Ev tipi psikoloji laboratuvarı

Bir kitap düşünün, size “Sahiden, kendiniz hakkındaki gerçeğin ne kadarını biliyorsunuz?” sorusunu soruyor. Konu psikolojik rütbenizi öğrenmek! Eş seçiminden tuvalet kağıdı rulosunu hangi yönde taktığınıza, yeme alışkanlıklarınızdan kişilik profilinize pek çok şey aslında bunu gösteriyor. İngiltere’deki Liverpool Üniversitesi Psikoloji Bölümü akademisyenlerinden Ben Ambridge’in kaleme aldığı PSY-Q adlı kitap, interaktif test, akıl oyunu, illüzyonlarla psikolojik zekanızı test edebilmenize hatta bunu ünlü araştırmaların genel sonuçlarıyla karşılaştırabilmenize yardımcı oluyor. “Öğrenip de ne kazanacağım?” diye düşünmeyin, kendiniz veya başkalarının davranışlarını analiz edebilecek, en önemlisi kendi psikolojiniz hakkında bilgi sahibi olacaksınız.

Domingo Yayınevi’nden çıkan kitabın yazarı Ben Ambridge “Bu kitapta karşılaşacağınız bütün araştırmalar bilimsel literatürlerden alınmıştır. Yani uçuk çıkarımlar, sözde bilimler ve kesinlikle pop psikoloji yok” diyor. Kitap bir tür ‘ev tipi psikoloji laboratuvarı’. Başından başlamak zorunda değilsiniz, istediğiniz bölümü okuyabilirsiniz. Önemli olan kendinize karşı dürüst davranmanız! Sonuçlar mı? Bazen şaşıracak, hayret edecek, sinirlenecek, eğleneceksiniz... İşte birkaç test...

IQ gerçeği

BELLİ meslek sahiplerin nüfusun geneline göre daha yüksek veya düşük IQ gösterebilir. Doktorlar (121), profesörler (115), lise öğretmenleri (115), Amerikan futbolunda oyun kurucular (105), polis memurları (101), temizlikçiler (94), çiftçiler (96), marangozlar (94). Bazı meşhur kişilerin de etkileyici IQ puanları olduğu söylenmektedir: İngiliz fizikçi Stephen Hawking (160), yönetmen Quentin Tarantino (160), aktrist Sharon Stone (154), şarkıcı Shakira (140). Dünyadaki en yüksek IQ ise Güney Koreli inşaat mühendisi Kim Ung Young’a ait, tam 210!

Kahvaltı yapmıyor dişçiye gitmiyorsanız nesiniz?

PİYANGODAN 1000 lira kazandınız. Ama size ya belli bir miktarı hemen almanız veya bekleyip daha yüksek bir miktar almanız teklif ediliyor. Merak etmeyin paranızı mutlaka alacaksınız. Şu aşağıdaki senaryolardan hangisi seçerdiniz?

Şimdi 100 lira ya da beş yıl sonra 1000 lira.

Şimdi 500 lira ya da beş yıl sonra 1000 lira.

Şimdi 750 lira ya da beş yıl sonra 1000 lira.

Şimdi 500 lira ya da bir yıl sonra 1000 lira.

Şimdi 750 lira ya da bir yıl sonra 1000 lira.

Şimdi 900 lira ya da bir yıl sonra 1000 lira.

Gelecekte belli bir tarihe kadar geciktirilmiş ödülleri görmezden gelmek veya hafife almak eğilimine ‘gecikme indirimi’ adı veriliyor. Peki bu yanıtlar sizin hakkınızda nasıl bir bilgi veriyor? 2013’te yapılan bir araştırmaya göre gecikme indirimine ne kadar yatkınsanız, şu aşağıdaki şeylere de o kadar yatkınsınız: Alkol, sigara, uyuşturucu bağımlısı olmaya. Obez olmaya. Aşırı kumara. Dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğuna. Suç eylemlerine bulaşmaya.

Şunları da yapmamaya yatkınsınız: Kahvaltı yapmak. Güneş kremi kullanmak. Egzersiz yapmak. Dişçiye gitmek. Kanser testine girmek. Okulda başarılı olmak.

İçinde cerrah olan bu hikayede yanlış olan nedir?

