İhmal ettiklerimizden: Antropoloji

Sınırları aşmak Türkiye’de sosyo-kültürel antropoloji ve antropoloji ile bağlantı içinde olan bazı sosyal bilim alanlarında gerçekleştirilen araştırmalar ver tartışma konularına yer veren makalelerden oluşuyor

Türkiye Cumhuriyeti ile yaşıt disiplinlerden biridir antropoloji. Buna karşın, gerek kurumsallaşmasında gerekse bir bilimsel disiplin olarak Türkiye’de rüşdünü ispatlayıp gelişmesinde önemli sorunlar da yaşamaktadır. Bunda elbette antropolojinin Türk ulus devletinin kurucu figürü Mustafa Kemal’in emir ve talimatları doğrultısında fiziki antropoloji olarak varlık kazanması, devletin resmi ideolojisini ve menfaatlerini destekleyici bir performans sergilemesinin de önemli ölçüde etkisi vardır.

Bunlardan dolayı Cumhuriyet’ten bu yana, özellikle felsefe, sosyoloji, psikoloji gibi sosyal teorinin diğer disiplinlerin gölgesi altında kalan antropoloji Türkiye’nin kültürel, siyasal, iktisadi ve sosyal sorunlarının araştırılmasına, bu sorunların anlaşılırlık ve dolayısıyla çözülme süreçlerine önemli katkılar yapabilecekken son yıllara kadar bu alanda kaale alınmayı gerektirecek önemde çalışmaya pek rastlanmadı. Ancak bu durumun özellikle son yıllarda yerli ve yabancı araştırmacıların Türkiye’nin sorunları hakkında ürettikleri çalışmalarla değişmeye başladığını da vurgulamalıyız.

Ramazan Aras tarafından yayına hazırlanan Sınırları Aşmak kitabı Türkiye’de Sosyo-Kültürel Antropoloji alanındaki yeni gelişmeleri ve yaklaşımları ele alıyor. Kitap Mardin Artuklu Üniversitesi Antropoloji Bölümü’nün 20-21 Ekim 2011 tarihlerinde Mardin’de düzenlediği aynı adlı atölye çalışmasının bir ürünü.

Kitap Türkiye’de sosyo-kültürel antropoloji ve antropoloji ile bağlantı içinde olan bazı sosyal bilim alanlarında gerçekleştirilen araştırmalar ver tartışma konularına yer veren makalelerden oluşuyor. Kitaptaki makalelerin ele aldığı konular arasında antropolojinin gelişimi ve değişime bakışı, antropolojinin kurumsallaşmada karşılaştığı sorunlar, sosyal bilimlerde kullanılan dil, mimarlık ve gündelik hayat arasındaki ilişki, medya etnografisi, wtnografik raştırmalarda yeni alanlar ve özneler, folklor ve kültür, sözlü anlatılar, iktisadi sosyoloji, iktisat antropolojisi ve kent araştırmaları önemli bir yer tutuyor.

Tayfun Atay, Nükhert Sirman, Sıtkı Karadeniz, Ramazan Aras, Uğur Tanyeli gibi alanda uzman imzalara yer veren derleme disiplinlerarası çalışmaların önemini de ortaya koyuyor.

[email protected]

Sınırları Aşmak, ed. Ramazan Aras, Çizgi, 2014

İki yüzlü tanrı: Milliyetçilik

Günümüzde milliyetçilik ile birlikte anılan onca benzer tanımlamaya bakılırsa, son kullanma tarihinin dolması murat edilen arkaik bir lanetten söz ediliyor gibi. Peki, Nairn’in milliyetçiliğe atfen kullandığı iki-yüzlü Roma tanrısı “Janus” metaforu bize ne söylüyor olabilir? Kendilerini modernizmin “ilerlemeciliği” ve sanayileşmenin yıkıcı hükümranlığı altında bitap düşmüş hissedenler, “yüzlerini” geçmişe çevirdiklerinde ne görüyorlardı? Milliyetçilik, hangi arzulara cevap vererek işlevselleşiyordu? Nairn, modernitenin hayati bileşenlerinden biri olarak gördüğü milliyetçiliği tarihsel deneyimlere yaslanarak sorguluyor.

Milliyetçiliğin Yüzleri, Tom Nairn, çev. Seda Kırdar, Mehmet Ratip, İletişim, 2015

Amerika: Şu netameli ilişki

Frankfurt Okulu’nun ikinci kuşağına mensup en önemli düşünürler arasında gösterilen Claus Offe’nin kitaptaki izleği, bir tetkik gezisi için ABD’ye yolu düşen Tocqueville, karşılaştırmalı bir saha çalışması için bu ülkede bulunan Weber ve Nazi zulmünden kaçarken ABD’de on seneyi aşkın bir sürgün hayatı sürmüş Adorno üzerinden eski kıta Avrupa ile Amerika arasındaki  “netameli” ilişkinin hayli ilgi çekici bir resmini ortaya koyuyor. Kitabını yüzyıl başının genel bir değerlendirmesiyle noktalayan Offe, bu çerçevede kat edilen mesafenin boyutlarını tanımlarken, hayatiyetini tüm canlılığıyla koruyan kimi çekince ve önyargıların da varlığını anımsatıyor.

Amerika Üzerine Düşümnceler,

Claus Offe, Dost, 2015