Kenize Hanım’ın Pakistan’ında aşka yer kalmamış...

Kenize Murad, 1940’ta Paris’te dünyaya geldi. Osmanlı hanedanının mahkum edildiği sürgün ve vatansızlık onun tüm sülalesini heder etmişti... Ama o Paris’te sefalet içinde vefat eden annesine göre daha şanslıydı... Annesi, Sultan V. Murad’ın torunu Selma Rauf Hanımsultan, hanedanın dağılma sürecinde apar topar denebilecek bir hızla Hindistan’a gelin gitmişti. Raca Seyyid Sacid Hüseyin Ali ile evlenerek uzak diyarlara geçmişti ki bu kuşkusuz mahvolan diğer sürgünlere kıyasla fevkalade iyi bir haldi. Bilahare bir vesileyle geldiği Paris’ten, Nazi kuşatması dolayısıyla geri çıkamayınca, 1941 yılında Paris’te bir otel odasında vicdanları sızlatacak bir yoksullukla vefat etmişti. Kundakta bir bebekken büyükelçilik bahçesine bırakılan Kenize’yi, iyi yürekli bir diplomat aile yetiştirdi. Bir Fransız kız hangi eğitim mertebelerinden geçiyorsa Kenize de o merdivenleri çıkarak yürüdü. Yıllar sonra babasını buldu ve fakat babası artık bir Raca değil, Lahor’da bir avukattı. Bir müddet onlarla yaşadıktan sonra, tekrar Fransa’ya dönerek gazeteciliğe başladı.

 

Kenize Murad, 1971’den bu yana dış ilişkilere dair belgeler servisine bağlı makaleler yayınlamaya başladı. Bangladeş ve Pakistan gibi ülkelerde bir süre yaşadı. Bangladeş, Etiyopya ve Beyrut kuşatmaları sırasında o bölgelerdeydi. 1979 İran İslam Devrimi esnasında devrimi takip eden savaş muhabirlerindendi. Kenize Murad, hanedan mensupları arasında en popüler simalardan halen. Türkiye’de sevilen bir yazar olduğu kadar, eleştirilere de muhatap oluyor. Son kitabı da epey gündem oluşturacağa benziyor.

 

HAKİKATE VAKİT YOK

 

Kenize Murad’ın, ata diyarı Pakistan-Hindistan sahralarından kaleme aldığı bir kitap Pak İnsanlar Ülkesi. İsmi her ne kadar naif olsa da okuyucuyu yanıltmasın, kitap bir gazetecinin kitabı. Olaylar, insanların ve ruh alemlerinin çok önünde ve o kadar çok ki, olayların heyecanlı örgüsünde insana ve hakikatine vakit kalmıyor.

 

İçinde pek çok gazete kupürü ve ulusal istihbarat raporları var. Politik medyatik ezberler, İslam ve Müslümanlar aleyhine tahkim edilmiş önyargılar da eklenince, bir safari, bir macera tadına varıyor kitap... O kadar çok olay var ki kitapta, olayların kalabalığından insana, insanın biricik varoluşuna bir türlü dokunamayan, ama dokunmayı zaten çok da dert etmeyen bir anlatı... Ama bu kadar istihbarat yığdığı halde, cidden çok akıcı bir anlatım. Belki ileride bir James Bond filmine bile dönüşebilir!   

 

Kitapta, tam olarak edebiyat/roman kriterleri içinde değerlendiremeyeceğimiz unsurlar var. Belki çeviri olması hasebiyledir. Ama daha çok belgesel izlenimini uyandıran şu alt açıklamaları kastediyorum... ‘’Gerçek şahsiyettir’’ gibi işaretlemeler, roman mı haber mi aralığında bırakıyor insanı... Kitabın sonunda hikayeden kopartılmadan eklenmiş teşekkürler gibi. Eseri roman olmaktan çıkartıp dosya-belge haline dönüştüren editoryal hatalar bunlar... Bir anı kitabına veya gazete yazı dizisine ya da politikacılara sunulmak üzere hazırlanmış Pakistan Dosyası izlenimine yaklaştırıyor bu malumatfuruşluk Kenize Hanım’ın kitabını... 

 

Niçin romanı tercih etmiş olabilir, deneyimli gazeteci? Roman, çağımızda dolaşım gücü en yüksek edebiyat tarzı. Kenize Hanım’ın bundan evvelki kitabı da (annesinin yaşadığı saraydan sürgüne uzanan dramatik hayat hikayesi) roman/hatıra karışımıydı ve çok satan romanlar arasında parlak taçlı bir kraliçe gibiydi. Büyük ihtimalle Pakistan kitabı da bu güçlü tecrübeye yaslanarak bu şekilde çıkartıldı.

 

BİR TERÖR BELGESELİ Mİ?

 

Fransız gazeteci Anne ile Pakistanlı tiyatrocu Kerim arasındaki duygusal yakınlaşma, ne yazık ki yazarın terör örgütlerine olan aşırı ilgisi yüzünden sönük kalmış, geçiştirilmiş, hayat hakkı tanınmamış bir aşk hikayesi. Ama bu o kadar cılız ki romanın arka cebinde unutulmuş yarım sayfa gibi adeta. Pakistan’ın geçirdiği sel felaketlerinden, evsizlerin mülkiyet sorunlarına, kız çocukların eğitilememesinden genç yaşta evlendirilmelerine, aşırı yoksulluğa, işsizliğe olduğu kadar bohem ve lüks düşkünü hayata dair birçok arka plan dosya var kitapta. Ama her adımda giderek Vahhabileştiği söylenen Pakistan’da cirit atan terör gruplarına dair kurulmuş tafsilatlı anlatılar tüm bu ayrıntıları örtüyor. “Bu bir terör belgeseli mi?” diye sorduruyor insana. 

 

Doğrusunu isterseniz Kenize Murad’dan daha incelikli bir Doğu kitabı beklerdim. Ama tipik oryantalist engellerle kendini kısıtlamış. Sisler içindeki Casablanca filminin içinden geçiyorsunuz, meşhur Avare filminden sahnelerle giderken, Doğu’nun egzotik güzelliğini keşfe çıkan Indiana Jones ile dans ediyorsunuz sayfaların arasında.