20 Nisan 2024 Cumartesi / 12 Sevval 1445

Bir sürahi dolusu sefa bir bardak şifa

Osmanlı saray mutfağında da halk sofralarında da eksik olmayan şifa deposu şerbetlerin dünya mutfağında yeri tartışılmaz. Susuzluk ihtiyacının giderilmesinin yanı sıra hastalıkların önlenmesi ve tedavisinde kullanılan, keyif ve ferahlık duygusunu yudum yudum yaşatan geleneksel içeceklerimizi Ramazan öncesi sizler için derledik.

20 Mayıs 2017 Cumartesi 07:00 - Güncelleme:
Bir sürahi dolusu sefa bir bardak şifa

Şerbetten sorbeye dünyaya açılan Osmanlı’nın şifa şurupları, sofralarda yeniden baştacı ediliyor. İslamiyet’in alkolü kesin yasakların içine alması nedeniyle, İslam dünyasının içecek kültürü doğrudan meyve suları ve şerbet üzerinde yoğunlaşmış. Meyve suyu tüketimi dünyanın tamamında uygulanan bir alışkanlık, ancak şerbet Doğu Akdeniz, Orta Doğu ve Orta Asya coğrafyalarında İslam coğrafyalarında ortaya çıkarılmış ve tüketilmiş. Şerbetin şekerli içecek sınıfından çıkarılıp sağlık iksiri olarak tüketilmesinin baş aktörü ise Osmanlı hekimleri. Sarayda altın tombakta sunulan milli içeceğimizden etkilenen İngiliz seyyah ve sefirler şerbeti dünyaya taşımış. Ünlü yemek tarihçisi Alan Davidson, Osmanlı, Bizans, Venedik ilişkileri döneminde şerbetin, İtalyan mutfağına ‘sorbetto’ olarak girdiğinin bilgisini vermiş. Fransızlar ve İtalyanlar da öğrendikleri bu teknikle, karlı ya da buzlu şerbetin benzeri olan buzlandırılmış şerbeti geliştirmiş ve adına ‘sorbet’ adını vermiş. Şerbetimiz, bugün Avrupa’nın en lüks restoranlarında damağın rahatlamasını ve tazelenmesini sağlamak için ana yemek öncesinde sunuluyor. Biz ise geleneksel şerbetimizin şifası üzerine yoğunlaştık. Ramazan’ı sağlıklı geçirmek için Osmanlı mutfağının her derde deva reçetelerini araştırdık. 

SARAYIN DİLLERE DESTAN ŞERBETİ

15’inci yüzyıl sonrasında sarayın gözde şerbetleri, gül, nilüfer, menekşe ve zambak gibi çiçeklerden yapılırdı. Önemli konuklara bu şerbetlerden ikram edilirdi ve bunlar için büyük paralar harcanırdı. Sıradan şerbet denince akla daha çok halkın tükettiği bal ve üzüm içerikli içecekler gelirdi. 

OSMANLI’NIN ANTİDEPRESANI 

‘Osmanlı Hekimlerinin Sağlık Kuralları’ kitabının yazarı Prof. Dr. Ayten Altıntaş, geçmişte soğuk şerbetin öfkenin zararını gidermede kullanıldığını açıkladı. Prof. Dr. Altıntaş, “Osmanlı hekimleri öfkenin zararının giderilmesi için elma, sandal, gül, limon ve amberli öküzdili şerbetlerinin soğuk içilmesini tavsiye ederdi” dedi.

SAHURDA ELMA ŞERBETİ

- 2 kilo yeşil elma

- 1 kg. toz şeker

- 2 litre su

- 2 adet kabuklu tarçın

- 2 adet elma kabuğu rendesi. 

Elmaların kabuklarını soyun ve derin bir tencereye ikiye bölerek yerleştirin. Üstüne su, tarçın, soyduğunuz kabukları, şekeri ilave edin. Yaklaşık yarım saat kaynattıktan sonra ocaktan alın. İnce bir tülbent veya kevgirde süzün, soğutarak servis yapın.

ÖKSÜRÜĞE KARŞI GÜLHATMİ

- 4 çorba kaşığı gülhatmi kurusu

- 6 çorba kaşığı şeker

- 7 su bardağı su

- Yarım limon suyu

- Üzeri için: 1 çorba kaşığı hafif sotelenmiş dolmalık fıstık veya susam

Gülhatmiyi suya koyun, 15 dakika kaynatın, sonra bu suyu süzün. Suyuna şeker koyup biraz daha kaynatın, 1 çorba kaşığı limon suyunu ilave edin, bir taşım kaynatın, altını kapatın. Soğutup sürahiye koyun, üzerini biraz dolmalık fıstıkla süsleyip servis yapın.

ÇARPINTIYA NANE LİMON

-  5 adet yıkanmış limon

-  1.5 su bardağı toz şeker

- Yarım demet havanda dövülmüş nane

-  7-8 su bardağı su

Limonları kesip suyunu sıkın, bu suyu kabuklarıyla birlikte cam bir kasede şeker ile karıştırıp ağzını kapatın, buzdolabında sabaha kadar bekletin. Daha sonra suyu, şekeri eritene kadar beklettiğiniz limon suyuna karıştırın, naneyi ilave edip 15 dakika nane ile bekletin. Sonra süzüp, taze nane yapraklarıyla birlikte servis yapın.

HER DERDE DEVA DEMİRHİNDİ

- 200 gr. Demirhindi macunu

- 1.5 su bardağı toz şeker

- 2 litre su

- İkişer tane kakule, karanfil

- Yarım çubuk tane tarçın

- Taze zencefil

Akşamdan tencerenin içerisine demirhindi macununu koyun. Üzerine 1 su bardağı şeker ve 2 lt. su koyarak sabaha kadar bekletin.Sabah yarım bardak şekeri de ekleyin. 15-20 dakika kadar orta ateşte kaynatın. Baharatları küçük bir tülbente koyun ve ağzını sıkıca kapatıp tencereye atın. 5 dakika daha kaynatın. Şerbeti ocaktan indirip soğuyana kadar bekletin. Ardından süzün. Cam şişeye doldurun ve buzdolabında muhafaza edin.