24 Nisan 2024 Çarşamba / 16 Sevval 1445

'Kesintisiz büyümeyi 9'uncu yıla taşıdık'

Ağustostaki finansal saldırının etkisiyle son çeyrekte yüzde 3 küçülen Türkiye, 2018’i yüzde 2.6 büyümeyle kapatmayı başladı. Türkiye kesintisiz büyüme serisini 9’uncu yıla taşımış oldu.

12 Mart 2019 Salı 07:00 - Güncelleme:
'Kesintisiz büyümeyi 9'uncu yıla taşıdık'

Türkiye ekonomisi yılın son çeyreğinde yüzde 3’lük küçülmeye rağmen geçen yılın tamamında yüzde 2.6 büyümeyi başardı. Beklenti dördüncü çeyrekte yüzde 2.6 küçülme ve yılın tamamında yüzde 2.5 büyüme yönündeydi. Böylece Türkiye kesintisiz büyüme serisini 9’uncu yıla taşımış oldu. Türkiye ekonomisi 2008’de yaşanan kriz sonrası 2009’u yüzde 4.7 küçülerek kapatmıştı. Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) açıkladığı verilere göre elde edilen ibüyüme ihracatın katkısı büyük oldu. Rakamları değerlendiren Hazine ve Maliye Bakanı Berat Albayrak “En kötüsü geride kaldı. Ekonomi toparlanma eğilimine görde” derken, ekonmoistler de öncü göstergelerin ikinci yarıda iyileşmeye işaret ettiğini söylediler. 

MİLLİ GELİR 10.5 BİN $

TÜİK verilerine göre cari fiyatlarla GSYH, 2018’de bir önceki yıla göre yüzde 19.1 artarak 3 trilyon 700 milyar 989 milyon lira olarak gerçekleşti. GSYH’yi oluşturan faaliyetler incelendiğinde, tarım ve sanayinin katma değeri sırasıyla yüzde 1.3 ve 1.1 artarken, inşaat sektörünün yüzde 1.9 azaldı. Ticaret, ulaştırma, konaklama ve yiyecek hizmeti faaliyetlerinin toplamından oluşan hizmetler sektörünün katma değeri de yüzde 5.6 artış kaydetti. Gayri safi yurtiçi hasıla (GSYH) verilerinde revizyon yapılırken geçen yılın üçüncü çeyreğinde yüzde 7.2’ye düşürülen birinci çeyrek büyüme hızı verisi yüzde 7.4’e çıkartıldı. İkinci ve üçüncü çeyrek büyüme hızları ise bir önceki yılın aynı çeyreklerine göre sırasıyla yüzde 5.2’den 5.3’e ve yüzde 1.6’dan yüzde 1.8’e yükseltildi. Kişi başına GSYH değeri, 2018’de 9 bin 632 dolar olarak hesaplandı. Bu değer, 2017’de 10 bin 597 dolar olarak belirlenmişti. 

İHRACATLA BÜYÜDÜK

Geçen yıl, 2017’nin zincirlenmiş hacim endeksine göre mal ve hizmet ihracatı yüzde 7.5 yükselirken, ithalat yüzde 7.9 düştü. Mal ve hizmet ihracatı, 2018’in dördüncü çeyreğinde bir önceki yılın aynı çeyreğine göre ise zincirleme hacim endeksi olarak yüzde 10,6 artarken, ithalatı ise yüzde 24.4 azaldı. İş gücü ödemeleri 2018’de, bir önceki yıla göre yüzde 18.6, net işletme artığı/karma gelir yüzde 18.7 yükseldi. İş gücü ödemeleri geçen yılın dördüncü çeyreğinde bir önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 16.5, net işletme artığı/karma gelir yüzde 10.6 artış kaydetti. İşgücü ödemelerinin cari fiyatlarla gayrisafi katma değer içerisindeki payı 2017’nin aynı çeyreğinde yüzde 31.1 iken bu oran 4. çeyrekte yüzde 31.2 oldu. 

Büyüme 2. çeyrekte pozitife döner

Turkey Macro View Consulting Yönetici Direktörü İnanç Sözer: 2019 geneli itibarıyla ekonomik büyüme pozitif tarafta kalacak. Ancak bunun maliye ve para politikası ile desteklenmesi gerekiyor. Bu yılın ilk çeyreğinde de yıllık bazda büyüme negatif bölgede kalabilir. Gçen yılın eylül ayından itibaren hükümetin aldığı tedbirler ve Merkez Bankası’nın sıkı para politikası doğrultusunda büyüme 2. çeyrekte pozitife döner. Finansal piyasalar açısından en kötü görüldü.

