Gerçek hayat ve felsefe aynı şey!

Jean Paul Sartre Varoluşçuluğun ruhuna uygun bir tarzda felsefesi ile hayatını korumaya çalışmaz, lakin gerçek hayat ile felsefenin aynı şey olduğunu düşünür. Bir bakıma Sartre geleneksel anlamda akademik bir filozof olmaktan öteye geçer.

Yirminci yüzyılın en çok tanınan Fransız filozofu olan Jean Paul Sartre, bu ününü elbette sırf felsefi görüşleriyle değil edebi, siyasal, kamusal etkinlikleriyle de pekiştirmiştir. Varoluşçuluk dendiğinde ilk akla gelen isim olmasının dışında oyun yazarı ve romancılığının yanısıra aktif siyasi hayatı ve "kamusal entelektüel" olarak Bernhard-Henry Levy'nin deyimiyle "kamuoyuyla birlikte felsefe yapması" ile bilinen Sartre bir bakıma varoluşçuluğun papası sayılır. İnsan için varoluşun özden önce geldiğini ileri süren varoluşçuluk tanımıyla varoluşçuluğu bir hümanizma olarak sunan Sartre fenomenolojiye getirdiği yeni soluk ve Marksist felsefeyle ilginç ilişkisi sebebiyle de dikkat çekti. İdeolojik açıdan Sartre'ın Marksistlerle uyuşmazlık içinde olduğunu belirten Simone de Beauvoir onun Marksistler tarafından idealizmle ve gençleri Marksizm'den soğutmakla suçlandığını da ekler.

Yazdıklarını yaşadı

Sartre'ın yaşadıklarını yazan, yazdıklarını yaşayan edebi kişiliğine uygun bir biçimde bireysel tecrübelerinden evrensel sonuçlara ulaşmaya çalışan bir filozof niteliği taşıdığı da söylenebilir. Varoluşçuluğunun ruhuna uygun bir tarzda felsefesi ile hayatını korumaya çalışmaz, lakin gerçek hayat ile felsefenin aynı şey olduğunu düşünür. Bir bakıma Sartre geleneksel anlamda akademik bir filozof olmaktan öteye geçer; Marksist, solcu, yazar, aydın, anarşist, eylemci vb. sıfatların hemen hepsini ihtiva eden bir tutum benimser.

Yılda iki kez yayınlanan Özne dergisinin Bahar 2022 tarihini taşıyan 36. Kitabının dosya konusunu Sartre ve onun temsil ettiği Varoluşçuluk oluşturuyor. Dergide Sartre'ın ihmal edildiği ve hak ettiği felsefi değeri görmediği düşünüldüğü için Sartre'ın konu edinildiği belirtiliyor. Romanları hâlâ ilgi görmesine karşın Sartre'ın felsefi düşüncesini ele alan çalışmaların azlığı vurgulanarak onun bu bakımdan önemli bir haksızlığa uğradığı da ifade ediliyor. Sartre ve onun düşünceleri olmadan yirminci yüzyılın anlaşılmasının epey zor olacağının belirtilerek içinde bulunduğumuz yüzyılla geride bıraktığımız yüzyıl arasındaki felsefi hattın mahiyetine ilişkin yapılacak yorumların eğer Sartre düşüncesini ihmal ederlerse eksik kalacağı vurgulanan sunuş yazısında Sartre'ın yaşadığımız dünyaya söyleyecek sözünün hâlâ kaldığına da işaret ediliyor. Ali Osman Erdoğan ile Sadık Erol Er'in birlikte yazdığı sunuş yazısında Sartre düşüncesinin 1970'lerde postyapısalcılığın ortaya çıkışıyla birlikte etkisini kaybettiği noktasında felsefe tarihçilerinin mutabık oldukları vurgulanarak o zaman dan bu yana Sartre'ın argümanlarının eski moda ve hatta esrarengiz göründüğü belirtiliyor. Dergide hem bu algıyı yerle bir etmek hem de Sartre'ın düşüncelerinin hak ettiği ilgiyi görmesi için hazırlanan kapsamlı dosyada salt onun felsefi eserleri değil sinema, edebiyat ve siyaset meseleleriyle ilgisi de ele alınıyor.

Dergide Sartre'ın Augustinus, Kant, Marx, Nietzsche, Heidegger, Brecht, Camus, Fanon, Foucault, Deleuze ve Lacan'la etkileşimlerini ele alan ve genelde çeşitli yazarlardan tercüme edilen makalelerin yanı sıra Özgür Taburoğlu, Ali Osman Gündoğan, Hüseyin Aydoğdu, Uğur Köksal Odabaş, Seçil Özdemir gibi isimlerin de makaleleri yer alıyor.

Sartre Özne 36. Kitap 2022

Teşkilat-ı Mahsusa'nın kurucu başkanı

İttihat ve Terakki Cemiyeti'nin fedaisi olarak tanınan Süleyman Askerî'nin İkinci Meşrutiyet'in ilanı ile sonuçlanacak olaylar dizisinin başlamasına yol açan Şemsi Paşa Suikasti'nin planlayıcısı olduğu biliniyor. "İlk Türk Cumhuriyeti" olarak bilinen Garbî Trakya Hükümeti'nin kurucusu olarak kayıtlara geçen Süleyman Askerî aynı zamanda Teşkilat-ı Mahsusa'nın da kurucu başkanıdır. Askerî'nin gayrinizami harp tarihimizin en önemli ismi olduğunu ve henüz hakkının teslim edilmediğini de vurgulamak gerekiyor. Süleyman Tekir, Süleyman Askerî'nin hayatını konu edindiği kitabı Askerî'nin kişisel evrakı ve hatıratının yanı sıra Askerî'nin ailesiyle yaptığı sözlü tarih çalışmalarıyla oluşturmuş.

Süleyman Askerî Bey, Süleyman Tekir, Kronik, 2022

İslami felsefi düşünüşün tarihine başlangıç

"İslam felsefesi" tabiri işaret ettiği iki farklı alandan birçok hışmı çekse de yaygın olarak kullanılıyor. Bazen ulemadan isimlerin bu deyişi eleştirdiğini görüyoruz bazen de Batı tarzı felsefeyi savunanların rakip addettikleri dinî anlayışı baz alan bu felsefe yapma tarzını eleştirmeye çalıştıklarını... İslam felsefesini temel kaynaklarından inceleyerek bu alanda çalışmalar yapan Tjitze Jacobs De Boer, İslâm'da Felsefe Tarihi eserinde bu felsefenin en önemli temsilcilerinin öğreti ve sistemlerinden hareketle felsefi düşünceyi anlatıyor. Müellif, İbn Haldun'a kadarki dönemi kapsayan incelemesinde, tarihî sahnesi içinde felsefî kültürü, etkileşimleri, tercüme faaliyetlerini, fıkhı, kelâmı, edebiyatı, mantığı, metafiziği, tabiat felsefesini konu ediyor.

İslam'da Felsefe Tarihi, Tjitze Jacobs De Boer, çev. Yaşar Kutluay, Pınar, 2022

@uzakkoku