiş olan sanatçı, 60’lı 70’li yılların sanat ortamlarında çoğu arkadaşının uyuşturucudan ve başka kötü alışkanlıklar yüzünden öldüğünü belirterek ‘1970’lerde dine ilgi duyup dergaha girmeseydim ben de hapı yutmuştum’ diyor ve ekliyordu: Paçayı kurtarmak isteyenler için maneviyat bir panzehirdir.

SANATÇI, BİLGİN, DİN ADAMIYDI

SANAT TARİHÇİSİ/YAZAR OĞUZ ERTEN: Kendisi ile 2012 yılında tanıştım ve “Sıra Dışı Bir Hayattan Sıra Dışı Bir Sanata Tosun Bayrak” kitabını hazırlamaya başladık. Tosun Bey ile gerçekleştirdiğim söyleşilerde hem bir sanatçı, hem bir din adamı, hem bir bilgin hem bir sanat tarihçi ile karşılaştım. 90 yaşında olmasına rağmen bitmek bilmeyen bir enerji ve öğrenme isteğiyle çevresindekileri de motive eden bir yapısı vardı. 

ÇOK ETKİLİ ÇALIŞMALAR YAPTI

Yahşi Baraz/Galeri Baraz: Tosun Bayrak, spor, edebiyat, plastik sanatlar, siyaset, iş dünyası ve Amerika’da verdiği sanat dersleri ile din felsefesi alanlarında çok etkili çalışmalar yaptı. 1980’li yıllarda Galeri Baraz arşivine armağan ettiği dokümanlarını kitaplaştırdık. İstanbul Modern’e armağanı “Americanization of Tosun Bayrak”(1965) adlı eseri anılarımızda kalacak. Allah rahmet eylesin.

BİR HAYATA ONLARCA HAYAT SIĞDIRDI

New York Cerrahi Dergahı, ABD’deki tasavvuf önderlerinden Tosun Bayraktaroğlu’nun vefatı üzerine bir açıklama yaptı: “Hak yolundaki rehberimiz, şeyhimiz, mürşidimiz, nefsimizin kaypak oyunlarına karşı koruyucumuz, elimizi hiç bırakmayan şefkatli babamız, bir hayata onlarca hayatı sığdırmayı başaran kamil insan, Amerika Nureddin Cerrahi Dergahı postnişini Tosun Bekir Bayraktaroğlu, Hakk’ın rahmetine yürüdü. Allah sırrını mukaddes, makamını ali, mübarek eylesin.”      

BİZİM DİNSİZLER KADAR SERTİNİ GÖRMEDİM

BEDİR ACAR İLE RÖPORTAJINDAN: Dergaha girdiğimde etrafımızdakiler birer ikişer azalmaya, yahut bizi yargılamaya başladılar. İslam düşmanı Hristiyanla karşılaştım, İslam düşmanı Yahudileri gördüm. Ama Türkiye’deki dinsizler kadar İslam düşmanı sertini görmedim. Hastalıklıymışız gibi yaklaşıyorlar bize. 

Anarşist ressamlıktan dervişliğe

tosun bayrak 1960’lı yıllarda Amerikan avangart sanatında fırtınalar estirdi, yaptığı ‘Shock Art’ (şok sanatı) performanslarıyla adından söz ettirdi. Bugünün sanat ortamları için bile ‘aşırı’ görülebilecek protest işlere imza attı. Yaptığı eserlerle Amerikan politikalarının iki yüzlülüğünü ve emperyalizmi eleştirdi. Şık arabaların içine yerleştirdiği, kan, irin, et ve kemik parçalarıyla insanoğluna seslendi: Boşuna kibirlenip büyüklenme, içine bak, sen busun!

Şeyh Tosun’un Hatıratı

“Tosun Baba”nın, hatıratını derlediği “Amerika’da Bir Türk / Şeyh Tosun’un Hatıratı” adlı kitabının yanı sıra 1940’larda derlediği iki şiir kitabı, sanat tarihiyle ilgili birçok makalesi ve tasavvufa dair İngilizceye tercüme ve tefsir ettiği çok sayıda kitabı bulunuyor.  

EFSANE SANATÇI VE CERRAHİ ŞEYHİ TOSUN BAYRAK VEFAT ETTİ

Amerika Cerrahi Dergahı şeyhi Tosun Bayraktaroğlu 92 yaşında New York’ta vefat etti.  Kamuoyunda “Tosun Baba” (Tosun Bayrak) olarak da bilinen Bayraktaroğlu’nun cenazesinin pazar günü (yarın) öğle namazını müteakip New York’taki Cerrahi Dergahından kaldırılacağı ve burada toprağa verileceği duyuruldu.