Halk Yatırım Araştırma Direktörü Banu Kıvci Tokalı: Geçen yılın yaz döneminde yaşanan finansal dalgalanma ve öncesinde başlayan parasal sıkılaşma adımlarının gecikmeli etkileri, üçüncü çeyrekten itibaren büyüme verilerine yansıdı, son çeyrekte daralma rakamı ile belirginleşti. Büyüme oranının ikinci yarıda iyileşme göstereceğini ve yılı yüzde 2 seviyesinde tamamlayabileceğini öngörüyoruz. Net dış talebin büyümeye katkısının devam etmesini bekliyoruz.

İş Yatırım Menkul Değerler Araştırma Bölüm Yönetmeni Muammer Kömürcüoğlu: Geçen yılın ikinci yarısında finansal piyasalarda görülen sert dalgalanmanın yarattığı olumsuz etkinin yansımasını tüketim ve yatırımda gördük. Yılın ikinci yarısında ise baz etkisinin olumlu katkısı ve finansal piyasalardaki dalga boyunun azalmasının da etkisiyle ılımlı bir toparlanma bekliyoruz. Bu bağlamda yüzde 1’lik 2019 büyüme tahminimizi koruyoruz.

EN KÖTÜSÜ GERİDE KALDI TOPARLANMA BAŞLADI

Hazine ve Maliye Bakanı Berat Albayrak, sosyal medya hesabından 2018 yılı büyüme verilerini değerlendirdi. Geçen yılın son çeyreğine ilişkin yüzde eksi 3’lük büyümenin piyasa beklentileri doğrultusunda gerçekleştiğini belirten Albayrak, “İç ve dış dengelenmeyi bir arada sağladığımız bu dönemde, cari açık ve enflasyonda düşüş başlattık. İktisadi faaliyette en kötü geride kalmıştır. Büyümede en kötü beklentiler gerçekleşmemiştir” dedi. 

2008’İ YAŞAMADIK

Albayrak, tarihin en ciddi spekülatif saldırısı yanında küresel alanda büyümenin yavaşlama eğilimine girmesine rağmen 2001 ve 2008 yıllarındakine benzer bir durumun gerçekleşmediğine dikkati çekerek, sürecin çok kısa sürede başarılı bir şekilde atlatıldığını bildirdi. Geçen yılın son çeyreğinde görülen daralmaya rağmen ‘net dış talebin büyümeye 9.7 puan pozitif katkı sağlamasının’ dengelenme sürecinin öngörüldüğü şekilde devam ettiğinin önemli bir işareti olduğunu vurgulayan Albayrak, şunları kaydetti: 

YAVAŞLAMA GEÇİCİ

“Son dönemde finansal piyasalarda gözlenen olumlu gelişmeler, enflasyondaki düşüş trendi, öncü göstergelerdeki iyileşmeler, finansmana erişimde atılan adımlar ve istihdam seferberliği sayesinde, 2019 yılında büyümenin Yeni Ekonomi Programı’nda (YEP) öngördüğümüz şekilde seyredeceğine inancımız tamdır. 2019’a ait güncel veriler, ekonominin hızlı bir toparlanma eğilimine girdiğine, büyümedeki yavaşlamanın geçici bir durumu yansıttığına ve ılımlı toparlanma eğiliminin başladığına işaret etmektedir. Artan ihracat ve turizm gelirleri büyümeyi besleyen ana kalemler olacaktır. Ekonomi politikalarında güçlü bir koordinasyon dönemi yaşıyoruz. Nisandan itibaren yapısal tarafta atacağımız adımlarla süreci güçlendireceğiz. YEP kapsamında cari açığı azaltacak, katma değerli üretimi artıracak, milletimizin refahını yükseltecek politikalarımızı kararlılıkla uygulamaya devam edeceğiz.”

İŞ DÜNYASI MORAL BOZDU

Ekonomimiz dayanıklılığını ispat etti

Türkiye İhracatçılar Meclisi (TİM) Başkanı İsmail Gülle: Bu denli zor bir yılda dahi yüzde 2.6’lık büyüme ekonomimizin dayanıklılığını ispat etti. 4. çeyrekteki yüzde 3 daralmanın maruz kaldığımız kur merkezli küresel finansal saldırının etkilerinin iyi yönetilmesi sayesinde makul bir seviyede olduğu kanaatindeyim.

