Güneş: Filmi çekmeyelim diye çok uğraştılar

Yönetmen İsmail Güneş 1915 yılında Ermeni tehciri sırasında yaşanan olayları gerçek öykülerden yola çıkarak sinemaya uyarladı. Film, tehcir kararının uygulanması sırasında kadın ve çocuklardan oluşan bir grup Ermeni’nin savaş sona erinceye kadar zorunlu olarak ikamet ettirilecekleri Suriye’ye taşınmasını ve taşınma görevini üstlenen tarihi gerçek bir karakter olan Katırcı Salim ve adamlarının yol hikayelerini anlatıyor. Birinci Dünya Savaşı sırasında bozulan Türk ve Ermeni ilişkileri gerçek olaylarla ele alınıyor. Karşılıklı çekilen acılara, oluşan güvensizlik ortamına objektif bir bakış açısıyla yaklaşmayı tercih etmiş yönetmen Güneş. Biz de yapımcılığını Aynur Güneş’in, senaryo yazarlığı ve yönetmenliğini İsmail Güneş’in üstlendiği 6 Ekim’de vizyona girecek olan Kervan 1915 adlı filmin ufak bir bölümünü izleme fırsatına nail olduk. Bu küçük bölüm bile bizi etkilemeye yetti. İki milleti birbirine yaklaştırabileceğini düşündüğümüz bu sanat eserini görmenizi tavsiye ederiz. Bizler heyecanla vizyon tarihini beklerken yapım hakkında Güneş ile sohbet ettik.

Bugüne kadar pek değinilmemiş bir konu. Proje nasıl ortaya çıktı?

Yaklaşık 35 yıldır çeşitli zamanlarda bu meseleyi kendi zihnimde gündeme getiriyorum. Hatta yazdığım ilk senaryo da bu konuyla ilgiliydi ama çekmek kısmet olmadı. 2000’li yıllarda Ararat filminin çekileceğini duyduğumda ‘Kendi bakış açılarıyla bir yapım ürettiler peki biz ne yapabiliriz?’ diye düşünmeye başladım. Ancak destek bulamadım. O zaman anladım ki devletin bu konuyla ilgili böyle bir derdi yok. Her yıl bir şeyler oluyor, birileri soykırımı kabul ediyor ya da reddediyor. Biz ona engel olmak için uğraşıyor, bunun için bir sürü para harcıyoruz. Ancak sonunda dönüp dolaşıp her yerde bir karşılık bulunuyor ve her geçen gün birileri bu soykırım iddiasını kabul ediyor. Karşı taraf, diaspora, meselesinin idraki için büyük gayret sarf ediyor. Bu meseleye “Yok olmamıştır” demek yerine acıları anlamak ve paylaşmak için ‘adil hafıza’ diye bir oluşum başlayınca o zamanlar başbakan olan Sayın Recep Tayyip Erdoğan’nın bir mektubu yayınlandı. Bunun üzerine biz de bir şeyler yapabileceğimizi düşündük ve harekete geçtik. Filme konu olan hikayeyi daha önce küçük bir kupürde görmüştüm. Gerçekte de böyle bir vatandaş yaşamış. Katırcı Salim’in hikayesini kendi bulduğum hikayelerle destekledim ve ortaya bu senaryo çıktı. 

İki taraflı bir hikaye anlatıyorsunuz. Senaryoyu yazmadan önce Ermeni ailelerin anılarını dinlediniz mi?

Pek çok metin taradık ve farklı farklı hikayelere rastladık. Ancak biliyorsunuz mağdur olan hikayesini anlatırken onu biraz büyütür. O nedenle sadece hatıralar tarih kitabı olarak sayılmaz. Hatıranın esprisi kişisel olmasıdır. Acılarınızdan bahsederken de hiçbir güzellik görmemiş gibi anlatırsınız. Biz kimse kimseyi öldürmemiştir demiyoruz. Sadece “Benim bahsettiğim adamın böyle bir prensibi vardı ve o prensip doğrultusunda kendine emanet edilenleri kayıpsız varış noktasına götürmek için elinden geleni yapıyor” diyorum. Bunu başarıp başaramadığını filmi izleyenler görecek. Katırcı Salim öylesine hedefine odaklanmış bir adam ki bu uğurda rotasını değiştiriyor, devletin ona yaptırmak istediklerini reddedip kendi bildiğini okuyor. Senaryoyu yazarken hep annemi düşündüm. O hep deniz görmüş, onu denizden alıp hiç bilmediği Halep coğrafyasına götürseler ne hisseder, nasıl yaşar? Üstelik bu yolculuğu yürüyerek, zorluklarla, kaotik bir coğrafyadan geçerek yapması gerekse.