Tarihe bakan geleceğe ışık tutan romanlar

A. Mithat Efendi ile Filibeli Ahmed Hilmi’nin Haşhaşiler olarak bilinen Hasan Sabbah ve fedailerine ilişkin yazdığı romanlardan yola çıkarak güncel siyasetimizde FETÖ’ye yapılan ‘Haşhaşi’ nitelemesinin yerli yerindeliğini ortaya koyuyor Mustafa Özel.

Tarih ve siyaset ilişkisi hemen her zaman ilgi çekici tartışmalara sebebiyet vermiştir. Özellikle Türkiye’de Sultan II. Abülhamit’in “Ulu Hakan” mı “Kızıl Sultan” mı olduğu sürekli farklı siyasi cenahlar arasında tartışmalara yol açar, Türkiye Cumhuriyeti devletini kuran Mustafa Kemal Atatürk’ün de etten ve kemikten bir kişi olduğu, onun da her birimizde olduğu kadar güçlü ve zayıf yanlarının bulunduğu görülmez. Tarihi sadece bir şekilde geçmişte yaşanmış, günümüze etkileri sürse de bu etkilerin kısıtlı düzeyde kaldığı bir olaylar demeti olarak okuyanlar olduğu kadar, tarihyazımı faaliyetlerinin güncel siyasi taraf ve tartışmalardaki etkisini üzerinden değerlendirmek de mümkün. Bu yaklaşım, tarihin sadece, geçmişte yaşadıklarımızla değil gelecekte yaşamayı düşlediklerimizle de ilgili bir tarafı olduğunu öngörür. tarihe böyle bir perspektiften bakar. Tarihsel geçmişe ilişkin oluşturulan anlatıların büyük bir kısmının özlemlerimizin, düşlerimizin, arzularımızın ete kemiğe bürünmüş hali olduğunu savlayan Mustafa Özel romanlar aracılığıyla da bu arzu ve özlemlerin tahlil edilebileceğini ileri sürüyor. Çünkü ona göre romanlar, tarihin arzu, özlem ve çıkarlarımızın birer ifadesi olarak tarih anlayışlarımızı analiz edebilmek için epey elverişli araçlar sağlıyor.

Eski ve yeni Haşhaşiler

Roman Diliyle Siyaset kitabında Kemal Tahir, Amin Maalouf, Emile Zola, Robert Musil, A.Hamdi Tanpınar, Kemal Sayar, A. Mithat Efendi, Yakup Kadri, Mustafa Kutlu, Filibeli Ahmed Hilmi, Halide Edib Adıvar, Joseph Conra, Sabahattin Ali, Peyami Safa gibi yazar ve romancıların eserlerinden yola çıkarak güncel siyasetin süreklileştirilmiş meselelerine ilişkin görüşlerini serdeden Özel böylelikle o meselelerin anlaşılması için farklı bir pencereden ışık düşürüyor.

Sözgelimi A. Mithat Efendi ile Filibeli Ahmed Hilmi’nin Haşhaşiler olarak bilinen Hasan Sabbah ve fedailerine ilişkin yazdığı romanlardan yola çıkarak güncel siyasetimizde FETÖ’ye yapılan ‘Haşhaşi!’ nitelemesinin yerli yerindeliğini ortaya çıkaran Özel, tahlilini burada bırakmıyor; Sabahattin Ali’nin İçimizdeki Şeytan, Robert Musil’in Niteliksiz Adam romanlarına başvurarak Haşhaşilikle oluşan durumun sosyolojik yanlarına da dikkat çekiyor. Haşhaşiliğin sosyolojik analizini romanlar aracılığıyla gerçekleştirebileceğimizi görüyoruz böylelikle.

Gelenekselci ekolden düşünceler

Yirminci yüzyıl başlarında Rene Guenon ile Ananda Coomaraswamy’nin öncülük ettiği, başta  Seyyid Hüseyin Nasr, Martin Lings olmak üzere birçok entelektüelin de içinde yer aldığı tradisyonalist ekolün belki teorik yanı en kuvvetli müellifleri içinde en önde yer alır Frithjof Schuon. Türkçe’ye daha önce de birçok eseri çevrilmiş Schuon’un kitaplaşmamış ya da yayınlanmamış yazılarında yer alan kısmen bölük pörçük, ama öz itibariyle asla vazgeçilemeyecek düşünceler içeren paragraflarını bir araya getiriyor Yasnımalar kitabı. Nurullah Koltaş’ın tercümesi ise ağır bir üslubu olduğunu bildiğimiz Schuon’’un eserini daha bir okunaklı kılıyor. Yansımalar, Fritjof Schuon, Çev. Nurullah Koltaş, Hece, 2018

Missouri’den bu yana Türkiye-ABD

Türkiye ile ABD arasındaki ilişki, tarihsel kökleri Osmanlı devletine dek uzansa da, asıl olarak Missouri gemisinin İstanbul’a geldiği 5 Nisan 1946’da başlatılabilir. 1950’lerde NATO’ya giren Türkiye ile ABD arasındaki ilişkilerin altın çağı da yaşanmıştır. Sonraki süreç de ilişkiler hiçbir zaman bu düzeye erişemese de ABD’nin Türk dış politikasında olduğu kadar genel politik ve ekonomik yönelimlerinde de etkisi sürdü. Mücahit Gültekin kitabında ABD “Türkiye’ye nasıl bu kadar kolay yerleşebilmiştir? Türkiye Ermeni meselesi, Küba Krizi, Kıbrıs ve terör meselesi gibi hayati konularda çatıştığında bile niçin ABD’yle birlikte hareket etmeye devam etmektedir?” gibi önemli sorulara cevap arıyor. Türkiye-ABD İlişkilerinin Psikolojisi, Mücahit Gültekin, Pınar, 2018 

@uzakkoku