Dünyanın gözü Lviv'de! Başkan Erdoğan: Putin ile görüşmeleri değerlendireceğiz

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenski ve Birleşmiş Milletler (BM) Genel Sekreteri Antonio Guterres, Potoçki Sarayı'nda üçlü zirvenin ardından ortak bugün basın toplantısı düzenledi. Ukrayna Devlet Başkanı Zelenski ile gerçekleştirdikleri ikili görüşmede, ülkeler arasındaki stratejik ortaklık düzeyindeki ilişkileri tüm boyutlarıyla değerlendirdiklerini kaydeden Cumhurbaşkanı Erdoğan, "İş birliğimizi, dayanışmamızı mevcut şartlar altında ilerletme imkânlarını ele aldık. Tabii yaklaşık altı aydır devam eden savaş, görüşmelerimizin ana konusunu teşkil etti. Ukrayna'nın toprak bütünlüğüne ve egemenliğine desteğimizi bu vesileyle bir kez daha vurguladım" ifadelerini kullandı.

"YENİ BİR ÇERNOBİL YAŞAMAK İSTEMİYORUZ"

Yaşanan can kayıplarından duyduğu derin üzüntüyü bir kez daha ifade eden Cumhurbaşkanı Erdoğan, şöyle devam etti;

"Dün gece Harkiv'de bir yurda yönelik gerçekleştirilen dokuz sivilin öldüğü, 35 kişinin yaralandığı füze saldırısı için de ülkemiz ve milletimiz adına taziyelerimi ilettim. Zaporijya Nükleer Santrali etrafında devam eden çatışmalardan duyduğumuz endişeyi dile getirdik. Yeni bir Çernobil yaşamak istemiyoruz. Türkiye olarak bir taraftan çatışmaların diplomatik çözümle sona ermesi için çaba harcarken diğer taraftan da Ukraynalı dostlarımızın yanında olduk, olmaya devam ediyoruz.

Savaşın başından bu yana Ukrayna halkının acil insani ihtiyaçlarını karşılamak amacıyla 98 TIR'lık insani yardım malzemesi sevk ettik, 325 bine yakın Ukraynalıya geçici olarak ülkemizde ev sahipliği yaptık. Ukrayna'daki şartlar normale dönünceye kadar misafir etmek üzere 1099 yetim ve 408 refakatçisinden oluşan toplam 1507 kişiyi ülkemizde kabul ettik. Görüşmemizde, savaşın Ukrayna'da neden olduğu fiziki yıkımın boyutlarını da ele aldık. Bugüne kadar olduğu gibi Ukrayna'nın yeniden imarı için gereken desteği vereceğimizi Sayın Zelenski ile paylaştım."

"İSTANBUL MUTABAKATI'NIN OLUMLU YANSIMALARINI TÜM DÜNYA HİSSETMEYE BAŞLADI"

BM Genel Sekreteri Gutarres'in de katılımıyla gerçekleştirdikleri üçlü görüşmenin odak noktasını, savaşın ne şekilde nihayete erdirilebileceğinin oluşturduğunu söyleyen Cumhurbaşkanı Erdoğan, "Malumunuz bundan daha bir ay önce Birleşmiş Milletler, Ukrayna, Rusya ve Türkiye olarak tarihî nitelikte bir ortak çalışma örneğini sergiledik. Ukrayna tahılının Karadeniz üzerinden güvenli şekilde dünya piyasalarına ihracını mümkün kılan İstanbul Mutabakatı'nın olumlu yansımalarını sadece Ukrayna değil, tüm dünya hissetmeye başladı" dedi.

Mutabakatın uygulamaya konulduğu 1 Ağustos'tan bu yana toplam 25 gemi ve yaklaşık 625 bin ton Ukrayna tahılının dünya pazarına ulaştırıldığını anımsatan Cumhurbaşkanı Erdoğan, şunları kaydetti;

"Bugünkü temaslarınızda mevcut mekanizmanın faaliyetlerini artırarak sürdürmesi için atılabilecek adımlar üzerinde durduk. Üçlü görüşmemizde ayrıca İstanbul Mutabakatı'nın oluşturduğu müspet havanın kalıcı barışa tahvil edilmesi imkânlarını değerlendirdik. Diplomatik sürecin canlandırılması için uluslararası toplumun daha fazla sorumluluk üstlenmesi gerektiğine özellikle işaret ettik.

