Türkiye'nin hakikat mücadelesi

Türkiye'nin dezenformasyona en fazla maruz kalan ülkelerin başında geldiğine dikkat çeken Prof. Dr. Fahrettin Altun'un editörlüğünü yaptığı “Enformasyon Savaşından Dezenformasyon Savaşına” başlıklı kitapta, yapay zeka ve demokrasi tartışmalarından dijital diplomasiye, Türkiye'nin sınır ötesi harekatları konusunda yapılan uluslararası manipülasyonlardan doğrulama platformlarının işleyişine kadar birçok mesele ele alınıyor.

Günümüzde siyasetten sosyolojiye, reklamdan sinemaya, diplomasiden sağlık ve tıbbi konulara, turizmden kültür ve sanata, güvenlikten eğitime kadar birçok birbirinden farklı alanda önemli bir bilgi düzensizliği yaşandığını söyleyebiliriz. İletişimin dijitalleşip yaygınlaşması bir yerde bu düzensizliğin hem kendisinin hem de etkisinin artmasına sebep oluyor: Yanlış ve sahte haberlerle beslenen dezenformasyonla gündelik hayatımızın hemen her aşamasında karşılaşıyoruz handiyse; geleneksel kitle iletişim araçlarından sosyal medya platformlarına kadar birçok seviyede bize ulaştırılmaya çalışılan bilgi, haber ve içeriklerde kimi zaman yanıltılmaya çalışıldığımız açık. Dezenformasyon üreticilerinin bizim duygu ve düşüncelerimizi böylelikle etkilemeyi, değiştirmeyi, yönlendirmeyi, biçimlendirmeyi hedeflediği bilgi, haber ve içerikler sayesinde kanaatlerimizi ve kararlarımızı da belirlemeye çabaladığını iddia edebiliriz. Ulusal güvenlik meselesine dönüşen dijital dezenformasyonla mücadele etmenin gerekliliği bu açıdan gayet açık.

Kurgu içerikler

Dijital dezenformasyonun başta Batı merkezli siyaset ve medya perspektiflerinden beslendiğini, bu perspektif yoluyla doğrudan ya da subliminal yollarla zihinlerimize işlenmeye çalışılan dezenformatif içeriklerin haddi zatında sahte ve kurgu içerikler olduğunu, bunlarla mücadele etmenin de hakikat mücadelesinin bir gereği sayılması gerektiğini vurgulayabiliriz.

Özellikle Türkiye'nin dezenformasyona en fazla maruz kalan ülkelerin başında geldiğine dikkat çeken Cumhurbaşkanlığı İletişim Başkanı Prof. Dr. Fahrettin Altun'un editörlüğünü yaptığı "Enformasyon Savaşından Dezenformasyon Savaşına" başlıklı kitap on makaleyi bir araya getiriyor. Dezenformasyon ve manipülasyon meselesini son derece geniş bir spektrum için ele almaya imkân tanıyan makalelerde yapay zeka ve demokrasi tartışmalarından dijital diplomasiye, uluslararası medyadan dijital ebeveynliğe, televizyon dizi ve filmlerinden Türk ve İslam karşıtlığına, Türkiye'nin sınır ötesi harekatları konusunda uluslararası yapılan manipülasyonlardan doğrulama platformlarının işleyişine kadar birçok mesele ele alınıyor.

Türk algısı

Makalesinde Mesut Aytekin Netflix'te yer alan 6 Underground filmini çözümleyerek filmde Türkiye ve Türk algısı üzerine ciddi bir dezenformasyonun olduğunu tespit ediyor. Filmin kitleleri Türkiye, Türkler ve İslamiyet hususunda olumsuz şekilde manipüle ettiğini bulgulayan Aytekin, Netflix'in dünyaya yayılmış geniş hedef kitlesi ve farklı içerikleriyle Amerika'nın dünya politikasını desteklemek üzere onu kutsamak ve yüceltmek isterken bilinçaltlarında olumsuz bir Tük algısı oluşturmaya çalıştığını belirtiyor.

