Şimdi akıllanma sırası şehirlerde

INTEL Orta Doğu, Türkiye ve Afrika, Nesnelerin İnterneti Grubu Teknik Müdürü Cem Vedat Işık ise nesnelerin interneti yani ağ teknolojileri sayesinde birbirleriyle haberleşen nesneler konularında çalışmalar yapıyor. Çalışmalarına teknolojinin etik olma süreçlerini de dâhil eden Işık, şehir içinde teknoloji üreticilerinin kendisine şu soruyu sorması gerektiğini savunuyor: “Bu yenilikçi teknolojiyi ailemin kullanmasını ister miydim?” Işık’a İstanbul’un akıllaşma sürecindeki engellerini ve teknolojinin şehir hayatımızdaki önemini sorduk. 

İstanbul’un akıllı bir şehir olma sürecinde halletmesi gereken en önemli sorunlar nelerdir?

Bugün İBB ve iştirakleri tarafından kurulan Çevre Kontrol Merkezi, Ekolojik Yaya Yolları, Trafik Kontrol Merkezi, Elektrikli Araç Şarj İstasyonları başta olmak üzere, özel sektörün önemli paydaşları da İstanbul’u dünyanın akıllı şehirler listesinde hızla yukarı taşımaktadır. Yine bir İBB iştiraki olan İSBAK’ın dört fazlı Akıllı Şehir İstanbul çalışması da dünyanın önemli akıllı şehir dönüşüm yol haritalarından birini ortaya çıkaracaktır. İstanbul’un yanında, Çevre ve Şehircilik Bakanlığımızın vizyonu sayesinde Antalya, Kayseri, Konya, Mersin, Sakarya ve Kars da akıllı şehir yolculuğunda önemli mesafeler kat etmişlerdir. 8000 yıllık tarihi olan İstanbul’un daha akıllı bir şehir olmasının önündeki temel engellerden bir tanesi bana göre özel sektör, belediyeler, kamu kurumları ve STK’ların henüz ortak bir yol haritası ile hareket edememesidir. İstanbul’daki hızlı nüfus artışı da uzun vadeli planlamayı güçleştiren önemli bir husus.

TEKNOLOJİ DAMARLARIMIZDA 

Nesnelerde kullanılan teknoloji şehre nasıl adapte edilebilir?

Günümüzde, sensörler damarlarımızda gezebilecek kadar küçüldü. Ayrıca iletişim teknolojilerindeki gelişmeler sayesinde artık veriyi dünyanın öbür ucundaki bir veri merkezine (buluta) çok hızlı şekilde aktarabiliyoruz. Veri biliminde bugün geldiğimiz nokta da, yapay zekâ sayesinde karmaşık verileri anlamlandırıp içgörü elde etmemizi çok kolaylaştırdı. Bütün bunları birleştirdiğimizde, akıllı şehir teknolojisi için gerekenleri en basit haliyle, ağ teknolojileri sayesinde birbirleriyle haberleşen nesneler (yani nesnelerin interneti) ile bu veriyi saklayıp yapay zekâ ile işleyen bulut olarak özetleyebiliriz. Akıllı bir şehrin en önemli yapıtaşları yönetilebilir bileşenlerdir. Yönetilebilir bileşenleri merkezi olarak izlememizi sağlayan da sensörler ve ağ teknolojileridir.

Teknoloji beraberinde etik tartışmaları da getiriyor değil mi?

Dördüncü sanayi devrimi ve dolaylı etkileri ile daha çok konuşmaya başladığımız teknoloji ve etik konusunda genel bir doğru henüz yok. Dikkatli baktığımızda, birçok yenilikçi teknolojinin aslında çift taraflı -iyi ve kötü- etkileri olduğunu görüyoruz. Bu çelişen etkilerle başa çıkmanın yolu, yenilikçiliği toplumsal bir süreç olarak görmekten geçiyor. Örneğin Avrupa Komisyonu, sorumlu yenilikçiliği “yenilikçiliğin potansiyel etkilerini ve toplumsal beklentileri öngörüp değerlendiren bir yaklaşım” olarak tanımlayarak desteklediğini açıkladı ancak nasıl yapılacağına dair bir süreç önermedi. Etik bir yenilikçi teknolojiyi ortaya çıkarmanın yollarından biri yurtdışında on yıllardır yaygın olarak uygulanan ve “her yenilikçi teknolojinin kesinlikle etik açıdan değerlendirilmesi gereken noktalar barındırdığı” inancı ile doğmuş “Teknoloji Değerlendirme” süreci olabilir. En basit haliyle “kendine yapılmasını istemediğini başkasına yapma” felsefesi ve “Bu yenilikçi teknolojiyi ailemin kullanmasını ister miydim?” sorusu etik bir teknolojiyi ortaya çıkarmanın iyi bir başlangıç noktası.