Yabancı savaşçı girdabı

Rus paralı asker şirketi Wagner Grubu daha önce Libya'da darbeci General Hafter safında savaştırdığı Suriyelileri Ukrayna'ya sevk etmeye başladı. Öte taraftan dünyanın birçok ülkesinden "yabancı gönüllü" Ruslara karşı halkın yanında savaşmak için Ukrayna'ya gitti, gitmeye devam ediyor. Çünkü hiçbir ülke fiilen savaşa dahil olmak istemiyor.

Kasım 2013'te Ukraynalılar, Başkan Viktor Yanukoviç'in AB ile Ortaklık Anlaşması'nı terk edip Rusya ile bağları güçlendirmeye karar vermesinden sonra, -Batı ülkelerinin, Soros Vakfı gibi oluşumların da desteği ile- Avrupa Birliği ile daha yakın entegrasyon talep ederek Kiev'de "Euromaidan" kitlesel protestolarına başlamıştı. Ne olduysa da o günden sonra oldu. Rusya Kırım'ı ilhak etti.

Beklenmeyen direniş

Luhansk ve Donetsk bölgelerindeki ayrılıkçılara açık destek verdi. 8 yıldır süren savaşın ("iç çatışma" ibaresini kullanmıyorum zira Uluslararası Ceza Mahkemesi Doğu Ukrayna'da yaşananları Rusya Federasyonu ve Ukrayna arasındaki "silahlı çatışma" olarak tanımlamıştı) ardından 24 Şubat 2022 tarihinde Rus askerleri "özel operasyon" adı altında Ukrayna topraklarına girdi.

Bugün Rus işgal girişimin üzerinden iki haftayı aşkın bir süre geçti. Rusya kısa süre içinde Kiev'i işgal edip, Zelenski yönetimini devirmeyi yerine de 2014 olayları sonrası Moskova'ya kaçmak zorunda kalan eski Cumhurbaşkanı (şu an firari) Viktor Yanukoviç'i getirmeyi planlıyordu. Ancak evdeki hesap çarşıya uymadı, beklediklerinden daha şiddetli bir direniş ile karşılaştılar. Çok sayıda Rus askeri, Çeçen milisi hayatını kaybetti. Birçok Rus uçağı, helikopteri, insansız hava aracı düşürüldü. Oldukça fazla tank, zırhlı, askeri araç, hava savunma sistemleri Ukrayna güvenli güçleri tarafından imha edildi. Bu kısa zaman dilimi içinde, 2 milyondan fazla Ukraynalı da, büyük kısmı Polonya olmak üzere Avrupa ülkelerine göç etmek zorunda kaldı.

Rusların ilerleyişi planladıklarından daha ağır gitse de şehir ve ilçe merkezlerinde artık "meskûn mahal" çatışmaları artmaya başlayacak. Bu doğrultuda Rus paralı asker şirketi Wagner Grubu daha önce Libya'da darbeci General Hafter safında savaştırdığı Suriyelileri Ukrayna'ya sevk etmeye başladı. Deyrizor başta olmak üzere Suriye'nin birçok ilinden Suriyelilerle 6 aylık bir süre için, ayda 200-300 dolar maaş karşılığında anlaşmalar yapıldığı söylendi. Aslında çatışmaların başladığı 2014 yılında başta Sırbistan olmak üzere Balkanlardan çok sayıda "yabancı savaşçı" Donbass Bölgesi'ne (Luhansk ve Donetsk) getirildi. Rusya tarafından destek gören "Sırp Çetnik Hareketi", "Kosova Cephesi" ve "Balkan Kazak (Slav- Kazakistan ile alakası yok) Ordusu" gibi paramiliter yapılar, Ukrayna'ya çok sayıda "savaşçı" gönderdi. Genel görüşleri ise, Balkan Kazak Ordusu'nu kuran Kazak General Viktor Vladimirovich Zaplatin'in sözlerinde: "Ortodoks dünyası tek bir dünyadır. Bu dünyada Sırplar, Karadağlılar, Ruslar ve Belarusluları görüyoruz." Rusya Devlet Başkanı Putin'in de benzer görüşte olduğu sır değil. 2015 yılı sonunda "vatansever gençler yetiştirme" planı doğrultusunda "Rusya Federasyonu Vatandaşlarının Yurtsever Yetiştirilmesi, 2016-2020" başlıklı program bugün Balkanlardan Kafkasya'ya oldukça geniş bir coğrafyada uygulanan bir hükümet programı haline geldi. Hatta ABD'nin çeşitli eyaletlerinde Rus yanlısı "gençlik eğitim kampları" olduğu ortaya çıkmıştı. "Rus Kazakları ABD'de ne yapıyor" başlığıyla verilen haberleri yeniden hafızamızda canlandıralım.

