Yeni bir tarih yorumu oluşturulmalı

Halkın kimliğini devletin kimliğine göre değil, aksine devletin kimliğini genelde halkın tercihlerine göre oluşturduğuna dikkat çeken Murat Küçükçifci Tarih Kimlik ve Hanefilik isimli kitabında Türk tarih yazımına egemen birçok şarkiyatçı hurafenin bulunduğunu göstererek yeni bir tarih yorumu oluşturmanın önemine değiniyor.

Türk düşüncesinde din ve siyaset arasındaki ilişkiler sorununun, halen ana tartışma eksenlerinden birini işaret etmeyi sürdürdüğünü söyleyebiliriz. Bu eksende sık sık kimlik ve tarih konularının da gündeme geldiğini, Türk toplumunun nasıl bir kimlik örgüsü etrafında anlaşılması gerektiğine dair tartışmaların yürütüldüğünü görürüz. İtikadi meselelerden güncel sorunlara kadar geniş bir yelpazede yürütülen bu tartışmalar esnasında İslami terör, cihatçı gruplar, siyasal farklılaşmalar, din ve siyaset hakkındaki yeni red ve kabuller de konu edilir.

Şair-yazar Murat Küçükçifci’nin 2009 ila 2015 yılları arasında Fayrap dergisinde yazdığı yazıların bir araya getirilmesiyle oluşturduğu kitabı Tarih Kimlik ve Hanefilik, Mehmed Akif, Said Halim Paşa, Ahmet Hamdi Akseki, Yusuf Ziya Yörükan, İsmail Hakkı İzmirli, Erol Güngör gibi isimler çerçevesinde Ehl-i Sünnet, Hanefilik, devlet, halkçılık vb. kavramları yeniden düşünmeyi öneriyor.

Muhafazakar sanat tartışmasından İslamcılığın öldüğünü öne süren yaklaşımlara kadar, güncel tartışma konularını gözeten bakış açısıyla Küçükçifci, Sünnilik ile devletçiliği özdeşleyen anlayışları da eleştiriyor. Türklerin İslam’a Hanefilik ve tasavvuf yoluyla girdiğini işaret ederek modern zamanlarda Sünnilik ile uysallık anlamındaki devletçiliği bir tutan, tarihteki Babai ve Celali isyanlarını da gayrısünni unsurlarla açıklama cihetine giden yaklaşımların gerek bu isyanlardaki siyasi-sosyal bağlam ve motivasyonları göz ardı ettiğini gerekse ispatlanması gereken varsayımlarını doğru kabul ederek tarihteki olayları anlamaya çalıştıklarını belirtiyor.

Siyasi olanı tanıma

Halkın kimliğini devletin kimliğine göre değil, aksine devletin kimliğini genelde halkın tercihlerine göre oluşturduğuna dikkat çeken Küçükçifci, Türk tarih yazımına egemen birçok şarkiyatçı hurafenin bulunduğunu göstererek yeni bir tarih yorumu oluşturmanın önemine değiniyor.

Hanefi zihniyetin siyasi olanı tanıma ve ona yer açmada son derece mahir olduğunu ileri süren Küçükçifci, ortodoksi-heterodoksi şeklinde kurgulanan ve Anadolu’nun kültürel-siyasal tarihine teşmil edilen yaklaşımların ifadesinde de Meşrutiyet milliyetçiliğinin etkisi olduğunu vurguluyor.

İslamcılığın öldüğünü ileri sürenlere karşı da Küçükçifci, İslamcılığın doğuşunu hazırlayan şartlarla kelamın doğuşunu hazırlayan şartlar arasındaki ortaklıklara dikkat çekerek bu düşüncenin en önemli veçhesinin tıpkı “kelam”da olduğu gibi “cevap verme” şeklinde özetlenebileceğini söylüyor.

Tarih Kimlik ve Hanefilik, Murat Küçükçifci, Avangard Kitap, 2016

Tarih boyunca siyaset

Hamit Emrah Beriş, insanın var olduğu günden beri hayatının ayrılmaz parçası olan, iktidar ilişkilerinin, toplumsallaşmanın bir neticesi olarak ortaya çıkmış bir kavram, bir ilişkiler toplamı olarak da anlaşılabilecek siyasetin, Doğu ve Batı toplumlarında antikçağdan günümüze anlaşılma şekillerini ele alıyor kitabında. Beriş bu toplamın tarihsel olarak hangi süreçlerden geçtiği, bu süreçlerde ortaya çıkan bazı kavramların siyaset bilimi literatüründeki yerleri konularına odaklanıyor. Siyaset biliminin temel kavramları ve süreçleri üzerine toparlayıcı bilgiler ihtiva eden metin, hem genel okuyucuya hem de siyaset bilimi alanında çalışan araştırmacılara hitap ediyor.

Siyasetin Yüzleri Hamit Emrah Beriş, Tezkire, 2016

Eşariliğin temel kaynağı

İslam ilimleri geleneğinde kelamın doğuşu itikadi olarak Mutezile’nin ortaya çıkışıyla da ilişkilendirilir. İmam Eşari, Mutezili olarak başladığı kelam ilminde Mutezile’nin görüşlerini reddederek daha sonra kendi adıyla anılacak ekolü kurar. İmam Eş’ari, bu sebeple Ehl-i Sünnet kelâm düşüncesinin iki ana ekolünden birinin kurucusu olarak kabul edilir. Onun kelâm yöntemi ve itikadî görüşlerini ihtiva eden el-Lüma’, aynı zamanda öğrenci ve takipçileri tarafından başvurulan temel bir kaynak niteliği taşır. Kitap , Kılıç Aslan Mavil ve Hikmet Yağlı Mavil tarafından bir takdim, müellif ve eserleri hakkında ayrıntılı bilgi içeren bir giriş ile birlikte Türkçe’ye çevrilmiş.

Eş’arî Kelâmı Ebü’l-Hasan el-Eş’arî, İz, 2016