Avrupa’nın ortasında mikro ülke kurdu

Birleşmiş Milletler’in  ‘kuvvet kullanma yasağı’  ile bir ülkenin bir başka ülkeyi işgalinin önüne geçilmişti. Geleneksel ülke kazanma yolu olan ‘savaş’ artık işlevsizdi. Peki, yeni bir devlet ilan etmek için ne gerekiyor? Böyle bir şey mümkün mü?

Uluslararası hukukta bir kavram çıkıyor önümüze: Terra Nullius. Yani hiçbir devletin egemenliğine tabi olmayan, hiçbir ülkenin hak iddia etmediği toprak parçası… Böyle bir durumda, bir kimse o toprak parçasında devlet ilan etse, kimsenin karşı çıkmaya hakkı olmuyor. Tabii temel sorun, devlet ilanı ciddiye alınır mı, tanıyan olur mu? Yugoslavya’nın dağılışı Balkanlar’da birçok savaşa neden oldu. Bunlardan biri de Sırbistan ile Hırvatistan arasında oldu. İki ülke arasında 1947 yılına dayanan bir sınır anlaşmazlığı vardı. Bir küçük toprak parçası hariç, sınırlar belli olduğunda, her iki ülkenin de tampon bölge saydığı ‘Gornja Siga’ isminde 7 kilometrekarelik alan Terra Nullius hale geldi. 30 yıl boyunca ne Hırvatistan ne Sırbistan ne de bir başka ülke tarafından sahiplenildi. Birleşmiş Milletler’in kabul ettiği Sırbistan sınırları içinde yer alan bu bölge hakkında Sırp Hükümeti resmi bir yazıyla ‘hak iddia etmediğini’ belirtti. Uluslararası suyolu olan Tuna Nehri kenarındaki bu yer, fırsatçı bir kişi tarafından keşfedildi. Vit Jedlicka, bir Çek Cumhuriyeti vatandaşı, karısı ve bir arkadaşıyla 13 Nisan 2015’te Liberland’ı ilan etti. Sırbistan-Hırvatistan arasında, tam ismi Özgür Liberland Cumhuriyeti olan devletçik için web sitesi kuruldu. Başlangıçta Liberland yalnızca bir e-devlet gibiydi. Vit Jedlicka, işi ciddiye bindirdi. Gelecekte bir sorun olmaması için Sırbistan’dan yazı istedi. Sırp Hükümeti, Jedlicka’ya teminat verdi. O bölgeden asla hak iddia etmeyeceğini açıkladı.

KAPİTALİZME KARŞI YÜRÜYÜŞ 

Jedlicka, Çek Cumhuriyeti’nde, 6 Eylül 1983’te doğdu. Kendi tabiriyle, ‘kapitalizme karşı’ bir yürüyüşe çıkmıştı. Yeni bir devlet modeli arayışındaydı, Liberland’ı kuracağı yeri keşfetmeye çalışıyordu. Sonunda bu bölgeyi, kimsenin hak iddia etmediği, Tuna Nehri kıyısında, Avrupa Birliği üyesi Hırvatistan’ın sınırında yemyeşil bereketli bir arazi buldu. Fırsatı kaçırmadı. Önce Hırvatistan’ın engelleriyle karşılaştı. Hırvatistan bu fırsatçılıktan hoşlanmamıştı. Jedlicka, Hırvat sınır polisi tarafından tutuklandı. Fakat sonrasında serbest bırakıldı. Lakin Hırvatistan’ın yapacağı hiçbir şey yoktu. Sınırları içinde gözüken Sırbistan dahi bu bölgeden hak iddia etmemişti. Artık Jedlicka’nın hayallerini gerçekleştirmesinin önünde hiçbir engel kalmamıştı.

AB, BM VE ABD İLE DİRSEK TEMASI

Vit Jedlicka, kolları sıvadı, kapı kapı gezmeye başladı. Önce memleketinden, Çek Cumhuriyeti’nden başladı. Ardından Liberland’ın komşusu Sırbistan ile ilişkiler geliştirdi. Belgrad’da bir ofis açtı ve vatandaşlık başvuruları için konsolosluk hizmeti görmeye başladı. Jedlicka Avrupa Birliği ve ABD Senatosu’yla görüşmeler yaptı. Birleşmiş Milletler’den yol haritası istedi. Devlet olarak tanınmak için ne gerekiyorsa yapmak istiyordu. Henüz bir sonuç alamadı. Temsil Edilmeyen Milletler ve Halklar Organizasyonu (UNPO) ile dirsek temasına giren Liberland’ın, her şeyden önce bir Liberland halkına ihtiyacı vardı.

ÜTOPİK ÜLKEYE FANTASTİK MİMARİ

Liberland’ın yemyeşil ormanlarına kıymadan, Tuna Nehri’ni bulandırmadan nasıl bir ülke kurulacak, bu merak konusu. Şimdiye kadar teklif edilen mimari modellere bakılırsa o alan tümüyle yüksek konutların, devasa projelerin yeri olarak görünüyor. Fakat Jedlicka bambaşka bir başlangıca imza attı. Uluslararası sularda, Tuna Nehri’nin Liberland kıyısında bir tekneyle yerleşime başladı. Henüz yapılaşma yok, Tuna’nın zaman zaman yükselen sularına karşı da kolay bir çözüm üretmiş oldu. 

İSTANBUL’DA BÜYÜKELÇİLİK AÇTI

Jedlicka ile İstanbul’da katıldığı konferans sonrası röportaj yaptım. Paylaştığı bilgiler ilginçti. Jedlicka, Liberland için vatandaşlık başvurusu yapmak isteyenlere bir müjde verdi. İstanbul, Levent’te fahri konsolosluk açtıklarını belirtti. Vatandaşlık başvurusu tek başına yeterli değil. Liberland için hayali olan, ciddiye alan, orada bir gelecek kurabilmek için çaba harcayacak insanları arıyor Jedlicka. Yeter ki ırkçı, komünist, radikal olmayın, geçmişinizde suç da yoksa Liberland için uygun bir adaysınız. Liberland’ın bayrağı ve devlet arması hazır. Henüz anayasası yok. Jedlicka tüm dinlere saygı gösteriyor, anayasanın birlikte hazırlanmasından yana. Bu nedenle de Liberland halkının oluşmasını bekliyor.

HALKTAN VERGİ ALMAYACAK

Vit Jedlicka gereksiz vergilere karşı çıkıyor. Hayatı zorlaştıran bürokrasiye de sıcak bakmıyor. Her şeyin sade, anlaşılır ve basit olmasını istiyor. Devlet ilan ederken kullandığı ve asla değişmesini istemediği tek bir sloganı var: Yaşa ve yaşat!  Bunun bir farklılık katacağına inanıyor. Jedlicka, farklı olanı reddetmenin doğal sayıldığı bu zamanda, özgürlüğe daha fazla sahip çıkılması gerektiğini söylüyor. Fakat bu henüz üstünde tuğla örülmemiş hayali bir devlet için söylenen sözler. Gerçekleştiğinde nasıl uygulanacağı belirsiz.