BABA ve oğlu ölümcül bir bakteriye maruz kalır. Vücudu hızla tümör üreten baba ne yazık ki ölür. Oğlu hayatta kalır ama mutlaka ameliyat olması gerekmektedir ve aceleyle hastaneye kaldırılır. Bir cerrah çağrılır. Cerrah odaya girip hastayı görünce ‘Aman Allah’ım, bu ameliyatı yapamam, o benim oğlum!’ diye haykırır.

Aslında hikayede yanlış bir şey yok. Cerrah, oğlanın annesi. Eğer bu bulmacayı bilmediğiniz halde doğru yanıt verdiyseniz, tebrikler! Doğru cevabı bulamadıysanız da üzülmeyin, zaten çok az insan bulabiliyor. Bu bulmacanın çeşitli versiyonları cinsiyet ayrımcılığına kanıt olarak anlatılır. Ancak bu bulmacanın karşısında şaşırıp kalmak hepimizin cinsiyetçi olduğunu göstermez, sadece kelimeleri değil prototipleri göz önüne getirerek yorumladığımızı gösterir. Zaten cerrahların büyük çoğunluğu hala erkeklerden oluşmaktadır.

Tuvalet kağıdını üstten mi alttan mı asarsınız?

TUVALET kağıdınızı nasıl asmayı tercih ediyorsunuz? Kağıdın ucu duvardan uzakta mı (üstten) olmalı, yoksa duvara yakın mı (alttan)? Hiç kuşkusuz doğru cevap diyebileceğimiz bir şey yok fakat ABD’de yapılan en kapsamlı alan araştırması katılımcıların yüzde 68’inin üstten tercih ettiğini bulmuş. Bununla ilgili ilginç bir fark bulunmuş, yılda 30 bin dolar ya da daha az kazananların yüzde 73’ünün alttan tercih ettiği ortaya çıkmış. Yapılan analizlere göre üsten asıyorsanız idareyi ele almayı seviyorsunuz, düzen ve tertip arıyorsunuz ve kendinizi aşmayı istiyorsunuz. Alttan asıyorsanız serinkanlı ve güvenilir bir insansınız, sağlam temellere sahip ilişkiler istiyorsunuz. Ne yönde olduğu umurunuzda değilse çatışmayı sevmiyor, esnekliğe değer veriyor, yeniliği seviyorsunuz. Komedyen Jay Leno gittiği evlerdeki tuvalet kağıdının yönünü değiştirdiğini itiraf etmiştir. ABD’li TV programcısı, yazar Martha Stewart ise ateşli bir üstten asma taraftarıdır. Ne var ki son sözü Galler Prensesi Diana’nın kahyası Paul Burrell’a bırakalım: “Elbette üstten olmalı. Alttan olursa kolayca zemine değer. Asillerin böyle bir derdi olmaz çünkü onların çok güzel bir kutunun içine hoş bir şekilde yerleştirilmiş bir sürü mendilleri vardır.”

Meslekten psikopat!

PSİKOPAT kişilik özellikleriyle ilgili yapılan büyük bir saha çalışmasının sonuçlarına göre en yüksek psikopat özellikleri sergileyen 10 meslek şöyle: CEO, avukat, medya mensubu, satıcı, cerrah, gazeteci, polis, din adamı, şef ve memur. En az psikopat özellikleri gösteren 10 meslek ise hastabakıcı, hemşire, terapist, zanaatkar, güzellik uzmanı/stilist, hayırseverlik çalışanı, öğretmen, yaratıcı sanatçı, doktor ve muhasebeci. Psikopat teşhisi konulan insanlar şu kişilik özelliklerinde en yüksek puanları alan kişilerdir: Güdüsellik, yüzeysel hoşluk, kendini beğenmişlik, korkusuzluk, depresyon ve stres, pişmanlık ve suçluluk eksikliği, manipülasyon, kendi eylemlerinin sorumluluğunu üstlenmede başarısızlık. İşin ilginç yanı kendileri hakkında fazla şişkin bir intibaya sahip oldukları için psikopatlar neredeyse hiçbir zaman kendilerini psikopat olarak görmez, başkalarının kendilerine bu ismi takmasını kabul etmezler. Aksine güdüsellik, hoşluk ve korkusuzluk gibi karakter özelliklerimiz çok başarılı insanların kişilik özellikleri olarak görürler. Yani gerilmenize gerek yok. Bir psikopat olabileceğiniz kaygısını taşıyorsanız bir psikopat olmadığınız kesindir.