26 Nisan 2024 Cuma / 18 Sevval 1445

''Nesillere kültürümüzü öğretmekle mükellefiz''

“Küreselleşme ile birlikte tektipleşmeye doğru gidiyoruz. Geçmişine sahip çıkamayan geleceğini yaşayamaz. Bu motto ile yola çıkarak bize ait olan değerleri, örf ve adetleri yaşayıp bunları gelecek nesillere aktarmak ile mükellefiz.” diyen Dünya Etnospor Konfederasyonu Başkan Vekili Dr. Hakan Kazancı, Etnospor Kültür Festivali ile sadece gelenekselleşmiş spor dallarını değil aynı zamanda el sanatları, yemek ve kıyafet kültürünü de gelecek nesillere aktarmayı amaçladıklarını söyledi.  

MERVE YILMAZ ORUÇ28 Eylül 2019 Cumartesi 07:00 - Güncelleme:
''Nesillere kültürümüzü öğretmekle mükellefiz''

Etnospor, oyunun giderek endüstrileştiği günümüzde, geleneksel kültürlerden süzülüp bugüne dek ulaşan, içerisinde yerel kimliklere has pek çok öge barındıran sportif etkinlikleri ifade eden kapsayıcı bir terim. Etnospor’da ana amaç halk kültürlerine has özgünlükleri korumak. Merkezi İstanbul’da bulunan ve bünyesinde halihazırda 7 ülkeden 18 federasyonu barındıran Dünya Etnospor Konfederasyonu bu amaçla 2016 yılından itibaren kadim sporların yaşatılması ve yaygınlaştırılması amacıyla Etnospor Kültür Festivali’ni düzenliyor. Sadece Türkiye’nin değil tüm dünyadaki geleneksel oyunların geniş kitlelerle buluşmasına büyük katkıda bulunan ‘Etnospor Kültür Festivali’nin dördüncüsü 3-6 Ekim tarihleri arasında Yeşilköy Atatürk Havalimanı’nda gerçekleştirilecek. Arjantin’in misafir ülke olarak yer alacağı program, azim, kararlılık ve mücadelenin vurgulandığı “Pilavdan dönenin kaşığı kırılsın” sloganıyla yapılacak. 

Ziyaretçi rekoru bekliyoruz 

Etnospor Kültür Festivali’nin bir spor festivalinden çok öte olduğunu belirten Dünya Etnospor Konfederasyonu Başkan Vekili Dr. Hakan Kazancı, “Günümüzde küreselleşme ile birlikte tektipleşmeye doğru gidiyoruz. Yemek kültürüne baktığımızda fastfood çılgınlığı tüm dünyayı sardı. Kılık kıyafet konusunda da tektipleşme sözkonusu. Ama özümüzde geleneğimizde bunlar yok bizim. Kılık kıyafet tarihinin de gelecek nesillere aktarılması önemli. Biz festival kapsamında sadece unutulmaya yüz tutmuş spor dallarına değil aynı zamanda el sanatları, yemek ve kıyafet kültürüne de yer veriyoruz.  Amacımız bu kültürel öğelerin yaşatılması ve tanınması. Mottomuz, ‘Geçmişine sahip çıkamayan geleceğini yaşayamaz.’  Bu temadan yola çıkarak geçmişte bize ait olan değerleri, örf ve adetleri, kültürümüzü yaşayıp bunları gelecek nesillere aktarmak ile mükellefiz.” şeklinde konuştu. 

Dünya üzerinde etnosporlara yön veren ve kural koyan bir kuruluş olan Dünya Etnospor Konfederasyonu, asırlardır var olan sportif aktivitelerin gün yüzüne çıkarılması, yaşatılması ve gelecek nesillere aktarılması amacıyla çalışmalarına devam ediyor. Bu amaç doğrultusunda Etnospor Kültür Festivali’ni 2016 yılından beri düzenlediklerini belirten Kazancı geçen sene festivale bir milyona yakın ziyaretçinin geldiğini vurgulayarak bu sene daha yüksek bir katılım beklediklerini söyledi.   

