Radika ve Mona Lisa herkes için sanat diyor

Ressam Bünyamin Kara’nın “Radika ve Mona Lisa” isimli kitabının yeni baskısı Sentosa Yayınevi tarafından okura sunuldu.İki bölümden oluşan kitabın ilk bölümünde başlangıcından günümüze kadar dünya ve özellikle batı sanatının kısa bir tarihçesi anlatılıyor. İkinci bölümde ise genel olarak ‘sanat algısı’ bir ressamın eleştirel bakış açısıyla yorumlanıyor. İnsanlık tarihini üç çağa ayıran Kara, sıfırdan yazının icadına kadar olan zamanı Birinci Çağ, yazıdan 19. yüzyıla kadar olan dönemi İkinci Çağ ve günümüzden sonrasını da Üçüncü Çağ olarak tasnif etmiş. Yazara göre biz ikinci çağın bittiği ama üçüncü çağın da henüz başlamadığı kaotik bir geçiş döneminde yaşıyoruz. Bünyamin Kara bu görüşünü sanatsal göstergelerle de desteklemiş. 

- Geçmişi ve geleceği sanatın penceresinden sunan “Radika ve Mona Lisa” bize ne anlatıyor ve nasıl anlatıyor? 

Sanatı anlatan kitaplar genelde akademik kitaplardır. Bunlar da doğal olarak sanatla profesyonel olarak ilgilenen dar bir kesime hitap ederler. Oysa sanat geniş kitlelere hitap ettiği zaman daha başarılı olmaktadır. Shakespeare’in oyunlarından veya Süleymaniye Camii’nin güzelliğinden haz alabilmek için akademik bir eğitim almak gerekmez. Nasıl iyi sanat eserleri herkese hitap edebiliyorsa iyi sanat kitapları da herkesçe okunabilmelidir. Bu bağlamda sanatın ne olduğunu mümkün olduğu kadar geniş toplum katmanlarına anlatabilmeyi amaç edindim. Bunu yaparken de yaşayan ve sade bir Türkçe kullanmaya gayret ettim. 

- Peki, kitap bunları nasıl anlatıyor sorusunu biraz açabilir miyiz?

Kitap neyi anlatıyor sorusunun cevabı“sanatı anlatıyor” ise kitap nasıl anlatıyor sorusunun cevabı da “sanatsal bir dille anlatıyor”şeklinde olabilir. Yani tıpkı bir romancı veya hikâyeci gibi kendim için bir üslup oluşturdum demek belki iddialı ama bunu yapmaya çalıştım diyebilirim. Hatta bunun benim için bir amaç olduğunu da söyleyebilirim. Çünkü yola çıkarken sanatı sadece sanatla ilgilenenlere değil herkese anlatmak arzusundaydım. 

- Kitabınız bir öneri getiriyor mu?

Getirmiyor elbette. Sanat öneri getirmez teşhir eder, gösterir yalnızca. “Durum bu, siz böylesiniz, sen de busun” der. Öneri başka kurumların görevidir. Biz sadece sanata karşı duyarsızlığın bir bedeli olacağını, sanatçı oldukları söylenenlerin sanata karşı sorumsuz davrandıklarını ve sanatı destekleyenler ile desteklemesi gerekenlerin tarihsel bir sorumluluk taşıdıklarını ifade etmeye çalıştık.

‘BAL’ GİBİDİR SANAT

- Sanatın din ve ilimle olan bağını gösterirken bu üç kavramı bir çatışma değil de uyuşma konusu olarak ele almışsınız. Günümüzde özellikle sanat ve din karşıt kavramlar olarak değerlendiriliyor. Bu üç kavram nasıl bir araya geliyor?  

İlim, din ve sanat tamamıyla özerk alanlardır. İnanç adamı kendini vahiysel bilgiye teslim ederken, bilim adamı kendisini aklın egemenliğine bırakır. Sanatçı ise eserini yaratırken sezgi, bilgi ve alan bilgisini yeteneği ile yoğurarak dengeli bir senteze ulaşır. Dinin disiplinini bilime, bilimin disiplinini de dine uygulayamayız. Bilim adamı sezgileriyle ilerleyemeyeceği gibi din adamı da matematiksel bir dünya var edemez. Oysa sanatın disiplini her ikisini de kapsar. Sanatçı vahiy bilgisini, rasyonel aklı ve insani sezgilerini kendi değirmeninde öğüterek, özel, insana hitap eden yepyeni bir eser sunabilir. Arı nasıl nektarı çiçekten aldığı halde çiçeğe hiç benzemeyen bir ürün üretirse sanatçı da din ve bilimden beslendiği halde bunlara hiç benzemeyen yeni bir eser ortaya koyar. Kısacası din, ilim ve sanat karşıt değil, tamamlayıcı kurumlardır.