Kabul edelim: Yaşlanıyoruz

Geçen yıl dünya nüfusunun yüzde 8,9’unu yaşlılar oluşturdu. En yüksek yaşlı nüfus oranına sahip ilk üç ülke, yüzde 32,2 ile Monako, yüzde 27,9 ile Japonya ve yüzde 22,1 ile Almanya oldu. Türkiye bu sıralamada 167 ülke arasında 66. sırada yer aldı. 1990’lı yıllarda yüzde 4 olan Türkiye’nin yaşlı nüfus oranı son TÜİK verilerine göre yüzde 9’a dayandı. Mevcut gidişatta Türkiye 22 yıl sonra ‘çok yaşlı nüfusa sahip ülkeler’ sınıfına girecek. Ülkemizde son 5 yılda 65 ve daha yukarı yaştaki nüfus yüzde 17 artarak, 6 milyon 895 bin 385 kişi oldu. 

Rakamlarla bugün net biçimde ortaya konulan bu gerçekle birlikte artan ‘yetişkin’ ve ‘yaşlı nüfus’ tablosunun toplum hayatını nasıl etkileyeceği ve dönüştüreceği meselesi de gündeme geliyor. Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın katılımıyla önceki gün Beştepe Millet ve Kongre Merkezi’nde düzenlenen Birinci Yaşlılık Şurası’nda yaşlı nüfusun beklenti ve ihtiyaçlarının nasıl karşılanacağına ilişkin başlıklar konuşuldu. 

Şura’nın açılışında köklerin en güçlü göstergesinin yaşlılarla, ak saçlılarla kurulan ilişki biçimi olduğunu ifade eden Başkan Erdoğan, “Huzurevi tabelalarının arttığı değil, kuşakların aynı çatı altında yaşadığı veya ilişkilerin kesintisiz sürdüğü bir Türkiye istiyoruz.” dedi. Erdoğan, annesini, babasını, huzurevine bırakan evlatlar değil, onlarla beraber yaşayan evlatlar istediklerini vurgulayarak, tarihte ve kültürde var olan toplumsal yapıyı korumak ve ihya etmek için çalışmayı sürdüreceklerini söyledi. Bu sözler aslında Türkiye’nin ‘yaşlılık’ konusundaki politikasının da temelini oluşturuyor. 

DÜNYA ‘YAŞLILARIN’ KIYMETİNİ BİLİYOR 

Şura’ya yurtdışından katılan pek çok temsilci de yakın gelecekte yaşlılarla birlikte ve onların tecrübelerinden en üst düzeyde istifade edilebilecek bir toplumsal yapı anlayışını öngörüyor. 

Şura’nın Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanı Zehra Zümrüt Selçuk’un başkanlığındaki “Dünya’da Yaşlı Dostu Politikalar” başlıklı oturumunda konuşan Katar İdari, Gelişim, Çalışma ve Sosyal İşler Bakanı Yousuf Bin Mohammed Al Othman Fakroo yaşlılara bakmanın sosyal olduğu kadar dini bir görev olduğunu hatırlattı. Ülkesinde yaşlıların haklarının anayasa ile koruma altına alındığını kayden Katarlı Bakan, yaşlıların onurlu ve bağımsız yaşaması için sosyal koruma stratejisi geliştirdiklerini söyledi. Kuzey Makedonya Cumhuriyeti Çalışma Ve Sosyal Politika Bakanı Mila Carovska da ülkesinde yaşlıların üretici olabileceği ve ülke ekonomisine katılacakları, etkin olabilecekleri bir ortam oluşturulduğunu belirtti. Carocska yaşlılar için bir akademi kurduklarını ve yaşlıların orada hem kendilerini geliştirme hem  birbirleriyle deneyimlerini paylaşabildiklerini de kaydetti.  

