12 Eylül’ün cezaevi arşivi

Kara Arşiv, toplumun bütün gözeneklerinde otuz yıldır süren huzursuzluk ve şiddetin, 12 Eylül döneminin Türkiye’ye armağan ettiği kanlı mirastan başka bir şey olmadığını söylüyor.

12 Eylül 1980 darbesini takip eden yıllarda binlerce insan tutuklanarak, başta Mamak, Metris ve Diyarbakır olmak üzere tüm Türkiye’de bu amaçla yeniden düzenlenen cezaevlerine kapatıldı. Kapatılan insanlar hapsedilerek cezalandırılmakla kalmadılar; düşüncelerinden, inançlarından vazgeçmeleri için ağır işkencelere maruz bırakıldılar, öldürüldüler, sakatlandılar ve teşhir edilerek günah keçileri haline sokuldular. İçeridekilere yapılanlar, dışarıdakileri kontrol etmek için son derece kullanışlı bir araç oluşturuyordu. 80’lerin Türkiye’sine başka bir yolla kabul ettirilemeyecek siyasi ve sosyal değişiklikler, sendikasızlaşma, hak ihlalleri, her tür muhalefetin bastırılması, bu yolla hayata geçirildi.

Askeri bir düzenin hâkim olduğu 12 Eylül döneminde bu cezaevlerinde yaşananlar dünya literatürüne geçecek kara bir arşiv oluşturuyor. Araştırmacı Ali Yılmaz, iktidarın cezaevlerinde ürettiği ve uyguladığı “kapatma, yıldırma, yeniden şekillendirme ve imha” politikalarını ve disiplin tekniklerini tek tek ele alırken, cezaevlerinde işlenen suçların -cezaevi idarelerinin “keyfi, münferit ve akıldışı” gibi görünen uygulamalarının- aslında ne denli organize, sistematik ve bilinçli bir yönetselliğin parçası olduğunu ortaya koyuyor. Geniş bir arşiv taramasından ve bizzat birinci ağızdan tanıklıkların dökümünden oluşan Kara Arşiv, bu çapta bir insanlık suçunun ancak darbeci generaller, yargı, sermaye ve dönemin medyası arasındaki bir mutabakatla hayata geçirilebileceğini gösteriyor.

Yüzleş ve kurtul!

Ali Yılmaz, kitabın temel tezini bu bulgu ışığında şöyle özetliyor: “12 Eylül cezaevlerinde günümüz dünyasında emsali az görülen vahşi uygulamaların rasyonel bir düzenlilik taşıdığıdır. Kontrolsüz gibi görünen uygulamaların bile böyle kontrolsüz bırakılmasını tercih ve temin etmiş sistemli bir iktidar ekonomisi vardır. Bu uygulamaların münferit ve arızi olduğunu sanmak büyük bir yanılgı olacaktır.” Sol bir bakış açısıyla yazılmış kitap, toplumun bütün gözeneklerinde otuz yıldır süren huzursuzluk ve şiddetin, bu dönemin Türkiye’ye armağan ettiği kanlı mirastan başka bir şey olmadığını savlıyor. Bu mirastan kurtulmanın onu bilmek, tanımak ve yüzleşmekten başka yolu yok. Ali Yılmaz’ın çalışması, 12 Eylül’ün kara arşivinin kapağının açıldığı son dönemde ayrıca değerli. Bu kara arşivle yüzleşmeden tarihi aydınlatmak mümkün olmayacak. 

[email protected]

Kara Arşiv, Ali Yılmaz, Metis, 2013

Heidegger’in düşüncelerine giriş

 20. yüzyılın en tartışmalı ve kuşkusuz en önemli düşünürlerinden birisi olan Martin Heidegger, entelektüel yaşamı boyunca, Varlık ve insan arasında kopmuş olduğuna inandığı ilişkiyi yeniden tesis etmeye çalışır. Bunu yapabilmek için, şimdiye kadar Varlığa ve insana ilişkin sorgulanmadan kabul edilmiş varsayımlara yönelik amansız bir eleştiriye girişir. Bu eleştirinin bir sonucu olarak Heidegger Varlığa, insanın sonluluğuna, sanata, teknolojiye, dile ve düşünmeye yönelik kavrayışımızın, radikal düzeyde değişmesine yol açar. Johnson, Heidegger’in, düşünce dünyamızda gerçekleştirmiş olduğu bu özsel değişimi, onun temel eserlerini analiz etmek suretiyle takip etmeye çalışır.

Heidegger Üzerine, Patricia A. Johnson, Çev. A. Esenyel, Sentez, 2013

Radikal filozoflarla söyleşiler

Radical Philosophy dergisi 20. yüzyılın son düzlüğünde radikal filozoflarla çeşitli söyleşiler yaptı. Marksizm, feminizm, post-kolonyal teori, edebiyat teorisi, eleştirel teori, radikal siyaset, queer teorisi ve psikanaliz bu “sert” tartışmaların çerçevesini oluşturuyordu. Judith Butler, Cornelius Castoriadis, Drucilla Cornell, Axel Honneth, István Mészáros, Edward Said, Gayatri Chakravorty Spivak, Cornel West, Slavoj éiûek’in Radical Philosophy dergisinin editörleriyle yaptıkları söyleşileri bir araya getiren Eleştirel Bakış, 21. yüzyıl için de geçerliliğini koruyan soruları yeniden önümüze seriyor.

Eleştirel Bakış, Peter Osborne, Çev. Elçin Gen, İletişim, 2013