Genetiğimle oynama: Ben bir süs objesi değilim

İnsan ırkı olarak dünyadaki dengeleri alt üst etmekte üstümüze yok. Kendi konforumuz için bitkilerin, hayvanların yaşam alanlarını ellerinden alıyoruz. Tüketim hırsımız yüzünden bitkilerin, hayvanların genetiği ile oynuyoruz. İnsan eliyle dolaylı veya doğrudan pek çok canlının hayatını olumsuz yönde etkiliyoruz. Buna hayatımızın her alanından örnekler verebiliriz. Petshop sektörü bunlardan biri. Farklı cinslerdeki kediler ve köpekler başta olmak üzere birçok hayvan ticari çıkarlar doğrultusunda çiftleştiriliyor ve ortaya yeni cins hayvanlar çıkıyor. Genetiğiyle oynanan hayvanları satın alanlar ise besledikleri kedi ya da köpeği bir sosyal statü göstergesi olarak da kullanabiliyor. Petshoplarda cam kafeslerin içinde sergilenen ve alıcısını bekleyen hayvanlar çoktan bir meta haline getirilmiş durumda. Satın alınan evcil hayvanların yüzde 60’ının sokağa ya da barınağa terk edilmiş olması da bu gerçeği doğruluyor. Pet ürünleri ve hizmetleri sektörünün global büyüklüğünün 150 milyar dolar olduğu düşünülürse nasıl acımasız bir döngü ile karşı karşıya olduğumuz daha net anlaşılır. Bu çarkı tersine çevirmek ise toplumu petshoplardan hediyelik eşya alır gibi evcil hayvan alma eğiliminden kurtarmakla mümkün. ‘Satın alma sahiplen’ şeklindeki farkındalık kampanyaları da bu anlamda büyük önem taşıyor. 

Petshop sektörü ile ilgili görüşlerine başvurduğumuz hayvan hakları aktivisti, İstinye Üniversitesi Öğretim Görevlisi Doç. Dr. Aybike Serttaş, Türkiye Hayvanları Koruma Derneği (THKD) Başkanı Birgül Rona ve İstanbul Üniversitesi, Veterinerlik Fakültesi Öğretim Görevlisi, Prof. Dr. Alev Akdoğan Kaymaz da bu sektörün hayvan sevgisi ile bir ilgisi olmadığı görüşünde. Serttaş, “Bir canlının, otomobil, pahalı bir telefon, pırlanta yüzükle aynı kategoriye koyulması çok düşündürücü. Masum bir hayvanla iletişim kurmanın zevkini tadamamış insanlar adına da üzücü.” diyor. Rona ise, “Evcil hayvanların üretimini kabul etmemiz mümkün değildir. Özellikle doğal olmayan çiftleştirme onaylanacak bir uygulama asla olamaz.” şeklinde konuşuyor. Rona, farklı türde evcil hayvan satın almanın bir saplantının göstergesi olduğuna dikkat çekiyor. 

THKD BAŞKANI BİRGÜL RONA: MODA FIRTINALARI ORTAYA YENİ ‘MODELLER’ ÇIKARIYOR

Evcil hayvanların bazı kişilerce bir sosyal statü üstünlüğü yani bir “varlık” göstergesi olarak kullanıldığı ne yazık ki bir gerçektir. Tıpkı lüks otomobillerin, kürk mantoların, mücevherlerin ve benzeri değerli tüketim araçlarının çevrede üstünlük yaratmak isteğiyle kullanılması gibi.  Bu tür duygular, başkalarından daha değerli olma özentisinin yarattığı ruhsal bir saplantı olsa gerek. Evcil hayvanların, belki de farkında olmayarak,  böyle bir saplantı nedeniyle kullanılmasına gelince: bu konuda böyle bir talebin varlığı görüldüğünde, dolayısıyla bir “pazar” oluşmuş oluyor. Bu “pazar”ın talep gören ürünlerle yani değişik türden, değişik görünümlü, diğerlerinden farklı yapıda evcil hayvanlarla donatılması için hayvanların genleri ile oynanıyor. Sonuçta doğal ırk özelliklerini kaybetmiş olarak yaratılan hayvancıklar sağlıksız, hastalıklara dirençsiz oluyorlar ve bünyelerinde çeşitli fizyolojik ve biyolojik sorunları taşıyorlar. Ve sonunda onların da modası geçiyor. Onların yeni mekânı artık sokaklardır. Tıpkı bir zamanların dalmaçyalıları gibi. “Pazar” ise yeni bir moda fırtınası oluşturma ihtiyacı ile yeni modeller yaratmaya başlıyor.

PROF.  DR. ALEV AKDOĞAN KAYMAZ: ÇİFTLEŞTİRMEYLE KALITSAL BOZUKLUKLAR ORTAYA ÇIKIYOR