Çoktan seçmeli Covid-19 testi

Belki virüs ile evine dönen ve ellerini yıkayan insanoğlu; durarak, düşünerek, doğrularını yeniden tanımlayarak ve daha yavaşlayarak sosyal mesafenin anlatmak istediği “yığın halinde olmayın” mesajını da doğru algılayarak etik davranışa ulaşabilecektir.

Ozan Demiralp / Eğitimci

Test ile ilgili genel hatırlatma: Aşağıda yer alan çoktan seçmeli testin cevap anahtarına yazının alt bölümünde yer verilmiştir. Testteki soruların yanlış cevapları üç doğruyu götürmese de bazı soruların hayattaki yanlış uygulamaları yaşam doğrularımızı götürebilecek güce sahiptir.

Soru-1. Salgın ile birlikte sosyal medyada tavsiye niteliğinde aşağıdakilerden hangilerini paylaştınız?

a) İzlediğim filmleri

b) Okuduğum kitapları

c) Sanal müze gezilerini

d) Anderea Bocelli’nin konser bilgisini

e) Hepsi

f) Hiçbiri

Soru-2. Salgın döneminde aşağıdaki kitaplardan hangilerini okudunuz?

a) David Mood; “Salgın”

b) Saramago; “Körlük”

c) Camus; “Veba”

d) Hepsi

e) Hiçbiri

Soru-3. Salgın döneminde aşağıdaki filmlerden hangilerini izlediniz?

a) Contagion

b) 12 Monkeys

c) Outbreak

d) Hepsi

e) Hiçbiri

Soru-4. İzlediğiniz filmlerde aşağıdaki unsurlardan hangisi/hangileri sizi en fazla etkiledi?

a) Sürüntü çubuğu ile virüs testi yapılması

b) Çocukların tablet ile uzaktan eğitim alması

c) İnsanların 3D koruyucu siperlikli maske kullanılması

d) Virüsün insanlığın sonunu getirmesi

e) Hepsi

f) Hiçbiri

5 ve 6. soruyu verilen metne göre cevaplandırınız.

Harlow, kurduğu deney düzeneğinde doğumdan hemen sonra annelerinden ayrılan yavru maymunlar için iki farklı şekilde dizayn edilmiş anne figürleri kullanmaktadır. Birinci figür havluyla kaplı ve yumuşak bir tasarıma sahipken, ikinci figür tamamen demirden oluşan, sert fakat yavru maymunların süt içebildikleri, yani karınlarını doyurabildikleri bir figürdür. Deneyin başlaması ile birlikte maymunlar acıktıkları zaman, süt içmek amacıyla demir düzeneğin yanına giderken, diğer bütün zamanlarını yumuşak düzenek üzerinde geçirmiştir. Biyolojik annelerinden ayrılan maymunlar yapay olarak oluşturulan sıcak anne ve soğuk anne arasında seçime zorlanmış ve yavru maymunlar tercihlerini beklenenin aksine yumuşak peluşla kaplı düzenekten yana kullanmışlar, sadece süt içmek amacıyla demir düzeneği kullanmışlardır. Sonrasında farklı bir düzenekte ise demirden yapılan figürler ısıtılırken, yumuşak olan figür soğuk bırakılmıştır. Bir süre sonra yavru maymunların zamanlarını demirden yapılan fakat sıcak olan sahte annenin yanında geçirmeye başladıkları görülmüştür.

Soru-5. Harlow deneyine göre aşağıdakilerden hangilerine ulaşılabilir?

a) Anne sadece beslenme ihtiyacını değil, aynı zamanda sıcaklık ve konfor ihtiyacını da karşılamaktadır.

b) Sadece beslenme anne-bebek bağlanmasını açıklamakta yetersiz kalmaktadır.

c) Hiçbiri

d) Hepsi

Soru-6. Deneye daha sonraki dönemlerde annelerinden ayrı kalan ve izole edilmiş yavru maymunlar üzerinde devam eden Harlow aşağıdaki sonuçlardan hangilerine ulaşmıştır?

a) Harlow, ileriki dönemlerde bu maymunların sosyal uyumsuzluk yaşadıklarını gözlemlemiştir.

b) Kendi yavrularına karşı da ilgisiz olduklarını, normal bir ortamda yaşayan diğer maymunlardan farklı davranış tepkileri geliştirdiklerini de belirtmiştir.