Türkmenistan Çalışma ve Nüfusun Sosyal Korunması Bakanı Muhammetseyit Sylapov ise “Yaşlı insanların yaşam deneyimleri ve mesleki yetenekleriyle bilgi ve becerilerinin genç kuşak ve toplumun ekonomik sosyal alanlarında değerli bir kaynak olarak kullanılması gerektiğinin farkındayız . Nesiller arasındaki dayanışmanın gelişiminden yanayız.” ifadelerini kullandı. I. Yaşlılık Şurası kapsamında; “Aktif Yaşlanma”, “Bakım Ekonomisi”, “Yaşlı Bakım Hizmetleri ve Yaşam Kalitesi”, “Yaşlı Dostu Kentler ve Yerel Yönetimler”, “Yaşlı Hakları” ile “Yaşlılık Ekonomisi” olmak üzere altı temel başlıkta belirlenen komisyonlarda çalışmalar yürütüldü. Peki an itibariyle Türkiye’nin yaşlı nüfusu ne durumda? ‘Genç ülke’ den nereye evriliyoruz? İşte rakamlara göre yaşlılarımızın hâl ve ahvâli... 

KADINLAR DAHA ÇABUK ÇÖKÜYOR 

TÜİK verilerine göre 2013 yılında 5 milyon 891 bin 694 kişi olan yaşlı nüfus, son 5 yılda yüzde 17 artış göstererek geçen yıl 6 milyon 895 bin 385 kişi oldu. Yaşlı nüfusun toplam nüfus içindeki oranı 2013 yılında yüzde 7,7 iken, geçen yıl yüzde 8,5’e yükseldi. Yaşlı nüfusun yüzde 44’ünü erkek, yüzde 56’sını kadın nüfus oluşturdu. Nüfus projeksiyonlarına göre, yaşlı nüfus oranının 2023 yılında yüzde 10,2, 2030 yılında yüzde 12,9, 2040 yılında yüzde 16,3, 2060 yılında yüzde 22,6 ve 2080 yılında yüzde 25,6 olacağı tahmin ediliyor. Yaşlı nüfus yaş grubuna göre incelendiğinde, 2013 yılında yaşlı nüfusun yüzde 60,3’ü 65-74, yüzde 32,2’si 75-84 ve yüzde 7,5’i 85 ve daha yukarı yaş grubunda iken, geçen yıl yüzde 61,6’sının 65-74, yüzde 29,7’sinin 75-84 ve yüzde 8,6’sının 85 ve daha yukarı yaş grubunda yer aldığı görülüyor. 

ORTA YAŞLILAR YÜKSELİŞTE 

Nüfusun yaşlanmasıyla ilgili bilgi veren göstergelerden ortanca yaş, 2013 yılında 30,4 iken geçen yıl 31,7 oldu. Ortanca yaş 2017 yılında erkeklerde 31,1, kadınlarda 32,4 olarak gerçekleşti. Nüfus projeksiyonlarında, ortanca yaşın 2023 yılında 33,5, 2030 yılında 35,6, 2040 yılında 38,5, 2060 yılında 42,3 ve 2080 yılında 45 olacağı öngörüldü. 

“Hayat Tabloları 2014-2016” sonuçlarına göre, beklenen yaşam süresi Türkiye geneli için 78 yıl, erkekler için 75,3 yıl ve kadınlar için 80,7 yıl olarak belirlendi. Genel olarak kadınların erkeklerden daha uzun yaşadığı görülürken, doğuşta beklenen yaşam süresi farkı 5,4 yıl oldu. Türkiye’de 65 yaşına ulaşan bir kişinin kalan yaşam süresi ortalama 17,8 yıl. Erkekler için bu sürenin 16,1 yıl, kadınlar için 19,3 yıl olduğu gözlendi. Yani 65 yaşına ulaşan kadınların erkeklerden ortalama 3,2 yıl daha fazla yaşayacağı tahmin edildi. Beklenen yaşam süresi 75 yaşında 10,8 yıl iken 85 yaşında 6 yıl olarak tespit edildi.