Meydan okuyan bir ‘feylosof’

Nietzsche’nin düşüncelerini döneminin bağlamına (Prusya militarizminin, Darwinci bilimin, antisemitizmin, gençlik ve özgürlük hareketlerinin yükselişi) yerleştiren Julian Young’ın yazdığı biyografi, bahtsız filozofun hayatını bütün boyutlarıyla anlatmaktadır.

Modern çağda düşünce üretmiş felsefeciler arasında, “filozof”, hatta “feylosof” tanımına en çok layık olanı, herhalde aslen felsefeci değil, klasik filolog olan Friedrich Nietzsche’dir (1844-1900). Sadece modernliği sorgulayan postmodernist düşüncenin en önemli fikri babalarından biri olarak kalmaz Nietzsche. Batı kültürüne sirayet ettiğini düşündüğü fikri hastalıklarla mücadelesi de onun Batı-dışı kültürlerde (sözgelimi Türkiye’de) en çok ilgi duyulan, en çok okunan ve en çok önemsenen filozoflardan biri olmasını getirir.

Üretken hayatı boyunca Hıristiyanlıkla bütünleşmiş Batı kültürüyle boğuşan Nietzsche, bu kültüre bir itirazdan ibaret olan külliyatını, kimi zaman yıkıcı ve sert, kimi zaman yumuşak ve incelikli ama her zaman çarpıcı üslubuyla kaleme almıştır. Felsefesinin temeli, ne kadar kökleşmiş olursa olsun, insanın coşkun enerjisini engelleyen her türlü öğretinin sorgulanıp ayıklanması ve bunun yerine “hayatın olumlanması”dır. Bu kapsamda Apollon-Dionysos ikiliği, güç istenci, bengi dönüş, üstinsan gibi anahtar kavramlar eşliğinde oluşturduğu felsefesinde kendini Deccal ilan edip Tanrı’nın öldüğünü ileri sürerek Zerdüşt kimliğiyle Batı kültürünü ıslah etmeye girişmiştir.

Nietzsche’nin düşüncelerini döneminin bağlamına (Prusya militarizminin, Darwinci bilimin, antisemitizmin, gençlik ve özgürlük hareketlerinin yükselişi) yerleştiren Julian Young’ın yazdığı biyografi, bahtsız filozofun hayatını bütün boyutlarıyla anlatmaktadır. Lou Salomé’ye duyduğu umutsuz aşkın kişiliği üzerindeki yakıcı etkisini dile getirmekte, kırk dört yaşında aklını yitirmesinin sebeplerini anlamaya çalışmaktadır. Ölümünün ardından düşünsel mirasına el koyan kız kardeşi tarafından çarpıtılarak Nazizm’e felsefi payanda haline getirilen ve bu prangadan ancak on yıllar sonra kurtulan eserlerini, bütün alt anlamlarıyla birlikte titizlikle ele alıp incelemektedir.

19-20. yüzyıl Alman felsefesi uzmanı olan Young, Nietzsche’nin hayatı ve felsefesine dair bugüne kadar yazılmış bu en kapsamlı biyografisinde özel bir bölümleme yapmıştır. Böylece isteyen okur Nietzsche’nin sadece hayatıyla, isteyen de sadece eserleriyle ilgili bölümleri okuyabilir. Elbette yazarın dileği, ünlü filozofun hem sarsıcı eserlerinin, hem de dokunaklı hayatının okunmasıdır.

[email protected]

Nietzche, JulianYoung, çev. Bülent O. Doğan, İş Bankası, 2015

Korucular ve Kürt Sorunu

Korucular, “Kürt Meselesi”nin belki “mesele” adını en fazla hak eden konusu; belki en problemli, en zorlu cephesi. Hamidiye Alayları’ndan günümüze uzanan evveliyatıyla ve olası bir çözüm sürecinde çıkaracağı sorunlarla. Mehmet Seyman Önder, korucuların gerçekliğine güçlü bir ışık tutuyor. Hangi aşiret, hangi yollarla korucu oluyor? Korucuların sosyal portresi nasıldır? Sürdürülebilir bir sistem olarak koruculuk nasıl işliyor? Koruculuğun ekonomisi nedir? Korucular Kürt kimliğiyle nasıl bir ilişki kuruyorlar? Devlete ve PKK’ye bakışları nasıldır? Korucular ne gibi sorunlara yol açtılar, suçlara karıştılar? Düşük yoğunluklu savaş sürecinde, ne gibi değişimlere uğradılar? Koruculuk sisteminin kaldırılması nasıl mümkün olabilir? Nüfuz edilmesi çok zor bir konuda, etkileyici bir durum raporu.

Devlet ile PKK İkileminde Korucular, Mehmet Seyman Önder, İletişim, 2015

Türkiye’nin koalisyon kültürü

Seçim sonuçlarıyla birlikte Türkiye gündemine farklı koalisyon senaryoları oturdu. Koalisyonlar kimine 90’ların karanlık ortamını hatırlattı, kimine ise siyasetin pazarlıkçı tabiatını yeniden düşündürdü. Türkiye’nin koalisyon dönemlerinde yaşadığı istikrarsızlıkları ele alan birçok yazar ise istikrarsızlık tehlikesine vurgu yaptı. Başta İskandinav ülkeleri olmak üzere Avrupa’da, demokrasi kültürünün iyi-kötü yerleştiği her ülkede, hükümet kurma yöntemlerinden biri koalisyondur. Ancak bunu yaşama geçirme biçimi her ülkede değişiktir. Muzaffer Ayhan Kara, sadece zarfın üzerinde yazılanla değil, içindekilerle de ilgili bir araştırmacı olarak, Türkiye’deki koalisyon kültürünü bütün yönleriyle irdeleyen bir eser ortaya çıkarmış.

Türk Siyasal Yaşamında Koalisyon, Muzaffer Ayhan Kara, BigBang, 2015