Milliyetçi, muhafazakar ve İslamcı bir üstat

1960 sonrasındaki milliyetçi-muhafazakar anlayışların her çeşidinin üzerinde uzlaştığı bir isim Necip Fazıl. Bu anlayışların birbirleriyle Necip Fazıl Kısakürek üzerinden konuştuğu söylenebilir.

Cumhuriyet dönemi İslamcılığı’nın muallim-i evveli saydığımız Necip Fazıl Kısakürek, imza olarak, şair, düşünür ve eylem adamı veçheleriyle ele alınabilecek çok yönlü bir kişiliğe ve metinler toplamına işaret eder. Gerek şiirleri, gerek Büyük Doğu dergisi olmak üzere çeşitli yayın organlarında dile getirdiği siyasi-ideolojik görüşleri ile 1940’lardan itibaren ülkede şekillenen toplumsal, fikri, siyasi ve ideolojik tartışma ve çatışmalara doğrudan müdahil olabilmiş; hatta bu tartışmalarda “merkezi figür” olarak bile ele alınmıştır.

Özellikle 1960 sonrasındaki milliyetçi-muhafazakar anlayışların her çeşidinin üzerinde uzlaştığı bir isim olarak görünür, bu anlayışların birbirleriyle Necip Fazıl Kısakürek üzerinden konuştuğu, onun fikirleri aracılığıyla hayata baktıkları düşünülebilir. Milliyetçi, muhafazakar, İslamcı yaklaşımların her birinin farklı yönlerden kendisine üstad bellediği Necip Fazıl Kısakürek’in fikri yönüyle ilgili kapsamlı çalışmaların yapılmamış olması, var olan çalışmaların da büyük ölçüde hissi kalışı kültür ve düşünce dünyamız açısından önemli bir eksiktir.

Necip Fazıl Kısakürek’in doğumunun 110. yılı münasebetiyle 31 Mayıs 2014’te Zeytinburnu Belediyesi’nin düzenlediği bir sempozyumda sunulan tebliğlerle Necip Fazıl’ın hayatını, edebi, fikri ve siyasi yönlerini ele alıp çözümleyen yazılardan oluşan Necip Fazıl Kitabı’nı İsmail Kara, Asım Öz ve Aykut Ertuğrul yayına hazırlamış. Kitap, sosyal bilimlerin farklı alanlarında Türkiye’nin temel siyasi, kültürel ve fikri tartışma konuları muvacehesinde Necip Fazıl Kısakürek’in fikri mirasına daha iyi nüfuz etmemizi sağlayacak makaleler içeriyor.

Üç bölümden oluşan kitabın ilk bölümü Necip Fazıl Kısakürek’in hayatını ele alıyor. Hayatı hakkında bilinen bazı yanlışları düzeltmeyi de amaçlayan bu bölümde onun çıkardığı dergilerin ve eserlerinin kronolojik sıralaması da yer alıyor. İkinci bölümdeki yazılarda ise Necip Fazıl Kısakürek’in sanat ve edebiyatı, şiir, tiyatro ve hikaye anlayışı tartışılıyor.

Necip Fazıl Kısakürek’in fikri-siyasi mücadelesini inceleyen yazıların yer aldığı üçüncü bölümde ise onun tartışmalarını, polemiklerini, yönelimlerini, uzak ve yakın geçmişle kurduğu etkileşimi irdeleniyor. Özellikle Necip Fazıl Kısakürek’in fikriyatının yer yer birbirine taban tabana zıt bir biçimde yorumlayan yazıların yer aldığı bu bölüm, Necip Fazıl Kısakürek’ten bugüne kalanın ne olduğunu da tam anlamıyla ele almamıza imkan sağlayacak farklı bakış açılarının oluşturulmasına elveriyor.

[email protected]

Necip Fazıl Kitabı, Haz. İsmail Kara, Asım Öz, Aykut Ertuğrul, Zeytinburnu Belediyesi, 2015

Müslüman toplumlar ve demokrasi

Müslüman toplumlarda siyaset nasıl şekilleniyor? Siyasi hareketlerle devrim hareketleri, siyasi partilerle toplumsal hareketler İslâm’ın siyasal alandaki temsilini nasıl sağlıyor? Toplumsal hareketlerin ve siyasal partilerin temsil kabiliyetleri, muhalefetteki talepleri ve iktidardaki icraatları nasıl biçimleniyor? Bu siyasal güçlerin kökeni politik manevralarını nasıl etkiliyor? Asef Bayat, Mısır ve İran’a odaklanarak Hareket noktası olarak Müslüman toplumlarda demokratik ülkülerin gerçekleştirilmesinin, Müslümanların siyasal yetenekleri ve entelektüel inançlarına kıyasla, İslâm’ın ‘özü’yle daha az ilgili olduğunu göstererek, ‘İslâm’ın demokrasi ile uyumlu olup olmadığına’ dair kötü şöhretli soruyu sorguluyor.

İslam’ı Demokratikleştirmek, Asef Bayat, Çev. Özgür Özmen, İletişim, 2015

Marx ve Derrida’nın hayaletleri

Fransız filozof Jacques Derrida, 1989’da Berlin duvarı yıkıldıktan sonra, Marx’ın Hayaletleri’yle Marksizm hakkında söz aldı. Liberalizmin ve şu anda var olduğu haliyle demokratik yönetimlerin zafer çığlığına ve eski bir Hegelci tema olan “tarihin sonunu ilan eden Fukuyama’ya çözümleyici bir değerlendirmeyle yanıt verdi. Derrida’ya göre Eğer Marksizmin birden fazla ruhu varsa, bu varlıkbilimsel var yok kategorilerini aşar. Marx’ın Hayaletleri’nde “zamana aykırılık”, “zamanın çığırından çıkmışlığı”, “mevcudiyetin kendi kendisiyle bir türlü örtüşememesi”, “yabancılaşma”, “meta”, “fetiş’, “giderek karmaşıklaşan tele-teknolojiler ve protez sorunu” gibi konuları tartışıyor Derrida.

Marx’ın Hayaletleri, Jacques Derrida, Çev. Alp Tümertekin, Ayrıntı, 2015