Batmanlar Süpermanlar hepsi kurgu... Vecihi gerçek!

1990’lı yıllarda sinemada iddia sahibi bir grup yönetmenin kurduğu Yeni Sinemacılar’la adını duymuştum ilk kez. Alışıldık bakışın dışında işler yapmışlardı. Sonra o yılların en popüler dizilerini yönetti. Bir süredir üzerinde çalıştığı sinema filmi Vecihi Hürkuş ise yakında seyirci karşısına çıkacak. “Tarihimizden bihaber yaşıyoruz. Bizim kendimizi anlatmamız şart. Bunu yapmazsak bir gün Gazi Osman Paşa’yı ABD’li olarak görebiliriz” diyen usta yönetmen Kudret Sabancı ile hem 25 Mayıs’ta vizyona girecek Hürkuş’u, hem çekim aşamasındaki 27 Mayıs dizisini konuştuk. 

Sinemamızda kahramanlarımızı anlatma konusunda hayli geriden gidiyoruz. Bu anlamda Vecihi Hürkuş filmi nerede duruyor? 

Aslında onlar bir dönemin insanları. Bizim çok fazla kahramanımız var. 1870’lerden 1930’lara kadar olan döneme baktığınız zaman Altın Çağ ve altın nesil bu insanlar. Çok büyük vatan ve bağımsızlık mücadelesi vermişler. Ressamlardan ilim adamlarına, padişahlardan erlere kadar pek çok isim destan yazmış. Vecihi Hürkuş onlardan biri. Birinci Dünya Savaşı, Kurtuluş Savaşı ve Çanakkale anlatılırken havacılarımızdan hiç bahsedilmedi bize. Çanakkale’de düşman gemilerinin Boğaz’a girdiğini haber veren ve o gemileri makinalı tüfeklerle orada tutan havacılar olmuş. Karacılar ve denizciler kadar havacıların da etkisi var Çanakkale Zaferi’nin kazanılmasında.  

Peki o döneme dair bilmediğimiz başka neler var?

Askeri pilot yetiştiren dünyadaki ilk okullardan biri Türkiye’de 1912’de Yeşilköy’de açılmış. Havacılık literatüründe tartışma konusu olan dünyanın ilk siyahi pilotu da Türk. O yıllarda iki siyahi pilot var. Biri ABD’li. Bir de ülkemizde Ahmet Ali Çelikten. Filmde de konu ettik bunu. İkisi de 1915 yılında okula giriyorlar. Aynı günlerde mezun oluyorlar. ABD’li mezun oluyor ama uçuş yaptırmıyorlar. Bizde ise Ahmet Ali Çelikten mezun olur olmaz başlıyor uçağa binmeye. Literatürde ilk siyahi pilot olarak gösterilen ABD’li Eugene Jacques Bullard’ın ise mezuniyetinden sonraki iki sene uçmasına izin verilmez, ABD’de siyahilere uygulanan ayrımcılığın bir örneğidir bu. Dolayısıyla dünyanın ilk siyahi pilotu Ahmet Ali Çelikten oluyor bu durumda. 

Uçakların hangi ülkeye ait olduğunu belirten sinyallerdır vardır, kanatların altına yapıştırıyorlar. Bu uygulamayı başlatan ve dünyada ilk kullanan ülke de biziz. Balkan Savaşı döneminde karacı askerlerimiz bizde uçak olacağına ihtimal vermediği için havada ne görürse ateş edip indiriyor. Enver Paşa’nın genelgesi var 1912’de. ‘Bunların kanatlarının altında bayrak filan yapıştırın. Anlasınlar bizim uçağımız olduğunu’ diyor ve bu sinyaller buradan doğuyor. 

O dönemin şartları altında etkin bir filomuz var diyebilir miyiz? 

Filo denilemez ancak 22 tane pilotumuz var o yıllarda. Ama destan yazıyorlar. 1912’den 1923’e kadar bütün cephelerde çok ağır işler üstleniyorlar. Vecihi Hürkuş da hatıralarında anlatıyor. Mesela Sakarya Savaşı’nın aslında nasıl kazanıldığından bahsediyor Hürkuş. 20. yüzyıl tarihimizin dönüm noktasıdır Sakarya Savaşı. Yunanlıların durduğunu süvarilere haber verenler havacılar. Ama bize bunlardan hiç bahsedilmiyor. Tarihimizden bihaber yaşıyoruz. 

