Tasvirin değil diyaloğun romanı

Ahmet Kekeç’in yeni romanı Ulufer, 70’li yılların taşrasından içli bir aşk hikayesini  konu alıyor. Toplumsal ve sınai değişimin sancılarının hissedildiği roman, Türkiye sosyolojisini kolluyor, geçmişi eski, acısı derin meselelerimizi taşra sıkıntısının en net gözlemlendiği laboratuar olan kasaba üzerinden tartışıyor. Romanın sanırım en güzel yanı otobiyografik unsurlar barındırması. Kekeç, Ulufer’i, ilk gençliğindeki taşrayı anlatmak için yazdığını söylüyor.  

Ulufer’i yazmaya başladığınızda nasıl bir roman olacak diye düşünmüştünüz? Baskıya kadar nasıl bir şekillenme süreci yaşadı? 

Ulufer’i önce öykü olarak tasarlamıştım. Hatta 1987 yılında, Mavera dergisinde bu isimli bir öykü yayımlamıştım. Ne yazık ki, ortaya, “tasarladığım” öykü çıkmadı. Başarısız bir öykü oldu. Sonra Ulufer’i roman olarak yazma fikri doğdu. Ara ara hatırlayarak, bu fikri, yirmi yıl boyunca zihnimde gezdirip durdum. Geçen yıl Mayıs ayında oturdum, ara vermeden, birkaç ay içinde yazıp bitirdim. Ulufer’de ısrar etmemin nedeni, bendeki (ilk gençliğimdeki) “taşra”yı anlatmaktı, anlatmak istememdi. “Atlas” isimli öykümde bunun ipuçlarını vermiştim, bendeki taşrayı “izlenimler” halinde anlatmaya çalışmıştım. Ama konu, benim açımdan (otobiyografik unsurlara da yer açacağım için) bir romanı hak ediyordu. Evet, yazmadan önce başka bir Ulufer vardı zihnimde ama yazıp bitirdikten sonra tahayyülümün dışında bir öykü çıktı ortaya. Sonuçtan şikâyetçi değilim. 

Ulufer deforme edilmiş bir kadın adı. Bu ismi seçmenizin sebebi nedir? 

Özel bir nedeni ya da hikâyesi yok. Sadece bir ad... Romanda bu adın bir öyküsü var elbette ama Ulufer sadece deforme olmuş bir kadın adı değil. Farsçada yaygın kullanımı var. Galiba “saygın” anlamına geliyor. “Ulufer”in romana isim olarak seçilmesi, biraz da çaresizlikten. Daha doğru bir ifadeyle, romana uygun bir isim bulamadım. Aynı zamanda bir “tema”, bir “metafor” gibi duran Ulufer’i kullanmaya karar verdim. İyi ki de böyle olmuş. Ulufer’in belirsizliği/silikliği, böylece yerine oturmuş oldu.

Türkiye’nin sosyolojisini kolluyor, geçmişi eski, acısı derin meselelerimizi anlatıyor ve bunu taşra sıkıntısı içerisindeki bir birey üzerinden reel bir formda yapıyorsunuz.  70’lerin Türkiye’si ve kahramanlar da bir o kadar tanıdık sanki…  

Olay, evet, 70’li yıllarda, bir taşra ilçesinde geçiyor. Bir diğer ifadeyle Ulufer, 70’li yıllardaki sınai ve toplumsal değişime eşlik eden bir aşk öyküsü. Sadece Mehmet Ali ve Ulufer’in öyküsü değil, 70’li yıllardaki Türkiye’nin de öyküsü. Ulufer’de, vaki değişimi (hem toplumsal, hem sınai değişimi) kasaba ölçeğinde izlemeye çalıştım. Kasaba, önemli bir laboratuar... Üretim biçimi ve ilişkileri değiştiğinde, insan da değişiyor, insan ilişkileri de değişiyor ve etkileniyor bundan. Kahramanların tanıdık olmasına gelince... Çünkü anlattığım insanları yakından tanıyorum ve Türkiye’nin bir döneminde, taşrada, onlarla birlikte yaşadım. Sınai değişimle birlikte dağılmalarına ve parçalanmalarına tanıklık ettim. Atların otomobillere evrildiği değişim dönemi, benim çocukluk travmamdır aynı zamanda; kurduğum hayal dünyasının nasıl parçalandığını gördüm ve onların (o dünyanın) bir daha yerine konulamayacağını dehşetle fark ettim. Ulufer biraz da, elden kayıp giden değerlerin romanıdır. 

Memetali’nin hep aklının bir köşesinde gitmek var bu topraklardan… Romanın bütününde de cenazeler, mezar ve mezarlık baskın figürler, buna karşılık düğün hiç yok. Onun zihnindeki göç, romanın atmosferine cenaze metaforu üzerinden mi giriyor?

Cenaze metaforu “gitmek” düşüncesini kuvvetlendirmek/meşrulaştırmak için mi seçildi? Siz bu soruyu soruncaya kadar böyle düşünmemiştim... Ulufer’de, aynı zamanda bir zamanlar kurtulmak istediğim “taşra”yı anlatıyorum. Dolayısıyla böyle düşünmekte beis yok. Yani haklısınız, ölümler, cenazeler, mezarlık bir “metafor” olarak duruyor. Demek ki Memetali’nin zihni böyle görmek istiyor, cenazelerin ve ölümlerin, taşranın kasvetine dahil olduğunu anlamamızı istiyor. Memetali’nin niçin taşradan kurtulmak istediğini anlıyoruz; hem “dağılan”ın ve “parçalanan”ın bir daha yerine konulamayacağını biliyor, hem de kendini gerçekleştirmek istiyor. Bir şair adayı olarak, taşranın kısır ilişkileri ve döngüsü içinde var olamayacağını düşünüyor. Ama onu taşraya mıhlayan (mahkûm eden) gerçeklerle baş etmekte zorlanıyor.  

“Bir eşiğin önünde durma” romanı denilebilir mi Ulufer için? Ya da siz nasıl tanımlarsınız?