Litvanya, Vilnius:
Onu, Eski Kent’in katedralleri arasındaki daracık caddelerde yürürken seyrediyorum. Başkent Vilnius’ta esnafla selamlaşıyor, genç üniversitelilerle tanışıp hangi ülkelerden geldiklerini soruyor, eğilip küçük bir bebeğin saçlarını okşuyor, bebek onu ellerinden yakalayıp gülümsüyor... Hem mütevazi hem de özgüveni yüksek bir yürüyüş bu Litvanya sokaklarında. İroninin Egemen Bağış da farkında ama bundan üzüntü veya yılgınlık duyduğunu sanmıyorum, hatta muzip bile diyebileceğim bir tarzda konuşuyor. Bir türlü giremediğimiz Avrupa Birliği’nde kaçıncı fasıl açılacak kaçıncısı kapanacak... Artık biz de sormuyoruz ona... Litvanya’nın Sovyet sonrası tüm yorgunluğuna ve dışarıdan bakıldığında bile hissedilebilecek fukaralığına rağmen Avrupa Birliğine üye olarak kabul edildi ve dönem başkanı... Türkiye ile ilişkiler oldukça iyi, Türk delegasyonu gittiği her yerde en üst düzeyde ilgiyle karşılanıyor.
***
Litvanya 1397 yılından beri Tatar Müslümanlar üzerinden tanıştığı İslam ve Türk kültürüyle barışı bozmamış bir ülke. 2. Dünya Savaşının ağır bedelini ödedikten sonra Sovyet işgalini de yaşamış ve Stalinist politikaların adeta kurutup kararttığı bir coğrafya.
Başkent Vilnius’taki İslam Kültür Merkezi’ni de ziyaret ettik. Cumhurbaşkanımız Abdullah Gül’ün desteğiyle ihya edilmiş bir mekan ve camii. Türkçe eğitim almış Tatar öğretmen ve müftüyle de görüştük. Kültür Merkezi’nde Litvanca ve Rusça Kuranı Kerim’ler var, hafta sonları 50 ile 80 çocuk, dini eğitim almak üzere geliyorlarmış, Cuma günleri 100-150 kişilik bir cemaatleri varmış, Ramazan’da dört camide teravih kılınmış. Caminin henüz mihrabı, minberi yok. Genç öğretmenleri dinlerken, okyanusun üzerindeki bir salda hissettim onları, ellerinden tutup çekebildiklerini sala çıkartıyorlar. Egemen Bağış sessizce henüz mihrabı olmayan bu mütevazi mescitte vakit namazını kılıyor . Başmüzakerecinin boyun büküp diz kırdığı an... Alayiş nümayiş, protokol, diplomasi yok, yöneliyor Kıble’ye. Ya Tahammül Ya Sefer der edipler. Seferî.
Büyükelçimiz Akın Algan’ın dikkat çekişiyle Bakan Bey, TİKA Başkanı Serdar Çam’la görüştü, Litvanya’daki minareli tek camimiz Kaunas Camii (1930) ve Vilnius İslam Kültür Merkezinin ihyası hakkında... Bakan Yardımcısı Alaattin Büyükkaya, entelektüel birikimi ve tarihi bilgisiyle Vilnius felsefe fakültesindeki bir kuleden yükselen armaya dikkatimizi çekti: Hilal ve yıldız! Başkent Vilnius’ta her adım başında rastlayacağınız Kiliselerin bir kısmı 1945’teki Sovyet işgali sonrasında depo veya işyeri haline dönüştürülmüş. 1990 yılında bağımsızlığını ilan edip 2004’te AB’ye girince kiliselerini tek tek ihya etmeye başlamışlar. Vilnius’ta 400 Kilise var ve Litvanya için “2. Kudüs” diyorlar...
***
“Başörtüsü yasakları sadece dini inancı engelleyen bir hadise değildir, aynı zamanda açık bir cinsiyet eşitsizliği hadisesidir, yasak eşitsizliği körüklüyor...” Bu cümleleri Avrupa Birliği Bakanı Egemen Bağış söyledi, Litvanya’daki Cinsiyet Eşitliği Avrupa Enstitüsü’nü ziyareti esnasında.
Litvanya Katolik nüfusun yoğun olduğu bir ülke. Enstitü uzmanları, Katolik algının AB’nin bazı kriterlerine uyum konusunda direnç gösterdiğini söylüyor. Avrupa’da son zamanların en kalabalık kürtaj karşıtı gösterisi Litvanya’da olmuştu. Tecavüz sonrası oluşan istenmeyen gebeliklerin kürtaj yoluyla sonlandırılması bile yasak Katoliklerde. Yine eşcinsellerle ilgili büyük toplumsal tepkisiyle de tanınıyor Litvanya.
Egemen Bağış, Litvanya Cumnurbaşkanı Dalia Grybauskaite ile basına kapalı görüştü. Lobilere yansıyan fısıltılara bakarsanız, Suriye konusunda Türk Hükümeti’yle aynı olmasa da paralel, Mısır konusundaysa epey farklı düşünüyormuş Litvanya’nın kadın başkanı...
***
Baltık Denizinden çıkan kehribar(amber), Litvanya’nın simgesi. 10bin yaşında bir ambere dokundum dün. Mısır’da vurulan Esma, sadece 17 yaşındaydı. Kehribar mı ağırdır gözyaşı mı? Tartamadım, tartamadık...