Farklı kültürler göreceğiz 

Kıl çadırlarda oba yaşamından tarihi el sanatları atölyelerine, kılıç kalkan gösterilerinden atlı gösterilere pek çok aktivite yer alacak. Festivale 12 geleneksel spor dalında bine yakın sporcu katılacak. Dünya Etnospor Konfederasyonu kapsamında 12-13 spor dalı olduğunun altını çizen Kazancı, “Bunlardan 8 tanesi Türkiye Geleneksel Spor Dalları Federasyonu tarafından yönetiliyor. Geri kalanlar yurt dışından gelen ve yine bize bağlı olan ama Federasyon’da resmi olarak adı geçmeyen sporlardan oluşuyor. Mesela bu sene Arjantin’in geleneksel sporu Pato oyununu getiriyoruz. Önceki sene Japonya’nın bizim atlı okçuluğa benzeyen Yabuseme sporunu davet etmiştik. Yine geçen sene Katarların Şahin Yarışı sporu vardı. Bu sporlar da o ülkelere ait olan yüzyıllarca devam eden ve yaşatılmaya çalışılan geleneksel oyunlar. Biz de dört tane güreş çeşidi var; Şalvar, aba, kuşak ve yağlı güreş. Onun dışında atlı ve yaya okçuluk, cirit, kökbörü, mangala, mas güreşi bulunuyor. Festival ziyaretçileri mangala, mas güreşi ve yaya okçuluğunu deneyebilecek. Ücretsiz olarak hem uygulayabilecekler hem de gözlem yapacaklar.” diyor. Yine festival kapsamında TİKA’nın katkılarıyla dünya mutfağından örnekler alanda yer alacak. Katılımcı ülkeler kendi kültürüne ait yemekler pişirip ziyaretçilere sunacak. Geçen yıl festivale 56 ülkenin katıldığını bu sene rakamın daha da artacağını belirten Dr. Kazancı, “TİKA’nın gittiği, Türklerin elinin değdiği bütün ülkeleri çağırıyoruz. Normalde tatil planı yapsanız birkaç ülke gezip, kültürüne tanık olabilirsiniz. Biz 3-6 Ekim tarihlerinde düzenleyeceğimiz dört günlük festival ile yaklaşık 100 ülkenin spor, yemek ve kılık kıyafet kültürünü buraya gelen ziyaretçilere ücretsiz olarak sunacağız. 7’den 70’e herkesi bu alana bekliyoruz.” dedi. 

Konuk ülke pato oyunu ile Arjantin  

Etnospor Kültür Festivali’nin bu sene ki konuk ülkesi Arjantin. Neden Arjantin diye soruyorum Kazancı’ya şöyle cevap veriyor: “Festivale katılan ülkelerin bazılarını biz davet ediyoruz bazıları da kendileri talep ediyor. Biz yıl boyunca Konfederasyon olarak geleneksel sporların sergilendiği kıta, ülke, il farketmezsizin her yer gidip ziyaretlerde bulunuyoruz. Buradaki etnosporlar bizim vizyonumuza, misyonumuza ve kriterlerimize uygun ise onları da davet ediyoruz. Nedir bu kriterler?  Sporun bir geçmişi ve kadim değeri olacak. İnsanlar tarafından hala uygulanıyor ve takip ediliyor olacak. Tabi mutlaka seyir kalitesi de olacak. Arjantin’in pato oyunu bu kriterlere uygun idi. Pato oyunu yüzyıllardır devam eden, seyircisi olan ve oynanan bir oyun. Bizde bunu dünyaya tanıtmak istedik. Onlar da festivalde yer almak istediler.”   

Bu sporlar bizim kanımızda var

Geleneksel sporlara olan ilginin her geçen gün arttığını anlatan Kazancı, “Gençlere bu sporları yapmaları için imkan vermemiz lazım. Amacımız bu sporları gençlere aktarmak, yaşatmak, geçmişi geleceğe taşımak.” diyor. Kazancı, “Federasyonumuz tarafından bu spor dallarının icrası için Ankara’da bir tesis organize edildi. Resmi açılışı henüz yapılmadı ama onlarca genç hergün bu tesisi ziyaret edip geleneksel sporlarla uğraşmaya başladı. Hem haberler hem de dönem dizileri de gençlerin ilgisini artırdı. Diriliş Ertuğrul’dan sonra gençler saçlarını uzattı, ok atmaya, at binmeye merak saldı. Geleneksel sporlar bizim genimizde var. Güreşte dünya şampiyonlarımız çıkıyor. Bunu yaşatmaya devam etmeliyiz.” şeklinde konuşuyor.

FESTİVALDEN NOTLAR 

Festival kapsamında; Mehteran, Osmanlı Kılıç Kalkan Ekibi, Türk Dünyası Dans ve Müzik Topluluğu, Yöresel Halk Oyunları Ekipleri gösterileri ile konserler olacak. Oba alanında; Gelin Toyu, Beşik Toyu, Tuşo Toyu, Geştek Toyu düzenlenecek etkinlikler arasında. Azerbaycan Karabağ Atlı Gösteri Ekibi festivale katılacak. Ayrıca program kapsamında 2. Türkiye Görme Engelliler Mangala Şampiyonası ve 3. Fetih Yağlı Güreşleri de gerçekleştirilecek. 