c) Maymunların sadece bebeklik yaşantılarının geçtiği dönemi değil, ileri dönem yaşantılarındaki ilişki kurma becerilerini, sosyal tepkilerini ve kendi yavrularına karşı davranışlarını da şekillendirdiğini görmüştür.

d) Hepsi

Soru-7. Sizce virüse aşağıdakilerden hangisi yol açtı?

a) İklim değişiklikleri/ekolojik dengenin bozulması

b) Doğal kaynakların kontrolsüz kullanımı

c) İnsanlar arasındaki sınıfsal ve ekonomik farkların artması

d)Yarasa yiyen Çinliler

e) Hepsi

Soru-8. Salgın sonrası dünyada aşağıdakilerden hangilerinin olmasını öngörüyorsunuz?

a) Ülkelerin silahlanmanın artması

b) Sağlık politikalarının değişmesi

c) Sosyal güvenlik gibi sosyal devlet konularının öne çıkması

d) Hepsi

e)Hiçbir şey değişmez

Soru-9. Ülkeler silahlanma ve ekonomik olarak büyüme derdine düşmüşlerken insanlık da dolup taştığı plazalarda aşağıdakilerden hangilerinin peşinden koşmaktadır?

a) Makam hırsı ile büyüme

b) Şöhret/beğenilme hırsı ile büyüme

c) Para hırsı ile büyüme

d) Hepsi

Soru-10. Araba ile giderken boş yolda kırmızı ışığın yandığını gördünüz. Herhangi bir kamera veya polis de yok. Ne yaparsınız?

a) Yolu kontrol edip geçerim.

b) Yeşil ışığın yanmasını beklerim.

c) Yol civarında polis ve kameranın olup olmadığını iyice kontrol eder, geçerim.

d) Kırmızı ışığı kırarım

Soru-11. Maskeyi niçin takıyorsunuz?

a) Kendi sağlığımı korumak için

b) Virüsü evdekilere taşımamak için

c) Virüsü başkalarına bulaştırmamak için

d) Para cezası olduğu için

e) Maske takmıyorum

Cevap Anahtarı:

Testin elbette kesin doğruları ya da yanlışları yok. Salgın gibi insanların kendilerini güvende hissetmedikleri dönemlerde benzer içerikli kitaplar okunması, filmler izlenmesi güven duygusunu arttırıp, kitabın/filmin sonundaki mutluluğa ulaşma umudunu yeşertmektedir. Salgın günlerinde herkesin okuduklarını veya izlediklerini tavsiye yarışına girercesine sosyal medyada hızlıca kitlelere ulaştırma çabasına şahit olduk.

İzlenen filmlerin içeriğinde yer aldığı gibi insanlığın bozduğu doğa ile virüsün ortaya çıkışı arasında bir bağlantının olduğu da da bu dönemin tartışılanlarından. Bundan önce de doğa bilinci, etik davranış biçimi, ırkçılık, kaynakların dengeli kullanılması gibi konular savunuluyor olsa da bu konularda daha çok marjinal grupların sesi yükseliyordu. Özellikle salgınla sağlık sistemi çöken ülkelerin kontrolsüz büyümeye bıraktıkları sistemlerini toplamakta zorlandıkları görüldü. Tüm dünyaya hakim olan kapital gücü elinde bulundurma hırsı günümüz insanlığının da en fazla öne çıkardığı özelliklerinden bir tanesi olmuş durumda. Aynı insanlık salgın ile çıkamadıkları evlerinden gece gündüz “online” çalışırken, “iyi” meslek sahibi olma isteklerini, çocuklarının da gece gündüz uzaktan çoktan seçmeli test çözmesi derdini devam ettirdi. Yine aynı insanlık, tavsiye ile koşarak gittiği alışveriş merkezlerindeki restoranda, mağazalarda oluşturduğu yığını salgın günlerinde internet üzerinden tavsiye edilen kitapları okuyarak, filmleri izleyerek hatta adını ilk kez duyduğu Anderea Bocelli’nin Milano Duomo di Milano katedralindeki paskalya konserindeki ilahileri izlerken oluşturdu. İnsanoğlu resmen yığın olmaya alışmış, alıştırılmış durumda. İnsanlar birçok salgın filminde olduğu gibi birbirlerini eziyor, hatta birbirlerinin etini yiyor.

