Hermetik bir düşünür olarak Hegel

Kant'ın düşüncesinin gücünü arkadaşı Schelling ile birlikte kabul etse de Hegel'in Kant düşüncesindeki kuşkuculuğu kabul etmesi mümkün değildir. Hegel'i “Sadece bir Alman, bir Swabialı ya da idealist düşünür gibi anlayabileceğimiz gibi Hermetik bir düşünür olarak da yorumlayabiliriz”.

Murat Güzel

Modern felsefenin temel esaslarını belirlediği düşünülen filozofların arasında yer alır Hegel. Onun bu felsefeye daha sonra egemen olan çeşitli kategori ve ayrımları esaslı olarak ortaya koyan biri olduğu üzerinde sıkça durulur. Immanuel Kant'ın Salt Aklın Eleştirisi başta olmak üzere diğer iki eleştiri kitabıyla birlikte geliştirdiği yaklaşımın getirdiği meseleleri konu edinen Alman idealizminin son iki durağından biri olan Hegel (diğer durak elbette Schelling'dir) geliştirdiği sistemle felsefeyi bir "bilim" olarak tasavvur etmeye imkân tanır.

Hegel'in bilgelik sever ya da bilgelik arayışındaki biri anlamındaki bir filozof olmadığını Türkçeye Hegel ve Hermetik Gelenek adıyla çevrilmiş kitabında öne süren Gleen Alexander Magee onun en önemli eseri sayılan Tinin Fenomenolojisi'nin sonunda bilgelikle özdeşleştirdiği Mutlak Bilgiye eriştiği iddiasında olduğunu belirtiyor. Hegelci felsefeyle Hermetik teozofi arasında belirgin bir tekabüliyet olduğunu ifade eden Magee bu tekabüliyetin tesadüfi olmadığının altını çizerek Hegel'in eserlerindeki hermetik öge, simge ve örüntülere işaret ediyor. Tinin Fenomenolojisi'ndeki inisiyasyon mistisizmi ile ilişkili Masonik alt metin, o eserin önsözündeki Böhmeci alt metin, Mantık'taki Kabalacı-Böhmeci-Lullian etki, Doğa Felsefesi'ndeki simyacı-Paraselsuscu ögeler, Nesnel Tin ve dünya tarihi teorisi öğretisindeki Kabalacı ve Joahimcibinyılcılık etkisi, Hukuk Felsefesi'ndeki simyacı ve Gül-Haççı imgeler bunlar arasında.

Okültik isimlerle ilişki

Hegel'in sadece bir Kant eleştirmeni olarak görülmesinin yanlış olduğu açıktır. Kant'ın düşüncesinin gücünü arkadaşı Schelling ile birlikte kabul etse de Hegel'in Kant düşüncesindeki kuşkuculuğu kabul etmesi mümkün değildir. Hegel'i "Sadece bir Alman, bir Swabialı ya da idealist düşünür gibi anlayabileceğimiz gibi Hermetik bir düşünür olarak da yorumlayabiliriz" şeklinde bakış açısına göre değişen yorum perspektiflerine açık bir düşünür olarak ele almanın yanlış olduğunu öne süren Magee temel iddiasını şu şekilde ifade ediyor: Hegel'in gerçekten anlamak istiyorsak onu bir Hermetik düşünür olarak anlamak zorundayız. Onun yaşamı ve eserlerinin bu iddianın kanıtlarıyla dolu olduğunu belirten Magee Hegel'in sistemindeki pansophia Hermetik geleneğin etkisini, philosophia perennis'te Hermetik inancın onaylanmasını ve Hermetik sembolik formların yapısal, arkitektonik araçlar olarak kullanılmasını da o kanıtlara dahil ediyor. Hegel'in Hermetik geleneğe bağlı hareketlere ve modern Hermetik geleneğin Eckhart, Bruno, Paracelcu, Böhme gibi tanınmış figürlerine birçok olumlu göndermede bulunduğunu gözlemleyen Magee, Hegel'in mesmerizm, psişik fenomenler, çubukla maden arama, geleceği görme, büyücülük gibi okültik konularla geniş okumalar yapmakla kalmayıp Baader gibi okültik isimlerle de kendisini ilişkilendirdiğini kaydediyor.

