“Yalan haber gündemdeki yerini koruyor” diye bir gazeteci cümlesi ile başlayayım. Gündemdeki yerine ne oluyor tam bilemem ama yalan haber tarihi komik örneklerle dolu. Trajik tarafı da var işin ama bu hafta sonunda o tarafına pek bakış görüş etmeyelim.
Yalan haberlere neden “asparagas” denir anlatmak lazım. Türkçe’ye “asparagas” kelimesinin girmesine sebep olan olaydan başlayayım.
Tarih 14 Haziran 1963. Hürriyet Gazetesi’nin birinci sayfasındaki “Amerikalı kız Türk sevgilisiyle bir gecekonduda yaşıyor” başlıklı habere göre 21 yaşındaki Yaşar Sönmez adlı Türk genci Amerikalı sevgilisiyle ailesini tanıştırmak ister. Kızın adı Betty Asbade. Gençler aile ile tanışır fakat baba oğluna resti çeker “Ya Betty ya biz” der. Bunun üzerine gençler kapıyı vurup çıkmışlar ve kendilerine küçük bir kulübe yaparak yaşamaya başlamışlardır.
Habere göre “Amerika’nın gökdelenlerini terk edip aşkı uğruna bir gecekonduya gelen ve yaşadıkları küçük kulübe için ‘dünyanın en güzel sarayı’ diyen Amerikalı genç kız yemek yapmakla ve temizlikle meşgulken Yaşar ise gitarını eline alıp sevgilisine aşk şarkıları terennüm etmektedir.”
İşte bu mesut çiftin kaldığı kulübeye bir isim vermişlerdir. “Asparagaz” ve haberin fotoğrafında kulübenin üzerinde büyük harflerle “Asparagaz” yazdığı görülmektedir.
Hürriyet haberi ertesi gün de sürdürür. Güya haberi gazetede gören Yaşar’ın babası yumuşamış ve çiftin evliliğine izin vermiştir. Ancak Yaşar’ın annesi bu evliliğe hala karşıdır. Komşular da genç çifte yardım elini uzatmışlar ve Betty on gündür ilk kez bir komşuda banyo yapabilmiştir. Bu uyduruk habere “atlatma haber” diyerek yani haberi sadece Hürriyet’in acar muhabirleri yakaladığından birer maaş ikramiye alırlar haberi yapan gazeteciler.
Ama haber iki gün sonra patlar. Akşam gazetesi birinci sayfadan duyurur. Gençlerin ikisi de Türktür ve akrabadırlar. Adları ise Yaşar ile Betty değil Yavuz ile Gülizar’dır. Yaşadıkları iddia edilen ve adı “Asparagaz” olan kulübe ise yakındaki bir evin kömürlüğüdür.
Yani Hürriyet muhabirleri gençlerle anlaşıp bir mizansen tasarlamış ve baştan aşağı uydurma olan bu haberi hazırlamışlardır. İşte o günden itibaren uyuduruk kulübeye ad olan ve manası bilinmeyen “Asparagaz” ismi biraz değişikliğe uğrar ve “asparagas” olur.
Peki bu uyduruk haberi yapan gezetecilere ne olmuştur? Bir tanesi başka bir yalan haberinin ortaya çıkmasından sonra ortadan kaybolur. Diğeri ise Hürriyet’ten ayrılıp birkaç ay İngiltere’ye gider. Sonra kendi yalan haberini ortaya çıkaran Akşam Gazetesi’nde işe başlar. Evet yanlış duymadınız kendi foyasını ortaya çıkaran gazete ona iş verir. Ve yalan haberlerin kuyruklu hikayesi bu işte en usta gazete olan Günaydın Gazetesi’nde devam eder.
“Asparagas” haberinden önce de yalan haber yapılıyordu ama habere fotoğraf da ekleyip mizansen oluşturma işi 1960’lı yıllarda olmuştur. Yalan haber kokusu artık sayfalardan ekranlara sıçramış olarak günümüze kadar gelir.
Bu haftalık da bu kadar malumat vermiş olalım. Yalandan riyadan uzak bir hayat temennisiyle bitirelim yazımızı, kalın sağlıcakla...