Güneydoğu’nun ufkunu açan kadın

Dünyanın en prestijli aşçılık ödüllerinden biri olarak kabul edilen Bask Dünya Aşçılık Ödülleri’nde dünyadan 110 meslektaşı arasından ilk 10’a girerek finale kalan ve Türkiye adına da bir ilke imza atan Ebru Baybara Demir hakkında bir kitap yazılabilir, film çekilebilir! Onun 1999’da Mardin’e göç ederek başlayan macerası ve bölgenin kadınları için verdiği mücadele imrendirecek cinsten! Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nde binlerce kadının hayatına dokunan, hayal bile etmedikleri bir hayatı yaşamalarına vesile olan bu kadını duymayan kalmasın, herkes ondan ilham alsın istiyoruz. Sözü fazla uzatmaya lüzum yok. İşte dünyanın en iyi şefinin hikayesi. 

Hikayeniz nasıl başladı?

Ailem Mardinli. Doğu kültüründe erkek çocuk önemlidir. Annemin talihsizliği ise üç kız çocuğu doğurmak olmuş. Bu süreçte annemi çok üzüyorlar ama babam “Üçünü de okutacağım” demiş. Ailede bizden başka kızlarını okutan yok. Hepimiz üniversite mezunuyuz. Marmara Üniversitesi Turizm ve Rehberlik Bölümü’nden mezun oldum. Profesyonel turist rehberiyim ama mesleğimi yapmadım, meslektaşımla 98 yılında evlendim.

Mardin’e neden taşındınız?

1999 yılında Marmara Depremi’nin ardından turizm sektörü sekteye uğradı ve işsiz kaldık. Ne yaparız diye düşünürken daha önce hiç görmediğim memleketime gitmeyi düşündüm ve eşim de kabul etti. O dönem Mardin’de terör sorunu çözülmemişti. Oraya gittiğimde amacım turizm yapmaktı fakat turizm yapabileceğimiz bir ortam yoktu; 3 yıldızlı kötü bir otel ve bir tane küçük bir esnaf lokantası vardı. 1999 yılında Mardin’i ziyaret eden turist sayısı 11 binmiş. Kapasitesiyse 220. Nusaybin Sınır Kapısı’ndan geçen herkes turist olarak sayılmış. Bu durumu nasıl düzeltebiliriz diye düşünürken ben tur destinasyonları hazırlayıp bunları bütün seyahat acentelerine pazarlamaya başladım. Bu ilk kıvılcımdı ve Mardin bir ilgi odağına dönüşmeye başladı.

İstanbul’da doğan biri olarak Mardin’de zorlanmadınız mı?

O süreçte babamla sorunlarım vardı, eşim dönmüştü, dayım ve yengemin evinde kalıyordum. Onlar da gelinleriyle aynı evde yaşıyorlardı. İnsan ilişkileri gerektiren iş yapıyor, gelinlere kötü örnek oluyordum. Yengem bana o süreçte destek oldu. Küçük bir toplumda yalnız bir kadına neler söylenebilirse hepsini duydum ama duymamazlıktan geldim. 

Peki işler nasıl tersine döndü?  

2000 yılında Alman bir turist grubuna mihmandarlık ediyordum. Grupla birlikte gezerken akşam yemeğini o esnaf lokantasında yedirdik. Grup lideri bana “Buradaki yemekler çok kötü bunları yediremem” dedi. Ama maalesef yemek yedirebileceğim başka hiçbir yer yoktu. Sabaha kadar ne yapabilirim diye düşündüm. Çocuğumu İstanbul’da bırakmıştım, eşim gitmişti, babam uzak duruyor derken yengem “Öğle yemeği için buraya getir insanları biz yaparız yemeği. Nasıl olsa her gün 50 kişiye yemek yapıyoruz, ne olacak!” dedi. Böylece ben grup liderine haber verdim “Manastır bahçesinde sizi harika bir yemeğe götüreceğim” dedim. Evdeyse hummalı bir hazırlık vardı yengem, komşularını, gelinlerini çağırmış, yemek yapmışlar, çeyizler inmiş, sofralar kurulmuş avluda. Grubun saat 13:30’da ayrılması gerekiyordu ama onlar 17:30’a kadar kaldılar. Bölge insanıyla vakit geçirmek, ev yemeklerini yemek onları çok mutlu etmişti. O günden sonra o kadınlara “Gelin bu işi birlikte yapalım” dedim. 

Aileler nasıl ikna oldu?

Aynı mahallede sekiz tane ev seçtik, okuma-yazma bilmeyen yengemi işin başına koyduk, kadınları organize etti. Kimin evi müsaitse bir gün önceden hazırlıklarını yapıyorlardı. Grup gelip yemek yiyordu. Kadınlar bu işten para kazanmaya başladı, iş yaygınlaştı. Mardin’de ciddi bir değişim ve bu değişime inanan kadınlar vardı. 2001 yılında Mardin’in ilk turistik işletmesini açtık: Cercis Murat Konağı. Dışarıda turistlere yemek vererek burayı finanse ettik. Restoran açıldığında da ilk etapta tepki topladık, ancak bu işin de üstesinden geldik. 2014 yılına geldiğimizde Mardin’de konaklama kapasitesi 5800 olmuştu, turist sayısıysa gerçek rakamlarla 700 bin.

Hayatım Yenibahar Derneği’ni nasıl kurdunuz?

Kobane olaylarından sonra turizm bitme noktasına geldi. İstanbul’da tasarımcılık yapan ablamla geleneksel el sanatlarını geliştirmeye karar verdik. İstanbulda hediyelik eşya yapan bir şirket için buradaki kadınlarla çalışmaya başladık. Kızım Instagram’da ‘Hayatım Yenibahar’ adıyla o elişlerini satmaya başladı. Turist bize gelmiyorsa biz onlara gitmeliydik. Beş aşçı kadınla başladık ama şimdi 50 kişiyiz. İŞ-Kur’un da desteğiyle biz bu işin de üstesinden geldik. Arjantin, ABD, İngiltere, Fransa ve Kıbrıs’ta pek çok şirkete iş yapıyoruz. Yurtiçi piyasasında da sosyal medya aracılığıyla satış yapıyoruz. Hayatım Yenibahar bir proje olarak başladı ama artık Türkiye’nin farklı yerlerinden çeşitli iş adamları ve gazetecilerininde dahil olduğu bir dernek haline geldi.