'Sözümü tuttum'

Bir hatırlatma: Ruslar Kırım'ı ilhak ettiğinde Kırım Parlamentosu etrafında Zaplantin'e bağlı Kazaklar nöbet tutuyordu. 2016 yılında Kotor'da (Karadağ) kurulan Balkan Kazak Ordusu lideri Zaplatin, 1980'li yıllarda Sovyet Ordusunda görev yapıyordu. 1992-93 yıllarında Bosna'da Sırpların safında, Gürcistan'ın Abhazya ve Güney Osetya bölgelerinde, Moldova'nın Transdinyester bölgesinde Rusların safında ve Azerbaycan'ın Dağlık Karabağ bölgesinde Ermenilerin yanında savaştı. Bugün de Ukrayna'ya Ruslar için "gönüllü savaşçılar" gönderiyor. Onlardan biri olan Sırp Slavisa Mitroviç, Donbass bölgesinde savaştı. Nedenini bir Rus gazetesine verdiği röportajda şöyle izah ediyordu: "1990'larda Bosna savaşında savaşırken Sırp tarafında gönüllü olan bir Rusla tanıştım. Bana, Rusların geldiği bölgede benzer bir çatışma olursa ne yapacağımı sordu. Ben de savaşmaya geleceğime dair söz verdim. Bugün sözümü tuttum ve buradayım."

Özellikle Balkanlardan gelen yabancı savaşçıların çoğunda sözde Luhansk Halk Cumhuriyeti ve sözde Donetsk Halk Cumhuriyeti pasaportları var. Rusya tarafı da Rus yanlısı ayrılıkçılara Rus pasaportları dağıttı. Böylece "kendi vatandaşlarımızı koruyoruz" bahanesiyle 2014 yılından bu yana Ukrayna'ya müdahalelerini meşrulaştırmaya çalışıyorlar. Rusya Devlet Başkanlığı İdaresi Başkan Yardımcısı Dmitriy Kozak 1 yıl önce, Rusya'nın oradaki vatandaşlarını "savunmak" için müdahale edebileceğini belirtmişti. Konu ile alakalı Srebrenitsa'yı örnek vermesi ise oldukça dikkat çekiciydi. "Eğer Devlet Başkanımız Putin'in dediği gibi Donbass'ta bir Srebrenitsa senaryosu yaşanırsa, görünüşe göre oradaki vatandaşlarımızı korumak zorunda kalacağız."

Normal şartlar altında, Bosna'dan ya da Sırbistan'dan başka ülkeye gidip savaşmak yasak. Lakin haklarında dava açılsa dahi, verilen cezalar ya erteleniyor ya da "beraat" kararları veriliyor. Böylece "caydırıcılık" müessesi maalesef çalışmıyor.

Diğer yandan dünyanın birçok ülkesinden "yabancı gönüllü" Ruslara karşı halkın yanında savaşmak için Ukrayna'ya gitti, gitmeye devam ediyor. Yabancılardan oluşan "Uluslararası Lejyon Birliği " adı altında askeri birim kuracaklarını açıklayan Zelenski bir de çağrıda bulundu: "Ukrayna'nın, Avrupa'nın ve dünyanın savunmasına katılmak isteyenler gelip Rus savaş suçlularına karşı Ukraynalılarla yan yana savaşabilir."

16 bin gönüllü

İngiliz Ordusunun seçkin Paraşüt Alayı'ndan düzinelerce eski asker vardılar bile. Yüzlercesi de yollarda... Çoğu WhatsApp ya da Facebook gruplarında (davetiyeli) organize oluyor. Zelenski 16 bin gönüllünün Kiev'e doğru yola çıktığından bahsetti. "Ukrayna şimdiden yabancı gönüllüleri selamlıyor. İlk 16 bin kişi, bizim ve herkes için özgürlüğü ve yaşamı koruma yolunda çoktan yola çıktı." Dünyanın en hareketli bölgelerinde, paralı asker şirketleri adına savaşan tecrübeli savaşçılar da Ukrayna'ya gitti. Çünkü hiçbir ülke fiilen savaşa dahil olmak istemiyor. Böylesi durumlarda bu tarz şirketler ön plana çıkıyor.