Müstakil Sanayici ve İşadamları Derneği (MÜSİAD) Genel Başkanı Abdurrahman Kaan: Türkiye olarak güçlü ve zayıf yönlerimizi açık bir şekilde tahlil edebilirsek çok daha güçlü bir şekilde içinden çıkacağımız bir süreçten geçiyoruz. Bu minvalde ülkemizin, geçmiş tecrübelerinin yanında, yeni yönetim sisteminin dinamik yapısı sayesinde, hızlı bir kalkınma sürecine gireceğine olan inancımız tamdır.

Dış Ekonomik İlişkiler Kurulu (DEİK) Başkanı Nail Olpak: 2019’dan umutluyuz. Ekonomi yönetimimiz, reel sektör ve finans sektörümüzün koordinasyon içinde olmasıyla alınan önlemler ve atılan adımlarla cari açık ve enflasyonda başlayan düşüş bu süreçle iyi bir şekilde başa çıktığımızı gösteriyor ve 2019 ile sonrasındaki toparlanmaya işaret ediyor.

İstanbul Ticaret Odası  Başkanı Şekib Avdagiç: Kur çalkantısı ve yüksek faiz oranları ile karşı karşıya kaldığımız 2018 yılını her şeye rağmen yüzde 2,6’lık büyüme ile kapattık. Bu moral verici bir orandır. İTO olarak Türkiye’nin yakın tarihli makro resmi için kara tablo çizenlerin yanında değiliz, olmayacağız da... Ülkemiz, ekonomide biriken kırılganlıkları; hükümetimizce alınan önlemler sayesinde ılımlı bir dengelenme sürecine çevirmeyi başarmıştır. En kötüyü geride bıraktık.

İstanbul Sanayi Odası (İSO) Yönetim Kurulu Başkanı Erdal Bahçıvan: Geçmişten alacağımız derslerle 31 Mart seçimlerinden sonra uzun sürecek seçimsiz bir dönemin vereceği fırsatı iyi değerlendirerek ekonomi odaklı bir gündemle 2019 yılının ikinci yarısında tekrar pozitif bir büyüme dönemine gireceğimize olan inancımı ifade etmek istiyorum.

Kiğılı Yönetim Kurulu Başkanı Abdullah Kiğılı: Dünya, finansal anlamda oldukça kritik bir süreçten geçiyor. Böylesi zorlu bir dönemde bile Türk ekonomisindeki yüzde 2.6’lık büyüme bizler için büyük moral ve motivasyon kaynağı. Dünya büyüme sancıları çekerken, Türkiye ekonomisi kesintisiz büyümesini sürdürüyor. 

Cari açık 9 yılın en düşüğünde

Cari işlemler açığı, 2019 yılı ocak ayında bir önceki yılın aynı ayına göre 6 milyar 221 milyon dolar azalarak 813 milyon dolar olarak gerçekleşti. Bunun sonucunda, on iki aylık cari işlemler açığı Türkiye’nin yıllıklandırılmış cari açığı yaklaşık 9 yılın en düşük seviyesine geriledi. 21 milyar 592 milyon dolar oldu.  Söz konusu gelişmede, ödemeler dengesi tablosundaki dış ticaret açığının bir önceki yılın aynı ayına göre 6 milyar 239 milyon dolar azalarak 1 milyar 570 milyon dolara gerilemesi ve hizmetler dengesi kaynaklı girişlerin 221 milyon dolar artarak 1 milyar 274 milyon dolara yükselmesi etkili oldu. Konuya ilişkin değerlendirmede bulunan ekonomist Haluk Bürümcekçi, cari açığın 21.6 milyar dolar ile belirgin gerileme gösterdiğini kaydetti. Bürümcekçi, önceki yıl cari açığı artıran faktörlerin başında gelen enerjideki gelişmelerin devam edip etmeyeceğinin kritik olduğunu belirterek, petrol fiyatlarındaki toparlanmaya rağmen halen 2018 yılı ortalamasının (72 dolar) belirgin altında seyretmesinin cari açığı azaltıcı etkide bulunacağını söyledi.