Hegel'in düşüncesini "tekabüliyetler"in Hermetik kullanımıyla özdeşleştirerek kurduğunu belirten Magee, onun Platon, Galileo, Descartes, Newton gibi isimlerin yanısıra Hermes Trismegistus, Pico dalla Mirandola, Robert Fludd ve Knorr von Rosenhoth'un tartışıldığı düşünce tarihlerine dayandığını, derslerinde kendi felsefesi için kullandığı "spekülatif" sıfatının "mistik" ile aynı anlama geldiğini de birden fazla kez ifade ettiğine de dikkat çekiyor.

Kitabında Hermetik geleneğin modern zamanlardaki gelişimini kısaca özetleyen Magee, Hegel'in erken yıllarındaki Hermetik ortamı "Büyücü Çıraklığı" kısmında irdeliyor ve onun Magnus Opus'a ayırdığı ikinci kısımda da inisiyasyon ayinini (Tinin Fenomenolojisi), Kabalistik ağacını (Mantık Bilimi), simyagerlik olarak doğa felsefesi ve öznel tin felsefesi ile şimdinin haçındaki gül olarak adlandırdığı nesnel ve mutlak tin felsefesini inceliyor. Hegel ve Hermetik Gelenek

Gleen Alexander Magee

çev. M. Serdal Eglen

Alfa, 2025

Dostları Gıyasettin Sim'i anlatıyor

Yasin Aktay ile Aydın Aktay'ın birlikte editörlük yaptıkları kitapta yarım kalmış bir dostluk hikayesi anlatılıyor. Çocukluğunda, lise, üniversite yıllarında veya sonrasında kendisiyle tanışıp yol yürümüş, arkadaşlık yapmış, yapabilmiş insanların Gıyasettin Sim hakkında yaptıkları şahitlikleri derleyen kitap ödenmek istenen bir vefa borcunun ötesine geçerek Gıyasettin Sim'in şahsiyetindeki karmaşıklığa, inceliğe vurgu yapıyor. Kitapta Gıasettin Sim hakkında anlatılan anekdotlar son derece basit görünse de onun herhangi bir kalıba sığmazlığını da belgeliyor. Kitapta aktarılan şahitliklerin toplamından bütün sıradanlığının içinde çok güzel bir Müslüman kişiliğin saklı olduğu gözlemleniyor.

Gıyasettin Sim Kitabı

ed. Yasin Aktay-Aydın Aktay

Beyan, 2025

100 yıldır süren işgale karşı destansı direniş

Osmanlı devletinin yıkımı belki de en çok Filistin topraklarında hissedildi. Çünkü İzzeddin el-Kassam'dan Hacı Emin el-Hüseyni'ye, El Fetih'ten HAMAS'a kadar uzanan yüzyıllık mücadele tarihinde kendi toprağında mülteci konumuna düşürülmüş Filistin halkı işgalcilere, soykırımcı Siyonist rejime teslim de olmadı. Bu mücadele Filistin halkının direngen iradesini ve kimliğini koruma çabasını da bize yansıttı. Ahmet İşler kitabında Filistin direnişinin tarihsel sürecine genel bir bakış sunarak onun sadece askeri boyutlarını ele almıyor, bununla birlikte kültürel, ideolojik ve diplomatik veçhelerine de eğiliyor. Osmanlı devletinin çöküş döneminden günümüze Filistin direnişinin öne çıkan figürlerine de kitapta yer veriliyor.

Filistin'in Asırlık Mücadelesi

Ahmet İşler

tezkire, 2024