Amerikan, İngiliz Hükümetleri vatandaşlarına yönelik uyarılar yayınlarken Almanya, Kanada, Danimarka gibi ülkeler Ukrayna'da savaşmak isteyen vatandaşlarının önünü açma yolunu benimsiyor. İngiltere Dışişleri Bakanı Liz Truss da bu görüşteydi fakat daha sonra BBC'ye açıklama yapan Genelkurmay Başkanı Amiral Sir Tony Radakin, İngiliz vatandaşlarının Ukrayna'ya gidip savaşmasının "yasadışı ve yararsız" olduğunu söyledi.

Rus işgalinin ilk günlerinde, Tel-Aviv'deki Ukrayna Büyükelçiliği Facebook hesabından "Ukrayna'nın Rus askeri saldırganlığından korunmasına katılmak isteyenlere" başlığıyla, "Ukrayna'nın egemenliğini savunmaya hazır" olanların kişisel bilgileriyle başvurmasını talep etmişti. Büyükelçilik daha sonra gönderiyi kaldırdı. O günlerde gönüllü olan bazı İsrail vatandaşları Ukrayna'ya gitti. Ancak daha yoğun katılım sonraki günlerde Zelenski'nin çağrısıyla geldi. Kiev'e bağlı Babi Yar'da 29-30 Eylül 1941 tarihinde Naziler iki gün içinde yaklaşık 34 bin, iki yıllık süre içinde de yaklaşık 100 bin Yahudi'yi katletmişti. Ölenlerin anısına dikilen anıt 1992 yılında Kiev Babi Yar parkına taşındı. Geçtiğimiz günlerde Ruslar Babi Yar parkını da bombalayınca Zelenski, Nazilerin Kiev Babi Yar katliamına atıfla, İbranice bir paylaşımda dünyanın dört bir yanındaki Yahudilere seslendi:

'Nazizm sessizlikten doğar'

"Dünyadaki tüm Yahudilere sesleniyorum! Burada ne yaşandığını görmüyor musunuz? Dünyadaki milyonlarca Yahudi'nin böyle sahneler karşısında sessiz kalmaması bu yüzden çok önemli. Çünkü Nazizm sessizlikten doğar." Zelenski'nin bu çağrısı karşılık buldu. İsrail'de Ukrayna'dan göç etmiş çok sayıda Yahudi var.

İsrail Hükümeti, "İran tehdidi" konusunda Suriye'de Rusya ile koordinasyon içinde çalışıyor. Bunu riske etmemek adına Başbakan Bennett -sonradan aşikar olsa da- gizli bir ziyaret kapsamında Moskova'ya gidip Putin ile bir görüşme gerçekleştirdi.

"Uluslararası Lejyon Birliği" adı altında Ukrayna'da bir araya gelen binlerce "gönüllü" ilerleyen günler için önemli güvenlik problemleri doğurabilir. Sadece yabancılar değil herhangi bir tecrübesi olmayan sivillerin ve tecrübe sahibi mahkûmların silahlandırılması da ciddi riskler barındırıyor. "Meskûn mahal" çatışmaları için yirmi-otuz bin sayısı oldukça önemli. Rus ordusunun karada o kadar da iyi olmadığı görüldü. Kiev düşse bile Polonya'da hükümetin idare edilmesi stratejileri masada. Putin Ukrayna'nın başına Yanukoviç'i getirse bile üç-beş ülke haricinde dünyada tanınırlığı olmayacak. Moskova yönetimine karşı, var olan yaptırımlar da katlanarak devam edecek. Bunun yanında Ukrayna'nın şehir ve ilçelerinde savaş, sokak aralarında uzun süre devam edecek. Öncelikle güvenlik, tedarik ve lojistik personeli yüzbinlerce insana ihtiyaçları var. Ruslar "kuyruğu dik tutmaya" çalışsa da kriz hat safhada. Dalga dalga büyüyen ekonomik kriz içeride hareketlenmelere neden olacaktır.

Süreçte en doğru stratejiyi uygulayan Türkiye'nin ara buluculuğunda barışın tez zamanda sağlanması en büyük temennimiz. Zira Batı'nın silah göndermek ve Rus kültürü dahil olmak üzere ahmakça yaptırımlardan başka bir şey yaptığı yok!

[email protected]