16. yüzyıldan bir Osmanlı geleneği

Osmanlı'da devlet adamları Cezayir'deki görevlerini başarıyla tamamlamalarının ardından terfi ettirilirdi. 16. yüzyılın başında Cezayir'e hükmeden Barbaros Hayreddin, Osmanlı Kaptan-ı Deryalığına terfi ettirilmişti. Cezayir'deki Tlemcen şehrinin sancak beyliğini yapan Hasan Paşa da sadrazamlığa kadar yükselmişti. Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanı Mahinur Özdemir Göktaş'ın bir önceki görevinin Cezayir Büyükelçiliği olması bu geleneği hatırlatıyor.

Geçtiğimiz aylarda Türkiye'de yapılan kritik seçim sürecinde birçok tartışmaya, ulusal ve uluslararası alanda çeşitli tepkilere tanık olduk. Suriyeliler meselesi ve Arap karşıtlığı da bu seçim sürecinde en çok konuşulan konulardan biri oldu. Seçimler bu ve benzeri birçok konu bağlamında tarihi ve istisnaiydi. Adalet ve Kalkınma Partisi, Cumhur İttifakı ortakları ile Parlamento seçimlerini kazanırken iki turlu seçimlerde Recep Tayyip Erdoğan yeniden Cumhurbaşkanı seçildi. Erdoğan'ın yemin törenine Ortadoğu, Afrika ve Orta Asya'dan birçok devlet adamı katıldı. Türk devletinin yeni yüzyılını inşa edebilecek, bölgesel ve küresel zorluklarla baş edebilecek eski ve yeni isimlerden bir kabine oluşturuldu.

İkili ilişkilerin gelişimi

Bu isimler arasında en dikkat çekenlerden biri Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanı Mahinur Özdemir Göktaş'tı. Belçikalı bir siyasetçi ve Türk asıllı bir diplomat olan Özdemir'in özgeçmişi başarılarla doluydu. Siyasi kariyerine Belçika'da milletvekili olarak başladı ve burada Belçika Parlamentosu'na giren ilk Müslüman ve başörtülü kadın oldu. Avrupa'daki siyasal kariyeri noktalandıktan sonra da Türkiye'nin Cezayir Büyükelçisi oldu. Görev süresince iki ülke ilişkilerinin geliştirilmesine büyük katkıda bulundu. İlişkiler bu dönemde ekonomik ve askeri işbirliklerine kadar birçok alanda ilerleme kaydetti. Bu gelişmelerin nişanesi olarak Cezayir başkanı Tebbun'a İstanbul Üniversitesi'nde fahri doktora verildiği gibi, Mahinur Özdemir Göktaş'a da Cezayir Devlet Nişanı verilmiştir. Şimdi Mahinur Hanım'ın Türkiye'nin Cezayir Büyükelçisi olarak üstlendiği görevde elde ettiği büyük başarıdan sonra bakanlığa yükseldiğini görüyoruz.

Cezayirli Hasan Paşa

Kendisi değil ama unvanı Cezayirli

Mahinur Özdemir Göktaş'ın bu ilerlemesi bize Osmanlı-Cezayir tarihinde iki benzer olayı hatırlatmaktadır. Osmanlı'da devlet adamları Cezayir'deki görevlerini başarıyla tamamlamalarının ardından terfi ettirilirdi. 16. yüzyılın başında Cezayir'e hükmeden Barbaros Hayreddin'in, 1533 yılında Kanuni Sultan Süleyman tarafından İstanbul'a çağrılarak, paşalığa ve Osmanlı Kaptan-ı Deryalığına terfi ettirildiğini görüyoruz. Kaptan-ı Derya, o günkü şartlarda büyük Osmanlı donanmasını kontrol ettiği için deniz kuvvetlerinin komutanıydı. Ayrıca 18. yüzyılın ikinci yarısında ortaya çıkan ikinci bir önemli şahsiyet de Cezayirli Gazi Hasan Paşa'dır. Köken olarak Cezayirli olmamasına rağmen, Cezayir'de gösterdiği üstün hizmet ve başarılarından dolayı kendisine "Cezayirli" unvanı uygun görülmüştür. Hasan Paşa, Cezayir eyaletinde Tlemcen (Tilimsen) şehrinin sancak beyliğini yapmıştır, Cezayir'den sonra Kaptan-ı Derya olarak paşa unvanı almış ve sadrazamlığa kadar yükselmiştir. Aslında bugün Mahinur Hanım'ın Bakanlığa yükselmiş olması, Barbaros Hayreddin Paşa ve Cezayirli Hasan Paşa'dan sonra tarihteki bu geleneğin dirilişi gibi görünmektedir.

Barbaros Hayrettin Paşa

Uluslararası denklemde Cezayir

Geçmişte Batı Akdeniz ve Kuzey Afrika'daki kritik konumu dolayısıyla Cezayir önemli bir yer tutuyordu. Bugün de aynı bölgede kritik önemdedir. Değişen dünyada elindeki geniş coğrafyası ve doğal kaynaklarıyla ve 2019'daki protestolardan sonra ortaya çıkan görece daha demokratik ve daha bağımsız yönetimiyle, bölgesel ve uluslararası denklemde yerini almaya başlamıştır. Türkiye'ye ciddi bir müttefik olabilecek yapıdadır. İki ülke birbirini tamamlayacak kültür, arka plan ve kapasiteye sahiptir. Cezayir, Osmanlı geçmişiyle övünen az sayıdaki Arap ülkelerinden biridir. Cezayir halkı, Mahinur Özdemir Göktaş'ın Türkiye Cumhuriyeti Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanı olmasına, kendi insanları bakan olmuş kadar sevinmiştir.