Merhametin ince zevkle buluşması: Kuş evleri

İnsan ve hayvanlar arasındaki dostluğu güçlendirmek isteyen Vakıf Katılım Bankası, günümüzde hâlâ hayranlık uyandıran kuş evlerine gerekli özeni göstermek için “Nesilden Nesile Kuş Evleri Tasarım ve Fotoğraf Yarışması” düzenliyor. Kariyerinde 60 yılı geride bırakan fotoğraf sanatçısı İbrahim Zaman, jürisi olduğu yarışmanın kriterlerini anlattı.

İbrahim Zaman

- Bir sanatçı gözüyle kuş evlerini nasıl yorumluyorsunuz?

Her şeyden önce insani açıdan ele aldığımızda insani değerlerin geçmişte daha yüksek olduğuna giderek daha yakından şahit oluyoruz. Hem kuşlara bir yuva hem de kalıcı eserler yapılacak kadar önemsenen bu insani davranışı takdir eder, şükranla izlerim. Çünkü enteresan bir şekilde teknoloji ve medeni dünya yükseldikçe insani değerler ters orantılı olarak çöküyor. Bunu 80’i aşmış yaşamımla söyleyebiliyorum. İnsani yönünün yanı sıra fotoğrafik yönüyle ele alırsam; ben barok tarzda, oyunlu olan yapıları çok severim. Dolayısıyla bu Osmanlı’da da hep böyle olmuştur, hep bir nevi kafes hacmi gibi bir çıkıntı vardır. Ve o çıkıntı üç boyutludur, nakış gibi işlenmiştir. Şimdikilerde bir kuşun gireceği kadar bir delik açılıyor, diğer kısmı ise içerde görünmeyen şekilde kalıyor. Tabii ki fotoğrafik açıdan baktığınızda, röntgen çekerseniz belki içini görebilirsiniz. 

- Bu durumda barok tarzdaki kuş evlerinin daha güzel fotoğraf verdiğini söyleyebilir miyiz? 

Fotoğraf demek ışık demektir. En başa ışığı koyarım. Çünkü fotoğrafın kelime manası ışıkla yazmaktır. Işık fotoğrafta üçüncü boyutu varmış duygusunu azami bir şekilde verendir. Ardından fotoğrafçasına bakarım. Yani leke, renk, kadraj, kompozisyon ve kompozisyonu meydana getiren unsurların estetik bir şekilde dizilmiş olmasıdır fotoğrafça. Onlar yakınsa gittikçe çıta artar. Duvarda bir delik gördünüz, onun kuş evi olduğunu bir nereden bileceksiniz? Fotoğrafçı, ressam gibi hayalin fotoğrafını çekemez, nesneye tâbidir. Nesne size verdiği yansımayı armağan eder. Siz de onu fotoğraflamış olursunuz. Kompozisyonda ise bilindiği gibi bir bütünü meydana getiren unsurların bir kare içine disiplinli ve estetik şekilde dağılmasıdır. Eğer çok geveze, çalı çırpı dolu, hangisi kuş hangisi evidir hepsi birbirine karışmışsa olmaz. Fotoğraf dediğiniz şeyin mesajları yalın, net ve altına mesaj yazma ihtiyacı duymadan yapılanıdır. Kısacası neyi çektiğinizden ziyade nasıl çektiğiniz önemlidir. 

- Bir fotoğrafçının objesi kuş evi olursa, nasıl bir malzeme oluşturabilir?

Öncelikle o objenin etrafında tavaf edecek, nereden bakması gerektiğini görecek. Işığını kontrol edecek. Onu üçüncü bir boyutu varmış gibi taşıyacak ışık-gölge oyunlarını kullanacak. Kuş evlerinin üç boyutlu halini öne çıkaracak cepheyi keşfederseniz, onu duvara yapışmış gibi değil duvardan ayrılmış gibi gösterirsiniz. İşte tam cepheden verilen bir ışık o kuş evini kağıt gibi yapıştırır duvara. Ama bir perspektif arar da uygun ışığı bulursanız fotoğrafça bir tespit yapmış olursunuz.

Kimyasal malzemeyle temizlemeyin