Mitoloji kuramları sözlüğü

Fransız yazar ve şair Yves Bonnefoy’nın derlediği abidevi eser Antik Dünya ve Geleneksel Toplumlarda Dinler ve Mitolojiler Sözlüğü Alfa Yayınları tarafından iki cilt ve sert kapak olarak yayımlandı. Bu  önemli yapıtın Türkçe çeviri editörlüğünü Levent Yılmaz üstlenmiş. Levent Yılmaz çeviri ekibinde alanında uzman birçok önemli isim yer alıyor. Ulus Baker’in  “Ağırlıkla ‘karşılaştırmalı’ diyebileceğimiz metotlar çerçevesinde çalışan yorumcuların katıldığı, çözümleme momentine mitlerin içeriğinden daha fazla önem atfeden tematik bir referans çalışması” şeklinde tanımladığı bu çalışma mitolojiyi yalnızca Yunan ve Roma dünyasına ait olarak görme hatasını düzeltme niyetiyle yola çıkıyor. Yunan ve Roma mitolojisinin yanı sıra Brezilya tanrısı Omolu için yapılan ritüel danslarından, Eskimolarda ruhların nasıl göç ettiğini anlatan mitlere kadar birçok konu hakkında bilgi edinebileceğimiz ansiklopedik bir kaynak ile karşı karşıyayız. Haklarında çok az şey bildiğimiz kimi dinler ya da kültürler kolayca bulunacak bir tek makalede ele alınmış. Bu da, bu çalışmadan önce yayımlanan mitoloji sözlüklerinin çoğunun Antik Yunan mitolojisine dair olduğu, yeryüzündeki değişik mitolojileri inceleyen geniş kapsamlı bir sözlüğün olmadığı Türkiye’deki okuyucu için müthiş bir hizmet. Sözlüğün Türkçe editörü Levent Yılmaz’a göre bu eseri diğer sözlüklerden ayıran şey “Dünyanın bütününü kapsamına alması, anlatmaktansa anlamayı, anlayıp açıklamayı tercih etmesi”. Yine Ulus Baker’e göre “Mitlerden çok mitlere yaklaşım temalarının konu edildiği bu çalışma bu yönüyle mitoloji kuramları sözlüğüne dönüşmekte.”

 

AVRUPA-MERKEZLİ MİT ANLAYIŞI  

 

Yüzden fazla akademisyenin uzmanlık alanlarında yazdığı alfabetik sıralı makalelerden oluşan Dinler ve Mitolojiler Sözlüğü, antropolojinin önemli isimleri olan Claude Lévi-Strauss ile Georges Dumézil’in yaklaşımlarının temel alındığı; mitolojinin geçmişten günümüze toplumlarda işleyişine tanık olabileceğimiz ve mitolojiyi anlamanın yöntemlerini edinebileceğimiz; dinler, mitolojiler konusunda çalışanların kendi kuramlarıyla yeniden ve yeniden yüzleştikleri, kendi başına okunabilir bir çalışma. Avrupa-merkezli anlayıştan kurtulmak üzere çaba sarf eden, mitolojik gelenekteki önemli efsaneleri bulabileceğiniz bir çalışma olmasıyla, birçok mitoloji sözlüğünden ayrılan bu eser bugüne kadar bu alanda yapılmış en önemli çalışmalardan biri.