Elimizdekinin değerini ne zaman anlayacağız?

Türkiye’nin her bir karışı tarih kokar. Anadolu toprağında ne kadar derine inerseniz karşınıza o kadar güçlü bir imparatorluğun kalıntısı çıkar. Geçen hafta Türkiye’nin ve hatta dünyanın en önemli müzelerinden birini ziyaret etme fırsatı bulduk. Gaziantep Zeugma Mozaik Müzesi’nde M.Ö. 300’de Büyük İskender tarafından ‘Selevkia Euphrates’ adıyla kurulan Zeugma Antik Kenti’ne ait çok nadide mozaikler ve kalıntılar, muhteşem bir ambiyans eşliğinde sergileniyor. Gaziantep seyahatimizi fırsat bilip biz de müzeyi gezdik. Tabii müze gezmenin ‘adabına’ henüz nail olamamış insanlardan imkan bulabildiğimiz kadar! Eserlere saygı göstermeyen, tarihlerini öğrenmek yerine yalnızca fotoğraf çekme derdine düşen, bencilce diğer ziyaretçileri rahatsız eden güruh son derece büyük bir hayal kırıklığı oldu. Öyle ki bir süre sonra kalıntıları incelemek yerine insanları takip eder halde bulduk kendimizi! Hep sahip olduğumuz değerlerin kıymetini bilememekten yakınıyoruz. Hatta korunmaya çalışılanlara da zarar vermekten çekinmiyoruz! Dilerseniz henüz müzeyi gezme fırsatı bulamayanlar için Zeugma Mozaik Müzesi turu yapalım önce. Sonra gözlemlerimizden yola çıkarak müze gezerken nelere dikkat edilmesi gerektiğini hatırlatalım.

EN NADİDE MOZAİKLER

Zeugma Mozaik Müzesi, gerek yapısal olarak gerekse içinde sergilenen eserler açısından dünyanın en önemli müzelerinden biri. Öyle ki sanat tarihçileri ve arkeologların kıymetlisi bu müze yabancılara Türkiye’yi; vatandaşlarımıza ise Gaziantep’i ziyaret etmek için başlı başına bir neden. İki kısımdan oluşan o büyük yapının içinde koskoca bir tarih yatıyor. Müzede Geç Antik Dönem kiliselerine, Erken Süryani ve Hıristiyan ikonografisine ait örnekleri yakından inceleme fırsatına sahip oluyorsunuz. Çağın en önemli arkeolojik keşifleri arasında gösterilen Zeugma Antik Kenti’nden çıkarılan, o dönemde sanatın ulaştığı zirve noktasının örneklerini sergileyen mozaiklerin yanında Roma Dönemi’ne ait heykeller, sütunlar ve çeşmeleri de görebilirsiniz. Bunlardan en dikkat çekeni ise açık ara Savaş Tanrısı Ares’in bronz heykeli.

MÜZELER NASIL GEZİLİR?

Müzede yer alan mozaiklerin hepsinin sanat tarihi açısından çok değerli olduğunu söyleyip duruyoruz. Mozaikler kimi zaman Roma Dönemi kent yaşayışını zihninizde yeniden canlandırmanıza yardımcı oluyor kimi zaman bu yıllardaki inanışları keşfetmenizi sağlıyor. Biz Zeugma Mozaik Müzesi’ne gittiğimizde 9-10 yaşlarında çocuklardan oluşan bir okul gezisine rastladık. Çocukların sanatla buluşması kadar güzel bir şey olamaz. Ancak önce onların bunu anlayabilecek yaşta ve seviyede olduğundan, sonrasında da onlara kılavuzluk edecek kişilerin yeterli donanıma sahip olduğundan emin olmak gerekir. Zira ne yazık ki 40-50 çocuk bir araya geldiklerinde müzeyi gezmekten çok bunu bir oyuna çeviriyorlar. Koşuşturmaca, çığlıklar, kavgalar şöyle dursun eserlerin yüzüne bakmıyor, bunları oyunlarının bir parçası haline getirmeye çalışıyorlar. Gezerken pek çok çocuğu mozaikleri dokunmaması, onlara yaslanmaması konusunda uyarmak zorunda kaldık onlara eşlik eden öğretmenleri yerine. Müzenin en nadide parçalarından biri olan Çingene Kız Mozaiği, diğerlerinden ayrı muhafaza ediliyor. Etkileyici karanlık bir koridordan ulaştığınız odada spot ışığı eşliğinde mozaikteki kız figürü ile göz göze geliyorsunuz. Telefon ve fotoğraf makinelerinin flash’larını kullanmanın yasak olduğunu söylememize gerek yok. Ancak bu odada öğretmenleri bile bu konuda uyarmak zorunda kalıyor güvenlik görevlileri! Tüm bunlar olduktan sonra müzeleri kimler, nasıl gezmeli diye düşündük. Çocuklar elbette götürülmeli ancak ebeveynlerinin kontrolünde. Öncesinde eserlerin önemi hakkında bilgilendirilmeli, zarar vermemeleri için uygun dille uyarılmalılar. Belki de en güzeli çocuklara ana okulundan itibaren sanat eğitimi verip müze gezme alışkanlığı kazandırmak.