Ellerinizi yıkayın!

İnsanoğlu çalıştığı yerleri gökyüzüne doğru dikmiş, yönünü uzaya çevirmiş ve uzaydan gelecek düşmana karşı önlemler alıp yapay zekanın kurgusunu oluşturmaya çalışırken ona nefes aldıramayan bir virüs ile karşılaştı. Üstelik de ilk önlem olarak ellerini yıkaması mesajı ile… Günümüz insanı hızla koşarken, büyük kalabalıklar oluştururken, bu kalabalıkların üstüne basarak yükselmeyi etik değerlerden saymaya başlamışken ve taktığı görünmeyen maskelere toplumsal rol, statü demişken her şeyin başa dönmesi ile ellerini yıkamaya ve taktığı görünür maskenin içinde dolaşan kendi nefesini duymaya başladı.

Etik değerlerden uzaklaşan insanlığı, Covid-19 virüsü kendisine getirmiş midir, tartışılan ikinci dalga daha büyük bir darbe mi vuracaktır bilinmez elbette ama bildiğimiz tek şey insanoğlunun etik değerlerini tekrardan sorgulama gerekliliğidir. Yukarıdaki testte yer alan 10 ve 11. soruların cevabını Kant, “etik” kavramı ile aramıştır. Kant, etiği; “Belirli nesnelerle ve bu nesnelerin bağlı olduğu yasalarla ilgili olan içerikli felsefeden özgürlüğün yasalarına ilişkin olanına etik denir.” şeklinde tanımlar.

Toplumsal görev ve niyet

Bu tanım ile Kant, etiği özgürlükler ile eşleştirirken kişinin ödeve uygun olarak gerçekleştirdiği davranışlar ile ödevden dolayı yaptığı davranışlar arasındaki farkı ortaya koyar. Toplumsal bir ödev yerine getirilirken iyi niyetin öne çıkarılması önemlidir. Günümüz toplumunda da kişinin ödeve uygun davranması gerekir. Günümüzde Amerika’da birçok şirkette yalan söylemek etik olmayan davranışlar arasında sayılmamakta. Bunun mazereti de kar odaklılık, kişiye ve şirkete yarar sağlamayı getirmesi şeklinde mantığa dayandırılmış durumda. Özetle denilebilir ki kişiler çıkarlarına göre kendi etik değerlerini oluşturmaya başladıklarında davranışın etik olup olmaması kişinin iyi niyetine bağlı bir durum olmakta. Toplumsal ödevden dolayı gerçekleştirilen davranışta ise iyi niyet bulunur. Kant’a göre ahlak değerini kişi ne polise ne kameraya ne de maske takmadığı için alacağı cezaya göre oluşturmalıdır. Kişi, kendisine görev olarak bildiğini içselleştirilmeli ve iyi niyetle o yolda bir tehlike oluşturmamak adına maskesi ile kırmızı ışıkta durmalıdır.

Özgürlük tanımı yenilenmeli

Etik değerlerin oluşması için günümüz dünyasında özgürlük kavramının yeniden tanımlanması ve iyi niyet tohumlarının insanlığa yeniden ekilmesi gerekiyor. Belki virüs ile evine dönen ve ellerini yıkayan insanoğlu; durarak, düşünerek, doğrularını yeniden tanımlayarak ve daha yavaşlayarak sosyal mesafenin anlatmak istediği “yığın halinde olmayın” mesajını da doğru algılarak etik davranışa ulaşabilecektir. Günümüz insanının en büyük eksikliklerinden bir tanesi de Horlow deneyinin yavru maymunları gibi şevkatten, duygudan uzak aile, okul, eş ve iş ilişkileri yaşıyor olmasıdır. Harlow’un demir figürleri ısıtması ile canlı yavrular o an için kendilerini iyi hissetseler de gerçek sevginin olmadığı yerde hiçbir canlının içi ısınmayacaktır. Covid-19 virüsüne karşı ilk tedavi bilindiği gibi hastalığı geçirmiş bir kişiden alınan plazma ile yapılan antikor tedavisi ile sağlandı. İnsanlığın da tedavisi makam, mevki ve para ile büyüme hırslarını bir kenara bırakmış ve iyileşmiş insanlardan zerk olan sevgi ve iyi niyet ile olacaktır.

[email protected]