Şahsen savaşın en nihayetinde müzakere masasında sonuçlanacağına olan inancımı muhafaza ediyorum. Esasen Sayın Zelenski ve Guterres de bu hususta aynı fikirdeler. Tüm mesele, müzakere masasına giden en kısa ve adil yolu tespit etmektir. Mart ayında İstanbul'da şekillenen parametreler üzerinden müzakerelerin canlandırılmasının imkân dâhilinde olduğuna inanıyorum. Bu hedefe yönelik olarak her türlü desteği vermeye tekrar kolaylaştırıcı veya arabulucu rolünü oynamaya hazırız. Tabii görüşmemizde savaş esirlerinin mübadelesi konusunu ve bu konudaki girişimlerimizi ele aldık, bu konuyu önemsediğimizi de ayrıca ifade etmek istiyorum. İnanıyorum ki şu anda burayı takip edenler, 'Acaba bu esirlerin mübadelesi ne oldu?' sorusunu da cevaplamaya çalışıyor. Bu konuyla ilgili olarak Sayın Putin ile Rusya tarafıyla da bugünkü bütün görüşmelerimizin neticesini değerlendirmeye devam edeceğiz."

BM GENEL SEKRETERİ GUTERRES: ÜLKELERE YARDIM SAĞLAMAK İÇİN ÇOK ÖNEMLİ

Guterres, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ve Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenskiy ile Lviv'de Potoçki Sarayı'nda gerçekleştirilen üçlü zirvenin ardından düzenlenen ortak basın toplantısında konuştu.

Böyle bir dönemde kendisini karşıladığı için Zelenskiy'e ve Ukrayna halkına teşekkür eden Guterres, Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın da zirveye katılmasından memnuniyet duyduğunu söyledi.

Guterres, Cumhurbaşkanı Erdoğan ile birkaç hafta önce tahıl sevkiyatı anlaşmasının imzalanması için İstanbul'da bir arada olduğunu hatırlattı.

Rusya-Ukrayna savaşının başından bu yana net olduğunu kaydeden Guterres, "Ukrayna'nın gıda ürünlerine ve Rus gıda ve gübrelerine tam küresel erişim sağlamadan küresel gıda krizine çözüm yok." dedi.

Guterres, bir aydan kısa bir süre içinde 21 geminin Ukrayna limanlarından ayrıldığını ve 15 geminin de Ukrayna'ya hububat ve diğer gıda malzemelerini yüklemek için İstanbul'dan yola çıktığını belirterek, Ukraynalı çiftçiler tarafından üretilen 560 bin tondan fazla tahıl ve diğer gıda maddesinin dünya çapındaki pazarlara doğru yol aldığını söyledi.

Ukrayna buğdayını taşıyan BM tarafından kiralanan ilk geminin, Afrika Boynuzu'nda kuraklıktan muzdarip insanların ihtiyaçlarını gidermek üzere yola çıkmasından özellikle memnun olduğunu dile getiren Guterres, "Küresel gıda piyasalarının istikrar kazanmaya başladığına dair işaretler gördük. Anlaşmaların imzalanmasının ardından buğday fiyatları yüzde 8 kadar düştü." tespitine yer verdi.

Guterres, ayrıca BM Gıda ve Tarım Örgütün (FAO) Gıda Fiyat Endeksinin temmuzda yüzde 9 düştüğünü belirterek, çoğu gıda ürününün şu anda savaş öncesi seviyelerin altındaki fiyatlarla işlem gördüğünü ancak buna rağmen çok yüksek olduğunu dile getirdi.

Bunun yanı sıra, "hayallere kapılmamanın" gerektiğini de vurgulayan Guterres, bu düşüşün günlük yaşama da yansıması için "daha gidilecek çok yol" olduğunu söyledi.

Tedarik zincirlerinin halen bozuk olduğunu ve enerji ve ulaşım maliyetlerinin "kabul edilemez derecede yüksek" olmaya devam ettiğinin altını çizen Guterres, "Gıda cephesindeki olumlu ivme, diplomasi için, çok taraflılık için, bir yaşam maliyeti krizinin pençesinde kalan insanlar için ve Ukrayna'nın çalışkan çiftçileri için bir zaferi yansıtıyor." değerlendirmesini yaptı.

Guterres, bunun sadece bir başlangıç olduğunu belirterek, tüm tarafları başarının devamını sağlamaya çağırdı.

