İslam aliminin gözünden coğrafya: Ebu’l Fida Coğrafyası

Yeditepe Yayınları, Ebü’l Fida’nın İslam coğrafyasını anlattığı “Takvimü’l-Buldan” eserini, Ramazan Şeşen çevrisiyle kitapseverlerin beğenisine sundu.

 

“EBÜ’L FİDA, SELAHADDİN EYYUBİ’NİN SOYUNDAN GELİR”

 

İslam coğrafyacıları arasında önemli yere sahip olan Ebu’l Fida, Selahaddin Eyyubi’nin kardeşi Şahin’in oğlu ve Eyyubilerin Hama kolunun kurucusu Takiyeddin Ömer’in soyundan gelmektedir. Selahaddin Eyyubi’nin en önemli yardımcıları arasında olan Takiyyedin, Hittin Savaşı’nda ordunun sağ kanadını kumanda etmiştir. Aynı zamanda Arapça divanına sahip bir şairdir. İlimle uğraşır ve döneminde yaşayan ilim insanlarına sahip çıkardı.

 

İSLAM COĞRAFYASINI MERCEK ALTINA ALIR

 

Yaşadığı dönemin önemli ilim adamı olan Ebu’l Fida; fıkıh, edebiyat, şiir, gramer, aruz, tarih, coğrafya, astronomi, mantık, tıp ve bitkiler konularında geniş bilgi birikimine sahiptir. İlgilendiği konular üzerine eserler yazan Fida’nın “el-Muhtasar fi Ahbari’l Beşer” ve “Takvimü’l-Buldan” kaynakları önemlidir.

 

 

KÂTİP ÇELEBİ, TAKVİMÜ’L-BULDAN’I KAYNAK OLARAK GÖSTERDİ

 

İslam coğrafyasını konu alan “Takvimü’l-Buldan” eseri, 1321 yılındaki yazılışından itibaren coğrafya ilmiyle ilgilenenlerin başucu kaynağı olmuştur. Dönemin önemli ilim adamları yazdığı eserlerde “Takvimü’l-Buldan”ı kaynak olarak gösterir. Bu eserden yararlanan ilim insanları arasında Kâtip Çelebi de yer almaktadır. Eser birçok Avrupa diline çevrilmiştir.

 

“DÜNYANIN DOĞUSU BATISINDAN DAHA YUVARLAKTIR”

 

 “Astronomi ilmiyle çeşitli delilleri ile sabit olduğu yerküre yuvarlaktır. Bu delillerden biri yıldızların doğuşunun doğudaki insanlara batıdakilerden daha önce görünmesidir. Bu husus, dünyanın doğusunun, batısından yuvarlak olduğunu gösterir. İkincisi; kuzeye gidenlere kutbun ve kuzeydeki yıldızların gittikçe yüksek görünmesi, güneydeki yıldızların ufka doğru alçalması ve kaybolması güneye gidenlere göre kuzeydeki yıldızların ufka doğru alçalması ve kaybolmasıdır. Gittikçe bu olay artar. İki yakada şeyler yerin kalan kısımlarının da yuvarlak olduğunu gösterir. İbn Said, ekvator üzerinde bir göl olduğunu, buradan Mısır Nil’ini çıkıp kuzeye doğru aktığını Mogadişu Nil’in doğuya, Gana Nil’in batıya aktığını, bu Nillerin doğusunda Mukassem dağının dolaştığı söyler.”

 

EBU’L FİDA, DÖNEMİNDE YAZILAN COĞRAFYA KİTAPLARINI İNCELEDİ

 

Dünyanın beşerî, coğrafî ve topografik haritasını inceleyen “Takvimu’l-Buldan”, Ebu’l Fida’nın en önemli eserlerindendir. Yazar, Arap yarımadası, Mısır, Sudan, Akdeniz-Atlas okyanus adaları, Avrupa ülkeleri ve doğu okyanus adalarını derinlemesine inceler. Ebu’l Fida’nın “Takvimu’l-Buldan”ı kaleme almadan önce döneminde yazılmış coğrafya kitaplarını incelediği de bilinir.

 

Yeditepe Yayınları tarafından “Ebu’l Fida Coğrafyası” olarak yayımlanan “Takvimu’l-Buldan” eseri, İslam coğrafyasının yerleşim yerleri, kültürü ve coğrafyası hakkında okuma yapmak isteyen okurlar için yararlı bir kaynak olacaktır.