'Yaklaşıyor yaklaşmakta olan...'

Yazılı basının gelenekselliğini korumakla beraber hacminin düşmesi hakkında ne düşünüyorsunuz?

Dünya Gazeteciler Birliği WAN’ın 2017 Basın Trendleri Raporu’na baktığımızda dünyada 2012 yılında günlük ortalama gazete tirajı 614 milyon iken bu rakam 2016’da 757 milyona çıkmış ama bunun nedeni Hindistan başta olmak üzere birkaç Asya ülkesi. Bunun dışında diğer tüm coğrafyalarda düşüşler söz konusu. En büyük düşüş ise son beş yılda yüzde 30,7 ve son bir yılda yüzde 7,7 ile kayba uğrayan Avustralya ve Okyanusya’da. Bunu Avrupa ve Kuzey Amerika izliyor. Yani bu durum yadsınamayacak bir şekilde hayatımızın bir gerçeği oldu. Bizim de Türkiye olarak bu gerçekten etkilenmemiz oldukça doğal. Gerek ulusların değişen toplumsal yapıları ve buna bağlı olarak değişen alışkanlıklar, gerekse artık cep telefonlarımızın birer bilgisayar işlevi görmesi, bilgiye çabucak ulaşma arzusu, bir nevi sabırsızlık genç nesli, bizleri, hatta anne babalarımızı bile haberi dijital ortamdan takip etmeye zorluyor.

HABERE PARA ÖDEMEYİZ 

Aslında Habertürk’ün biraz erken davrandığını düşünüyorum. Evet, gidiş bu yönde ama ülkemizde -nüfusa oranla az sayılsa da- halen gazeteden keyif alan azımsanamayacak bir kitle var. Sonunda bu iş dijitale kayacak da olsa bugün için dünya çapında gazetelerin yıllık 153 milyar dolarlık gelirine baktığımızda bunun yüzde 91,6’sı yazılı basından geliyor ve dijitalin payı henüz yüzde 10’larda. Dijital gazetecilik gelirlerine baktığımızda ise bunun yaklaşık yüzde 70’i görüntüleme esaslı (display) reklam, yaklaşık yüzde 30’u ise dijital aboneliklerden kaynaklanıyor. Dünyada dijital reklamcılıkta aslan payı Google ve Facebook gibi dev platformlara gidiyor. Doğuştan dijital olarak kurulmuş Huffington Post gibi örnekler bile zorlanıyor. Yani display reklamdan pay kapmak giderek zorlaşıyor. Dijital abonelik dediğimizde kast ettiğimiz gazetenin içeriğini dijital ortamda erişebilmek için konulan çeşitli seviyelerdeki ödeme duvarları. Bunu başarmak ve gelir elde etmek hayli zor. Türkiye’de ise henüz bu modeli uygulamaya alabilen yok. Online habere ödeme yapmaya biz toplum olarak pek hazır değiliz. Sözün özü dijital ortamda da ekmek aslanın ağzında ve Habertürk’ün basılı gazetesinin desteği olmadan sadece dijital ortamda ayakta kalabilmesi çok büyük başarı istiyor. Sonuçta hatırlarsanız, Radikal Gazetesi de benzer bir iddia ile basılı gazeteyi durdurdu ve sonrasında yayın hayatından çekildi. 

ASYA’DA DURUM ÇOK FARKLI

Japonya çok ama çok geleneksel bir toplum. Basın Kulübü diye bir kavramları var. Bu kulüplere yakın zamana kadar yabancı gazeteci bile almıyorlardı. Televizyon sahipliğinde yabancı yatırım var ama gazeteleri konusunda aşırı muhafazakârlar. Basın orada adeta bir kale gibi. İnsanlar babadan oğula aynı gazeteyi okuyor, gazetelerin yüzde 90’dan fazlası abonelikle dağıtılıyor, okuryazarlık oranı çok yüksek gibi şeyler söyleyebilirim. Ama şaşırtıcı bir şey söyleyeyim Japonya’da da gazete tirajları azalıyor. Nihon Shimbun Kyokai yani Japon Gazete Yayıncıları ve Editörleri Birliğine göre Japonya’da gazete tirajları 2008’de günde ortalama 51,5 milyon iken 2017 sonunda 42,1 milyon ve her yıl yaklaşık 1 milyon adet azalıyor. Dolayısıyla bu bağlamda Türkiye’den çok da farklı bir yönde ilerlemiyor, sadece başlangıç noktası daha güçlü ve gazetelerine bağlılıkları daha fanatik boyutta diyebiliriz.