Bu çok acıklı değil mi… 

Tabi. Ben başka bir hikâye yazmıştım. 1901-1917 arasında geçen. Burada yapamadık onu, bir Alman yapımcı istedi. Görüştük, Almanlarla savaştığımız için onlar da var hikâyede. ‘Ben bunun Almanlarla ilgili kısmını Alman bir yönetmene çektirsem, biraz da Alman Sarayı eklesek içine’ dediler. ‘Niye olmasın’ dedik. Sonra hikaye bana bir geldi bizim kahramanlar figürasyon olmuş, Alman filmine dönüşmüş. Bu benim yazdığım hikaye değil’ diye itiraz ettiğimde adam, ‘Siz kendi hikayenizi anlatmazsanız tabi ki biz anlatacağız bunları’ dedi. Bugüne kadar da hep öyle oldu. Bizim kendimizi anlatmamız şart. Bizi bizden iyi ve doğru kimse anlatamaz. Dolayısıyla Vecihi Hürkuş gibi bir sürü isim var. Kazım Karabekir, Fevzi Çakmak filmimiz yok doğru düzgün, Kurtuluş Savaşı filmimiz yok. Atatürk filmimiz, Plevne, Gazi Osman Paşa filmimiz yok. Ki Gazi Osman Paşa bugün hala ABD’de ders olarak okutuluyor; o güne kadar yapılan savaş şeklini, askerlik algısını değiştiren bir savaş. Ama bizim hiçbir şeyden haberimiz yok. Kendimiz anlatmazsak bir gün Gazi Osman Paşa’yı ABD’li olarak görebiliriz. 

Evet bir de böyle ABD görünümlü ‘yerli’ film derdimiz var…

Bizim filmde Ruslar da İngilizler de Türkçe konuşuyor. Bu zayıflık değil mi denilebilir. Amerikan filmlerinde niye herkes İngilizce konuşuyor? Osmanlı Subayı’nda neden Türkler kendi aralarında bile İngilizce konuşuyor? Çünkü o bir ABD filmi. Bu da bir Türk filmi. Çok da komplekse kapılmamak lazım. 

Filmle ilgili hayal ettiğinizle ortaya çıkan iş ne kadar örtüşüyor?

Biz hayal gücüyle iş yapıyoruz. Hayalgücünüzü serbest bıraktığınızı düşünün sınırsız bir şekilde uçabildiğiniz yere kadar uçun. Bakıyorsunuz tarihte daha fazlasını yaşamışlar zaten. Vecihi Hürkuş da böyle bir kahraman. Düşlediğimizin daha fazlasını yaşamış. Hazar denizinin ortasındaki Nargin adasından yüzerek kaçmak ne demek? Benim altın nesil diye tabir ettiğim insanlar da böyle garip bir şey var. Çanakkale Savaşı’nda makinalı tüfeklerin, topların üstüne kazma kürekle koşan adamlar var. Baktığınızda 1912 senesinde uçuyor bu adamlar. O dönemin uçakları da aslında bir tür uçurtma gibi. Motorsiklet motoru takılı bir şeye binip uçuyorlar. Bu adamlar bununla savaşıyorlar, uçak düşüyor, kalkıyor, tekrar onunla uçmaya devam ediyor. Aldıkları eğitime bakıyorsunuz birinci dünya savaşı subaylarının tamamı aynı eğitimi alıyor bizimkiler de öyle. Dört beş yabancı dil biliyorlar. Vecihi Hürkuş mesela dansçı, piyanist, ressam, eskrim ustası, mühendis, savaş kahramanı, İstiklal madalyası sahibi. Beş, altı ömür yaşamış insanlar sanki. Donanım ve birikim olarak bizden çok daha yukarıda görüyorum onları. Batı sinemasını ayakta tutan kahramanlar Batmanlar, Süpermanlar hepsi kurgu. Vecihi gerçek! 

Ama biz onun adını ilkin bir komedi filminde duyduk...

Aslında o Vecihi Hürkuş değildi. Hürkuş’a bir selam vermeydi. İyi ki yapmışlar. Vecihi’nin adının unutulmamasını sağladı belki de. Geçmişimize bakıp bugünün kıymetini de bilmek gerekiyor. Bu ülkeyi nasıl kurduk, nasıl bizim oldu bu ülke? Bunları bilirsek ülkemizin değerini de daha iyi biliriz. Sırf bu yüzden bile bunları anlatmak, tarihimizden korkmamak gerekiyor. 

Kahraman dediğimiz zaman çocuklar Batman’i, Spiderman’i sayıyorlar. 

Bizim Yüzbaşı Volkan diye bir kahramanımız daha var mesela. Niye Yüzbaşı Volkan’ın filmi yok? 1932’den beri Batman, 1936’dan beri Kızıl Maske, çiziliyor. Yüzbaşı Volkan’ın bugüne uyarlanması lazım. 

27 MAYIS NEYSE 15 TEMMUZ DA ODUR