- "Bu, en savunmasız insanlara ve ülkelere yardım sağlamak için çok önemli"

İstanbul'da imzalanan tahıl anlaşmasını "emsalsiz" olarak niteleyen Guterres, çatışma durumlarındaki inisiyatiflerin doğası gereği kırılgan olduğunu ve sürekli beslenmeleri gerektiğini kaydetti.

Guterres, ilk günden itibaren Müşterek Koordinasyon Merkezinin, tarafları gıda akışını sürdürmek için profesyonelce ve iyi niyetle çalıştığını belirterek, bunun devam etmesini ve tüm zorlukları kalıcı olarak çözmelerini istediğini dile getirdi.

BM Genel Sekreteri Guterres, "Ukrayna ve Rusya'dan daha büyük miktarlarda yiyecek ve gübreyi çıkarmak, emtia piyasalarını daha da sakinleştirmek ve fiyatları düşürmek için çok önemlidir. Bu, en savunmasız insanlara ve ülkelere yardım sağlamak için çok önemli." dedi.

Guterres, öte yandan bunun küresel gübre pazarındaki kargaşayı tersine çevirmeye yardımcı olmak açısından hayati önem taşıdığını da ifade etti.

Ukrayna halkı ile tam dayanışma içinde çalışmaya devam edeceğini vurgulayan Guterres, gelecek kışı karşılamak amacıyla operasyonlarını büyütmek için BM'nin elinden gelenin en iyisini yapacağını aktardı.

- "Zaporijya'ya yönelik potansiyel bir hasar, intihardır"

Guterres, Rusya'nın Ukrayna'ya karşı başlattığı savaşın, Ukrayna'nın toprak bütünlüğünün ve BM Sözleşmesi'nin ihlali olduğunu belirterek, insanların uluslararası hukuka uygun bir barışa ihtiyacı olduğunu söyledi.

Zaporijya Nükleer Santrali ve çevresinde ortaya çıkan durum hakkında "ciddi endişelerinin" olduğuna dikkati çeken Guterres, "Nükleer santralin fiziksel bütünlüğünü, emniyetini veya güvenliğini tehlikeye atabilecek her türlü eylemden kaçınmak için sağduyu hakim olmalı. Tesis herhangi bir askeri operasyonun parçası olarak kullanılmamalı. Bunun yerine, Zaporijya'yı tamamen sivil bir altyapı olarak yeniden kurmak ve bölgenin güvenliğini sağlamak için acilen anlaşmaya ihtiyaç var." dedi.

Guterres, BM Sekreterliğinin, Ukrayna'da Kiev'den Zaporijya Nükleer Santrali'ne yapılacak herhangi bir IAEA (Uluslararası Atom Enerjisi Kurumu) misyonunu destekleyecek lojistik ve güvenlik kapasitesine sahip olduklarını değerlendirdiğini dile getirdi.

BM Genel Sekreteri Guterres "Askeri teçhizat ve personel tesisten çekilmelidir. Bölgeye daha fazla kuvvet veya ekipman yerleştirilmesinden kaçınılmalıdır. Bölgenin silahsızlandırılması gerekiyor. Zaporijya'ya yönelik potansiyel bir hasar, intihardır." diye konuştu.

- "Bir inceleme misyonu kurmaya karar verdim"

Bugün öte yandan 29 Temmuz'da Olenivka'daki bir gözaltı merkezinde yaşanan trajik olayın soruşturmasını da görüştüğünü kaydeden Guterres, "Orada yaşananlar kabul edilemez. Tüm savaş esirleri uluslararası insancıl hukuk kapsamında korunmaktadır. Uluslararası Kızılhaç Komitesi, tutuldukları her yerde onlara erişebilmelidir. Bir inceleme misyonu kurmaya karar verdim. Misyonun görev tanımı, Ukrayna ve Rusya Federasyonu ile ve ekibin yapısı ile paylaşıldı. Bu göreve Brezilya'dan General Carlos dos Santos Cruz'u atamak niyetindeyim." dedi.

Guterres, General Cruz'un BM barışı koruma operasyonları komutanlığı görevi de dahil olmak üzere 40 yılı aşkın ulusal ve uluslararası kamu güvenliği ve askeri deneyime sahip olduğunu söyledi.

