İncir çekirdeğini dolduran ressam: Hasan Kale

The Sun Gazetesi 2017’nin Aralık ayında bir başlık attı, Reuters ise bunu dünyaya servis etti: “Türkiye’nin Mikroangelosu”… Ben de şöyle tanıtayım, karşınızda incir çekirdeğini dolduran ressam: Hasan Kale. Kendisi aklınıza gelebilecek her türlü mikro objeye resimler çiziyor, değersiz veya sıradan olanı bir anda paha biçilmez bir sanat eserine dönüştürüyor. Bu ne mi? Bu bir kabak çekirdeği de olabilir bir fasulye de. Ya da bir iğne veya bir saç teli… Onlara bazen İstanbul’u resmediyor bazen de bir portreyi… Ama ne yaparsa yapsın kendi kültüründen beslenmeyi ihmal etmiyor Hasan Kale. Bunu yaparken büyüteç ya da mikroskop kullanmıyor. Gözlüğünü takıyor, nefesini tutuyor, elini sabitliyor ve çiziyor. Aynı zamanda bir mücevher ve otomotiv tasarımcısı. Ama bunları yaparken de mutlaka mikro detaylar ekliyor tasarımlarına. “Bu benim için bir hobi değil. Bu benim mesleğim.” diyen Hasan Kale ve sanatı bu yıl itibariyle Türkçe sekizinci sınıf kitaplarında Geleneksel El Sanatları adı altında ders olarak gösteriliyor. 

FAZLASIYLA SABIR İSTEYEN BİR İŞ 

Kendisiyle atölyesinde bir araya geldiğimiz Hasan Kale hayatını şöyle özetliyor: “5 yaşında resimle, renkle ve fırçayla tanıştım. Sonra da hayallerimi ve hedeflerimi yanıma alarak aynı zamanda üreterek ve mücadele ederek bugünlere kadar gelmiş sıradan bir bireyim. Sadece yaptıklarımla sıra dışı algılanıyorum hepsi bu. Ben alaylıyım. Yani lise mezunuyum. 80’li yıllarda bir sürü arkadaş gibi üniversiteyi maalesef okuyamamış olanlardanım. Ama bu hayallerimi ya da hedeflerimi engellemedi. Hayatım boyunca resim, fırça ve renklerle ilgili olan her işi yaptım. 80’li yıllarda minyatür sanatıyla tanıştım. Ders almak istediğimde kimse ders vermek istemedi. Niye? Bilmiyorum. Ben de bulabildiğim kitaplarla minyatür sanatının inceliklerini öğrenmeye başladım. Bu arada Mehmet Siyah Kalem’den fırçanın kıvraklığını, Levni’den renk ve ahengi, Nakkaş Osman’dan da sultan portrelerinin inceliğini öğrendim. Bu 3 farklı üslubun ve üstadın çizgileriyle bir Hasan Kale çizgisi oluşturdum. Kendi eserlerimi üretmeye başladım. 95’li yılların sonunda bir gece yarısı fırça antrenmanı yaparken ‘Daha ne kadar küçük yapılabilir ki?’ sorusu karşısında iki seçeneğim vardı: Ya bu soruya hiç bulaşmadan ömrümün sonuna kadar keşkelerle gitmek ya da bugün sizin karşınızda bu soruların cevabını vermek…” 

Sanatçı Kale, sanatını mikroya yönlendirdiğinde ne gibi zorluklar yaşadığını ise şöyle açıklıyor: “Bugüne kadar geriye dönüp baktığımda yaklaşık 300-350 farklı objeye sayısız eserler üreten, bu alanda da dünyadaki tek sanatçı olmanın başka bir keyfini yaşıyorsunuz bir Türk sanatçısı olarak. Yıllardır bu işi yapan insanlara kapılar açtığımı söyleyen bir sürü teşekkür mesajları alıyorum hiç tanımadığım ve dillerini bilmediğim insanlardan. Yüreklere dokunuyor olmak büyük bir keyif. Büyük eserler sanat eseri olabiliyor da küçükler neden olmasının cevabı bu. ‘Hayatımız bir pamuk ipliğine bağlı’ bu mikro objeler de aslında bizi hayata bağlayan şeyler. Nasıl baktığımız nasıl algıladığımız önem kazanmaya başlıyor. İnsanları bir inciri yerken yüzlerce çıtırtı sesinden bir tanesinin üzerine bir İstanbul manzarasını düşünüyor olmak bile yutkunduruyor… Bir pirinç ya da bulgur tanesi 3 bin yıl kalabiliyorsa demek ki bunun üzerine yapılan eser de 3 bin yıl sonrasına kadar gidebilir.” 

Hasan Kale hâlâ büyük resimler yapmaya da devam ediyor. Peki, ikisini kıyasladığında ne gibi farklılıklar gözlemliyor? “İkisi de çelişki. Resim aslında içinde olmak… Büyük tablonun içine girebiliyor, kaybolabiliyorsunuz. Ama mikro art’ın içine girmek fazlasıyla sabır, iyi bir disiplin, iyi bir el, iyi bir göz ve kocaman bir yürek istiyor. Sonra size bütün objeler öğretileriyle geliyor. Bu şu demek: ‘Bana fırçayı öyle bir değdir ki beni delik deşik etme’ diyor. El hassasiyetinizi ölçmeye başlıyor. Bir boyayı kabul etmediğinde ‘farklı teknikler geliştirerek ya da karışımlar yaparak bana öyle bir boya hazırlaman lazım’ diyor. Bütün bunları fark etmeye başlıyorsunuz. Burada sabır çok önemli. Nefesinizi tutmayı, yeri geldiğinde kalbinizi durdurmayı becermek durumunda kalıyorsunuz. O minicik bir pirinç tanesinin üzerine bir portre çalışırken, yaptığınız portrenin gözüne göz bebeğini yapmak için nefes alamazsınız. Kalp ritminizi yavaşlatmak durumundasınız. Bütün bunlar zaman içinde gelişiyor. Aksi takdirde ikisi de farklı ve ikisinin de kendine göre has özellikleri ve sizi mutlu edecek farklı tarafları var.”