Kadın politikalarında kurumsal süreklilik: Kadının Güçlenmesi Koordinasyon Kurulu

Kadın politikaları, aile, çocuk, eğitim, kalkınma gibi diğer politika alanlarından bağımsız olarak ele alınamaz. Bu nedenle Kadının Güçlenmesi Genelgesi, birbirini tamamlayan politika alanları arasında bütünlüğü gözeten yapısıyla kadınların toplumsal hayattaki konumunun güçlendirilmesi ve sürdürülebilirliğinin sağlanmasına katkı sağlayacak bir role sahiptir.

Doç. Dr. Hatice Altunok/ Jandarma ve Sahil Güvenlik Akademisi Güvenlik Bilimleri Fakültesi

Kamu politikalarının analizinde, herhangi bir alanda aktörler ve araçlar değerlendirilirken konuyla ilgili yapısal mekanizmalar da bunlar arasında sıralanır. Kadın politikaları söz konusu olduğunda, Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı aktörlerden biri olarak merkezi bir rol üstlenmektedir. Bakanlık teşkilatında yer alan Kadının Statüsü Genel Müdürlüğü ise kadın politikalarına ilişkin görevlerden sorumlu tutulmuş birimdir. TBMM Komisyonları arasında 2009 yılında kurulan Kadın Erkek Fırsat Eşitliği Komisyonu, yasama erkindeki kadın politikalarıyla ilgili işleve sahip mekanizmadır. Üniversitelerde araştırma merkezleri, siyasi partilerde kadın kolları, sendikalarda kadın örgütlenmeleri gibi kadın politikalarına ilişkin pek çok yapı mevcuttur. Bir kamu politikası alanı olarak kadın politikaları, resmi aktörlerin yanında sivil toplum örgütlerinin de aktif olduğu bir alandır.

Çok paydaşlı bir yapı

2025 yılı Mart ayında yürürlüğe giren "Kadının Güçlendirilmesi Genelgesi" kapsamında, kadınlara yönelik hizmetlerin daha etkin, bütüncül ve sürdürülebilir bir şekilde yürütülmesini sağlamakamacıyla Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanı başkanlığında, farklı kurumları bir araya getiren "Kadının Güçlenmesi Koordinasyon Kurulu" kurulmuştur. Çok paydaşlı bir yapı olarak Kurul, kamu kurum ve kuruluşlarının yanı sıra sivil toplum temsilcileri ve ilgili kurumların katılımıyla, kadın politikalarının izlenmesi, değerlendirilmesi, kurumsal koordinasyonun sağlanması yönünde çalışmalarda bulunmaktadır. Kurulun temel gündemini, kadınların toplumsal yaşamın her alanında (bilim, eğitim, siyaset, ekonomi, çevre vb.) eşit biçimde temsil edilmesini sağlamak ve toplumsal cinsiyet eşitliğini önceleyen politika ve stratejilerin geliştirilmesini koordine etmek oluşturmaktadır.

Kurul yılda en az bir defa olmak üzere ihtiyaç duyulduğunda ise Başkanın daveti ile toplanacaktır. Toplantıya kamu kurum ve kuruluşları, özel sektör ve sivil toplum kuruluşları davet edilebilir.

Kurul çalışmalarının yerel düzeyde yürütülmesini sağlamak amacıyla Valiler başkanlığında "Kadının Güçlendirilmesi İl Koordinasyon Kurulları" oluşturulmuştur. İl Kurulları; kadının güçlenmesine ilişkin ulusal düzeydeki eylem planları ve politikaları yerel düzeyde uygulamaktan sorumlu tutulmuştur.

İl Kurulları Valiliklerin himayesinde, Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı İl Müdürlüklerinin koordinasyonunda, "İl Eylem Planı" hazırlamakla görevlendirilmiştir. Bu kurullar, yerel düzeyde kadınlara yönelik sosyal politika tasarımında veri toplama, sorunları yerelin özgün koşullarına göre değerlendirme ve bu doğrultuda çözüm önerileri sunma süreçlerinde işlevsel bir konumda bulunmaktadır. Yerel düzeyde veri toplama, toplumsal cinsiyete dayalı sorunları yerel farklılıklar bağlamında analiz etme ve somut politikalar üretme kapasitesi ile kadın politikalarının merkezi politikalara birinci elden kaynak sağlaması yönüyle önem taşımaktadır.

2025 tarihli genelgede kadınların ekonomik ve toplumsal hayatın içindeki konumlarının güçlendirilmesi ve kadın-erkek eşitliğinin sağlanması amacı doğrultusunda, ilgili aktörler arasında iş birliği ve koordinasyonun geliştirilmesine önem atfedildiği görülmektedir. Kadın politikalarında sürdürülebilirliğinin sağlanması için kurumsal ve yasal mekanizmalar zaman zaman güncellenmekte ya da yeni yapılarla çeşitlendirilmektedir.

Kadın odaklı hedefler

Türkiye'nin kalkınma politikalarında temel araçlardan biri olan Kalkınma Planları, farklı kamu politikalarına ilişkin mevcut durum ve hedeflerin bütününü kapsar. Bu bağlamda kadın odaklı hedefler, makro stratejik raporlar aracılığı ile de yönlendirilmektedir. Örneğin On İkinci Kalkınma Planın kadın politikaları kısmında; kadının ailedeki merkezi rolüne, kalkınmaya katkısına dikkat çekilmiştir. Bu doğrultuda kadınların, eğitim ve istihdam olmak üzere hayatın her alanındaki fırsat ve imkânlardan erkeklerle eşit biçimde yararlanmaları, her türlü şiddet ve ayrımcılıktan korunmaları, her alanda ve düzeyde temsil ve katılımın artırılması temel amaçlar arasında belirtilmiştir.

Kalkınma Planında vurgulanan bu amaçlar doğrultusunda Kadının Güçlenmesi Genelgesi, kadın politikalarının yönlendirilmesinde stratejik ve destekleyici bir işleve üstlenmektedir. Kadın politikaları, aile, çocuk, eğitim, kalkınma gibi diğer politika alanlarından bağımsız olarak ele alınamaz. Bu nedenle Genelge, birbirini tamamlayan politika alanları arasında bütünlüğü gözeten yapısıyla kadınların toplumsal hayattaki konumunun güçlendirilmesi ve sürdürülebilirliğinin sağlanmasına katkı sağlayacak bir role sahiptir.