Olenivka'ya ve diğer ilgili yerlere güvenli erişimi garanti etmek amacıyla gerekli güvenceleri almak için çalışmayı sürdüreceklerini belirten Guterres, "Basitçe söylemek gerekirse, bir inceleme misyonu gerçekleri bulmakta özgür olmalıdır. Ekip gerekli bilgileri toplayabilmeli ve analiz edebilmelidir. Her şeyden önce bu, hiç kimsenin müdahalesi olmaksızın insanlara, yerlere ve kanıtlara güvenli, emniyetli ve sınırsız erişim anlamına gelir. Bunu ilerletmek için elimizden gelen her şeyi yapmaya devam edeceğiz ve diğer çabalar Ukrayna halkının ihtiyaçlarına karşılık gelecek." değerlendirmesini yaptı.

ZELENSKİ: TAHIL SEVKİYATINDA ERDOĞAN ÖNCÜ ROL OYNADI

Cumhurbaşkanı Erdoğan ile Guterres'i ağırlamaktan büyük memnuniyet duyduğunu ifade eden Zelenskiy, "Özellikle Ukrayna'nın toprak bütünlüğü ve egemenliğini destekledikleri için Sayın Guterres ile Sayın Cumhurbaşkanı Erdoğan'a teşekkür etmek istiyorum." dedi.

Rusya'yı ülkesine saldırdığı için bir terör girişiminde bulunmakla suçlayan Zelenskiy, Erdoğan ile Guterres'in Ukrayna'da bulunmasının bu ülkede uluslararası hukukun yeniden tesis edilmesi açısından önemli olduğunu kaydetti.

Üçlü görüşmede Ukrayna tahıl ihracatını ele aldıkları bilgisini paylaşan Zelenskiy, "Tahıl koridoru anlaşması küresel gıda krizinin önlenmesi açısından çok önemli." dedi.

Küresel gıda güvenliğin sağlanması için tahıl koridoru kapsamında varılan anlaşmanın sorunsuz yürütülmesi ve tahıl ihracatının artırılması için taraflar olarak ortak çalışmalara devam edileceğini aktaran Zelenskiy, "Bizim ülkemiz gıda garantörü olmak için her zaman hazır." diye konuştu.

Rus güçlerini, kontrol sağladıkları Ukrayna topraklarından tahıl çalmakla suçlayan Zelenskiy, tarafları Rusya'nın bu izinsiz eylemine tepki göstermeye çağırdı.

Görüşmede, Zaporijya Nükleer Santrali konusundaki son gelişmeleri değerlendirdiklerini belirten Zelenskiy, Rusya'yı söz konusu santrale yönelik şantaj girişimleri düzenlemekle suçladı.

Nükleer güvenliğin tüm dünya için son derece önemli olduğuna dikkati çeken Zelenskiy, "Rusya herhangi bir koşul koymadan Zaporijya Nükleer Santrali'nden askeri birlikleri derhal çekmelidir. Aynı zamanda tüm saldırılara ve provokasyonlara son vermelidir." dedi.

Rus güçlerinin Ukraynalı esir askerlere karşı insan hakları ihlalinde bulunduğunu savunan Zelenskiy, 29 Temmuz'da Donbas'ta Rus askerlerin kontrol ettiği bölgede Ukraynalı esirlerin kaldığı Olenivka cezaevini Rusların bombaladığını anımsattı. Zelenskiy, Guterres ile bu konuyu soruşturacak BM ekibinin olay yerine gönderilmesi konusunda anlaştıklarını aktardı.

Cumhurbaşkanı Erdoğan ile Türkiye-Ukrayna arasındaki iş birliği konularını etraflıca ele aldıklarını kaydeden Zelenskiy, özelikle bu savaştan sonra Ukrayna'nın yeniden inşası üzerine konuştuk. Bu bağlamda özelikle Harkiv şehri ve Harkiv bölgesindeki imar çalışmalarını himayesine aldığı için Türkiye'ye özelikle teşekkür etmek istiyorum." şeklinde konuştu.

Bugün, Türkiye ile Ukrayna altyapı bakanlıkları arasında Ukrayna'nın yeniden imarı konusunu içeren bir muhtıranın imzalandığını ifade eden Zelenskiy, "Amaçlarımızın hayata geçirilmesi, hem Ukrayna'yı hem Türkiye Cumhuriyeti'ni daha güçlü yapar." dedi.

Rusya ile Ukrayna arasında bir barış diyaloğu olasılığı konusuna da değinen Zelenskiy, Rusya'ya güvenmediklerini, Rusya'nın her gün Ukrayna şehirlerine saldırı düzenlemeye devam ettiğini ifade ederek, "Barış görüşmelerinin başlaması için Rusya'nın önce işgal ettiği toprakları terk etmesi gerekiyor. Sonrasında bakarız." dedi.