Birkaç damla kan çok şey anlatabilir

Tamamıyla tuzsuz yediği halde yüksek tansiyondan kurtulamayanlar, ölümüne egzersiz yaptığı halde bir gram kilo veremeyenler, hayatı boyunca bir tane bile sigara içmediği halde akciğer kanserine yakalananlar, diyetine çok dikkat ettiği halde kolesterolünü bir türlü düşüremeyenler, hepsi genetik kodlarınızdaki farklılıklardan kaynaklanıyor olabilir. Türkiye’de 35 yaşını geçmiş bir kişinin kalp ve beyin damar hastalıkları, Alzheimer, hipertansiyon, diyabet, obezite, akciğer, meme, kalın bağırsak, prostat ve mide kanserleri gibi ölümcül pek çok hastalığa yakalanma riski yüzde 90’larda. Genetik yatkınlıklarımızı yanlış yaşam tarzımızla birleştirmemiz bu riski yaratıyor. Peki bu hastalıklara yakalanmadan önlem alabilme seçeneğiniz olsaydı? 2008’de Avrupa’da ‘Best Medical Practice in Europe’ (Avrupa’daki En İyi Medikal Uygulama) ödülünü alan ve ‘koruyucu tıbbın ideal modeli’ olarak addedilen Türk projesi Gentest sayesinde artık en çok öldüren kanser türlerinden, inmeye, obeziteden kalp krizlerine birçok kronik ve ölümcül hastalığa ‘daha ortaya çıkmadan’  dur demek mümkün. Gentest, sıradan bir check-up uygulaması değil. Bu nedenle Gentest’te kötü haber yok. Çünkü bu testi yaptıran birine daha hastalığı ortaya çıkmadan onlardan nasıl korunacağı anlatılıyor. Bunun için 2 cc kan, ağız içi sürüntü ve idrar vermek yeterli.     

Gentest, Dr. Serdar Savaş ve 30 kişilik ekibinin 10 yıllık çalışma sonucu geliştirdiği, yaklaşık 5 milyon dolara mal olan ve toplumda en sık görülen, ölümlere en çok neden olan hastalıklardan korunmak için geliştirilen ‘genetik tarama’ programı. Kişiden alınan örnekler Türkiye, İngiltere ve Hollanda’daki laboratuar ve araştırmacıların çok sıkı incelemelerinden geçiyor, yaklaşık dört haftalık bir süreç sonunda kişinin hastalıklara yakalanma riskleri belirleniyor. Bu hastalıklardan korunmak amacıyla kişiye özel beslenme, vitamin mineral desteği, egzersiz ve yaşam tarzı içeren programlar öneriliyor. Hastalık henüz ortaya çıkmadığı için de ‘ilaç’ içeren reçeteler değil, büyük ölçüde doğal destekler ve beslenme önerilerinden oluşan tavsiyeler sunuluyor.

GÖRÜLMEYENİ GÖRÜYORUZ

Dr. Serdar Savaş, Türkiye’de insanları en çok öldüren hastalıkları ve mekanizmalarını ortaya koyduklarını anlatıyor: “Genetik yatkınlığın düzeyi, o hastalığın dış faktörlerle birlikte erken veya daha geç oluşmasını belirliyor. O nedenle bazısı günde üç paket sigara içiyor akciğer kanseri olmuyor, bazısı ağzına sigara sürmediği halde akciğer kanserinden yaşamını yitiriyor. Hastalık hücre içinde gelişir, kanda bulgu verecek düzeye ulaşır, daha sonra da organa yansır. Bunların işaretini ana rahmine düştüğümüz andan itibaren genlerimizde taşıyoruz. Standart tıp, hücre düzeyinde bir ölçüm yapamaz. Oysa hastalıktaki genetik ve çevresel faktörlerin etki oranına bağlı olarak risk, o oranda düşürülebiliyor. Mesela 10 yıl içinde kalp krizi geçirme tehlikesi yüzde 25 olan bir kişinin bu riski beş kat azaltılabilir. Kanser vakalarının üçte ikisi bu sayede önlenebilir. Ülkemizdeki ölümler üçte bir oranında azaltılabilir. Sağlık harcamalarımızı da en az yüzde 30 aşağı çekebiliriz.”

AVRUPA’DA DA UYGULANABİLİR

Genar Toplum Sağlığı ve Genombilim Araştırmaları Enstitüsü’nü kuran Dr. Serdar Savaş (solda), ekibiyle Gentest Kişiye Özel Koruyucu Tıp Modeli’ni ortaya koydu. AB’nin prestijli bilimsel programı ‘Marie Curie’ ise GENAR Ar-Ge Koordinatörü Dr. Tomris Cesuroğlu’na (sağda) araştırma fonu tahsil etti. Cesuroğlu şu an Hollanda Maastricht Üniversitesi Toplum Sağlığı Genombilim Departmanı’nda, Gentest’in Avrupa’da uygulanabilirliği üzerine çalışıyor.

FABRİKASYON FORMÜLLER HER BEDENE UYMAZ

Bu konuyla ilgili Tıpta Sessiz Devrim Koruyucu Genetik adlı bir kitap yazan Dr. Serdar Savaş, kitabında genetik özelliklerin beslenme, vitamin mineral destekleri, egzersiz, sigara alkol kullanımı gibi dış etkenlerle nasıl etkileşime girerek ölümcül hastalıklara zemin hazırladığını esprili bir dille anlatıyor. Dr. Savaş, Gentest’i Türkiye’de şimdilik birkaç özel klinikte uyguluyor. Kişilere, 3-4 hafta süren incelemeler sonucu bir dosya haline getirilen genetik profillerini 2-3 saat süren bir sunumla anlatarak risk altında olduğu hastalıklardan nasıl korunabileceğine yönelik öneriler sunuyor. Savaş “Modern tıbbın en büyük handikapı her hastaya ‘fabrikasyon’ formüllerin uygulanması. Oysa her bireyin genlerindeki varyasyonlar dolayısıyla hastalıklara yatkınlığı veya tedavilere vereceği yanıt farklı” diyor.