Sinemalarda bu hafta bir patlamış mısır meselesi

Sektörü yakından izleyen Nizam Eren, bu krizi bir paylaşım çatışması olarak nitelendiriyor. “Sinema sanatına dair tek bir cümlenin geçmediği; bolca kar, bölüşme, pay, bedel kavramlarından oluşan bir çatışma yaşanıyor. Anormal bir durum var mı? Liberal ekonomik sisteme göre her şey meşru. Peki, sinema sanatına göre? Kimin umurunda?” diyen Eren, sinema ve yapımcı ticari ortaktır diyor ve ekliyor: “Sinemacı yapımcının onayını almadan bilet fiyatlarında değişiklik yapamaz. Filmler, salonların varlık nedenleridir. Peki, bu işbirliğine ne oldu da çatışma başladı? Buna durumdan memnuniyetsizliğini belirten yapımcı tarafından bakalım. Yapım maliyeti birkaç kanaldan geri döner. Bunlar ana sponsor, gişe geliri, DVD, dijital haklar, TV ve festivallerdir. Cem Yılmaz, BKM, Çamaşırhane gibi kişi ve kurumlar dışında filmlerine birkaç milyon dolarlık ana sponsor bulan pek yok gibi. Bulunan bu sponsorluk bedeli zaten yapım ve pazarlama faaliyetlerine kullanılır. Geriye ise gişe, dijital haklar ve TV kalıyor. Gişe konusu asıl paylaşım çatışmasının başladığı nokta. 20 milyon TL ile ürettiğiniz bir filmin gişesinin amorti edebilmesi için 4 milyon kişi tarafından izlenmesi gerekir. Dolayısıyla risk motor demeden başlıyor. Riski azaltan başka faktör var dijital haklar ve TV gibi. Youtube veya smart TV ortamları için açılmış platformlarda izle-öde sistemlerinden bir gelir elde edersiniz ama bu devede kulak kalır. TV, gişeden sonra ikinci en büyük gelir kapısı. Hak süresi ve gösterim adedine göre ödenen bedel 3-5 milyon TL arasında değişir. Sonuç: 3 milyon bilet kesilen bir filme 15 milyon TL üretirseniz kalan bedel dijital haklar ve TV gelirinden çıkartılmaya çalışılır. Bu sadece amortidir. Peki, yeni filme kaynak nerede?” 

Meseleye salon sahipleri açısından bakıldığında ise tablo şöyle Eren’e göre: “Salon gelirleri, isim hakkı, reklam geliri, gişe geliri, büfe geliri, salon kira bedeli, fuaye kira geliri... 1990’larda başlayan AVM yatırımlarıyla salon zincir kavramı başladı. Bugün salonlar V.I.P. salon, GOLD salon, yataklı salon diye sınıflanıp 50 TL-150 TL arası fiyatlar konuldu. Sayı çoğalıp zincir uzadıkça salonlar yapımcıdan bağımsızlaştı. Salonlar mutlak ticari bir mekân haline gelip gong ve perde açılıp kapanması gibi ritüeller unutuldu. Sanat devre dışı kaldı. Film yapım maliyetleri artarken yapımcılar salon sahiplerinden 1 kuruş destek görmedi ancak salon sahipleri yedi yıldan bu yana devam eden salon destek payını almayı utanmazca sürdürdü. Maalesef buna en başta kimse dur demedi. Ama Dolar ve Euro’daki kur farkı ve artan film maliyetleri ile TV kanallarının el değiştirmesi, satışlardaki düşüş konuları yapımcıları köşeye sıkıştırdı. Paylaşım çatışmasının özeti budur.” 

BAĞIMSIZ SİNEMACILAR İÇİN BİR HAKSIZLIK YOK 

Nizam Eren bağımsız sinemacıların olası cümlesi ‘Salon bulmakta zorluk çekiyoruz çünkü bu yapımcılar yüzünden filmlerimize yer yok.’ çıkışına ise şöyle yanıt veriyor: “Çok kopya çok gişe demek değildir. Hedef kitle diye bir şey var ve bunu akıllı yapımcı dostlarım gayet iyi biliyorlar. Onur Saylak kardeşimin yönettiği DAHA filmine bayıldım. Ama AVM kitlesini bu filme götürmek olanaksız. Bağımsız sinemacı dostlar ‘Mars salon vermiyor’ diye şikâyet ediyorlar. Günde 5 gösterime 20 bilet kesilecekse kim göstermek ister ki? Burada haksızlık yok. Bir dönem yerli film göstermiyor diye salonlara baskı vardı. Kültür Bakanlığı şu an yıkılan AKM’nin yanındaki sinema salonunu tahsis etti. Sanırım ücretsizdi ama ilgisizlikten salon kapandı.” 

KAAN MÜJDECİ: GİŞE SİNEMACILARI İKİ YÜZLÜ DAVRANIYOR