Ben Hur’un ‘dini’ sırrı

Bazı hikayeler vardır beyazperdede büyük iş yapar ve tekrar tekrar yeni uyarlamaları çekilir. ‘Ben Hur’ da bunlardan biri. Çoğu insan Ben Hur’un sinema macerasının 1959’daki ünlü versiyonu ile başladığını zanneder. Aslında başlangıcı çok daha eski. 1907 yılında bir kısa film olarak ilk kez sinemaya aktarılan hikaye daha sonra siyah beyaz-film döneminde 1925’te 2 saat 20 dakika olarak tekrar çekildi. 1959’da ise Lew Wallace’ın aynı adlı romanından sinemaya uyarlandı. William Wyler’ın yönettiği filmin başrolünde Charlton Heston oynadı. O dönem müthiş bir çekim macerasından sonra 11 Oscar aldı ve üzerine birçok hikaye yazıldı. 8 bin dublörün yer aldığı çekimler yaşanan kazalarla da gündeme geldi. Ünlü araba yarışı sahnesi çekiminde yaşanan kaza sonucu bir dublör ölmüş, çekimlerde bir çok at da telef olmuştu. Filmin yapımcılarından biri aynı zamanda Oscar organizasyonunda görevli olduğu için birçok tartışma yaşanmıştı.1959 yılından sonra Hollywood dışında da bir çok ülke sinemasında tekrarları, belgeselleri ve animasyonları çekilen ‘Ben Hur’un televizyonda da macerası devam etmiştti. Son olarak sinemalarda vizyona giren Timur Bekmambetov’un uyarlaması ise hikayeyi günümüze göre güncelledi ve aksiyona dayanan yapısıyla izleyicinin beğenisine sunuldu. Bu kadar çok tekrarı yapılan her hikayenin kendine göre bir sırrı vardır.

Bu noktada filmin konusunu kısaca hatırlatmakta yarar var. Ben Hur bir Yahudi prensidir. Çocukluğunu Romalı yetim Messala ile beraber geçirir. Messala, Ben Hur kaza geçirdiğinde Roma garnizonuna katılıp şehri terk eder. Yıllar sonra bir komutan olarak şehre geri döner ve isyanları bastırmak için sert önlemler alır. Bu sırada yılların getirdiği kıskançlık ile Ben Hur’u da esir eder ve şehirden sürer. Ben Hur yıllarca denizlerde köle olarak kalır ve sonunda kurtulur. Aklında tek birşey vardır, Messala’dan intikam almak. Ama o sırada Hz. İsa ortaya çıkmış ve yeni dinini yaymaktadır. Ben Hur, Hz. İsa ile tanıştıktan sonra değişir.

Ben Hur her ne kadar tarihi aksiyon filmi olarak kabul edilse de aslında özünde dini bir film. Diğer dini filmlerden farkı ise Yahudilik ile Hıristiyanlık arasında sağlam bir bağ kurması. Hollywood’un zaten en önemli hedefi Hıristiyan dünyası ile Yahudi dünyasındaki ilişkiyi güçlendirmek. Hatta bu konuya o kadar özen gösterir ki Hz. İsa uyarlamaları yönetmen ve yapımcılar için en dikkatli olmaları gereken filmlerdir. Ben Hur’un sırrı en bilindik ama konuşulmayan sırdır. Çünkü her hafta bu tür filmleri seyrederek onların müptelası olduk zaten. En azından neyi seyrettiğimizi ve seyrettiklerimizin hangi amaçlarla çekildiğini bilelim.

“Hollywood’un zaten en önemli hedefi Hıristiyan dünyası ile Yahudi dünyasındaki ilişkiyi güçlendirmek.”

‘Ben Hur’ her ne kadar aksiyon filmi olarak kabul edilse de aslında özünde dini bir film. Messala ve Ben Hur arasında geçen mücedeleyi konu alan yapım Hristiyanlığın yayılmaya başladığı dönemde geçiyor.