Amerikan ve Avrupa dizi ve sinema sektörlerindeki Türk ve Türkiye algısını analiz eden Oğuzhan Bilgin de yıllar içinde inşa edilen Türk ve Türkiye karşıtlığını inceliyor. Bilgin, özellikle 2000 sonrası Türkiye karşıtı manipülasyon yapan dizi ve filmleri, PKK propagandası yapan filmleri, Türk diasporasına dönük manipülasyona girişen filmleri, sözde Ermeni soykırımı temalı filmleri, radikal İslami terörizm temalı İslamofobik manipülasyona dayalı filmleri irdeliyor. Bilgin, "hem diasporadaki hem Türkiye'deki Türk karşıtlığını Batılı Türk karşıtlarını aratmadığı"nı belirttiği makalesinde Türkiye'yi ve Türkleri "şeytanlaştırma" faaliyetlerindeki artışın, özellikle sinema ve dizi film sektöründeki Türk karşıtı manipülasyonların Türkiye'nin dünya siyasetindeki ağırlığı artan bir güce dönüşmesini engellemek amaçlı olduğunu da vurguluyor.

Kitapta ayrıca, Türkiye Sosyal Ağ Haritası verilerine dayanarak sosyal medya kullanıcılarının sosyal medya mecralarına güvenini, sosyal medyanın denetlenmesi ve düzenlenmesine karşı yaklaşımlarını irdeleyen İsmail Çağlar'ın; büyük veri üzerinden seçim kampanyalarının manipüle edilmesini, dijital çağda kitlesel gözetim ve yapay zeka gölgesinde demokrasinin karşılacağı sorunları çözümleyen Enes Bayraklı ve Şeyma Filiz'in; Litvanya, Letonya ve Estonya gibi Baltık ülkelerine karşı Rusya tarafından yürütüldüğü iddia edilen dezenformasyon faaliyetlerini "örnek olay" olarak seçerek dezenformasyonun hibrit bir tehdit olarak basıl araçsallaştırıldığını gösteren Oğuz Kuş'un makaleleri de yer alıyor.

ed. Fahrettin Altun

Paradigma, 2023

Savaşa girmemek için realist dış politika

Nazi Almanyası ile Sovyetler Birliği arasında Saldırmazlık Antlaşması'nın imzalandığı, Fransa'nın birkaç hafta içinde çöktüğü, mihver güçlerinin hızla ilerlediği bir dönemde bağımsızlığını yakın bir dönemde tekrar kazanmış Türkiye'nin İkinci Dünya Savaşı'na girmemek için büyük bir gayret gösterdiği söylenebilir. Kitabında iktisadi ve askerî açıdan eli zayıf olan Türkiye'nin bu dönemde nasıl bir dış politika izlediğini ayrıntılı bir şekilde ele alan Selim Deringil, Türkiye'nin bu dönemde izlediği dış politikayı diplomatik kaynakları, anıları, belgeleri ve basını ayrıntılı bir şekilde inceleyerek ortaya koyuyor. Deringil, Türkiye'nin bu savaşta coğrafyasının avantajı ve dezavantajlarını etkin bit karar mekanizmasıyla dengelediğini savlıyor.

Denge Oyunu

Selim Deringil

İletişim, 2023

Saldırı altındaki Filistin'den tarihi gözlemler

Gazeteci Sefer Turan'ın kitabı onun Filistin'de yaşadıklarını ve gözlemlerini içeriyor. İntifada günlerinin şahitliğini yapan eserde İsrail işgali, Filistin direniş örgütlerinin kısa tarihçesi, yaralanan gazeteciler, hafıza kayıtları fotoğraflar ve Filistin'in teslim olmayan halkına yer veriyor Turan. Gazeteci olarak Batı Şeria, Ramallah, Eriha, Gazze ve Kudüs'te bulunan Turan, sokaktaki pazarcıdan en üst düzey yetkililere yaptığı görüşmelerde duygularını bir kenara bırakarak Filistinlilerin hangi şartlarda, nasıl yaşadıklarını anlamaya ve bunu aktarmaya çalışıyor. Kitap Filistin tarihinden, Araplar ve Yahudilerin Filistin topraklarındaki hak iddialarından, Filistin ve İsrail arasındaki mevcut çatışmaların tarihî arka planından kesitler de sunuyor.

Kudüs: Tarihin Kalbi

Sefer Turan

Pınar, 2023