Tozkoparan dizisinin karakterleri Etnospor’da 

Organizasyonda yarışmaları izleyecek katılımcılar, ok atma, at binme, aşık ve mangala oyunu gibi birçok spor ve oyunu ücretsiz olarak profesyonellerin gözetiminde deneyebilecek. Etnospor Kültür Festivali’nde çocuklar da geleneksel oyunlarla keyifli zaman geçirecek. Topaç, çember, tiktak, kale, menekşe, aşık, sıçratan top, bezirgan başı, üç taş, beş taş, dokuz taş, misket, ip atlama, salıncak, çuval yarışı, yumurta taşıma yarışı, kaşık kukla, masal, bilmece-mani küpleri, köy seyirlik oyunları, koz oyunu, seksek, çocuk tiyatrosu, mendil kapmaca ve birdirbir gibi oyunları oynama şansı bulacak. Festivalleri düzenlemeye başladıkları ilk günden beri çocuklara program kapsamında özel bir alan hazırladıklarını belirten Kazancı, “Çocuklara, bu adetleri, sporları, gelenek ve görenekleri anlatmakla sorumluyuz. Bu sene de çocuk oyun alanlarımız özel çadırlarımız olacak. Geçmişte sokak aralarında oynadığımız, anne babalarımızdan öğrendiğimiz çocuk oyunları olacak. Ayrıca TRT’de yayınlanan Tozkoparan dizisinin karakterleri ile daha küçük yaştaki çocuklar için Rafadan Tayfa ekibi yine burada olacak.  Çocuklar hem o karakterler ile bir araya gelecek hem de diğer oyunları oynayıp öğrenecekler. Çocuklara özel hediyelerimiz de olacak. Geçtiğimiz senelerde festivali mayıs ayında düzenlediğimiz için dondurma çadırımız da oluyordu. Çocuklar en çok oraya uğruyordu. Şimdi mayıs ayı Ramazan’a denk geldiği için bu seneki festivali ekime aldık. Ama sonraki yıllarda yeniden mayısta yapacağız. O zaman yine dondurma çadırımız olacak.” diye konuşuyor.  

Etnospor Kültür Festivali’nde yapılacak spor dalları 

Yağlı güreş: Geleneksel bir Türk sporu. Güreşçiler vücutlarına yağ sürerek güreştikleri için bu şekilde adlandırılır. Müsabakalar “Er Meydanı” denilen alanlarda yapılır. Büyük güç ve ustalık gerektiren bir spordur. 

Şalvar güreşi: Güreşçiler, şalvar giyer ve ayakları çıplaktır. Şalvar güreşinde tüm teknikler ayakta yapılır. Rakip alta düştüğü anda bir tek hamle şansı verilir. Bu hamlede sonuç olmaz ise genelde ayağa kaldırılır. 

Kuşak güreşi: Yaş ve ağırlıklarına göre üç boya ayrılan güreşçiler, bele sarılan iki metre uzunluğundaki özel dokuma kuşaklardan tutarak rakibinin iki omzunu yere getirmek ve şalka düşürmek için mücadele ederler. 

Aba güreşi: Orta Asya kökenli en eski güreş türlerinden biridir. Güreşçiler sırtlarına aba giyerek ve bellerine kuşak bağlayarak mücadele eder. 

Cirit: At üzerindeki sporcunun süngü veya mızrağını rakibe karşı isabetli bir şekilde atmasını, kendisine ve bineğine olan hakimiyetini ve bu yolla rakibine üstün gelmesini amaç edinen, kuralları olan bir spordur. 

Atlı okçuluk: Orta Asya’daki savaş pratiklerine dayanır. Amaç 200 metrelik parkurda dörtnala giden atın üzerinden hedeflere ok ile isabet sağlayarak, puan almak.  

Yaya okçuluğu: Okçuluk yayla gerili kirişe takılarak uzağa atılan, ucu sivri, düzgün ince ve kısa çubuk yani ok ile hedefi vurma sporudur. 

Aşık oyunu: Oyunda küçükbaş hayvanların arka ayaklarında bulunan aşık kemiği kullanılır. Oyun çizilen bir dairenin içine her oyuncunun aşıklarını dizmesiyle başlar. Her oyuncunun amacı yaptığı atışlarla aşıkları dairenin dışına çıkartmaktır. 

Kökbörü: Ödül kapmaca olarak da bilinir. Amacı “şikar” adı verilen oğlağı veya pöstekiyi kaparak, belirlenen oyun alanı içerisinde rakibinden kaçırmaktır. 

Mas (Ağaç) güreşi: Yarışmacılar en az 4-5 metre boyutlarında, 60 santimetre yüksekliğinde sabit, düz ve kaygan olmayan bir platform üzerinde yarışırlar. 

Mangala: Orta Asya’dan günümüze dek uzanan bir zeka ve strateji oyunudur. İki kişi tarafından 48 taş ile oynanır. En az 25 taş toplayan oyuncu, oyunu kazanır. 

Pato: Arjantin’in atlı oyunlar kategorisinde en önemli milli sporlarından biri. Kökbörü’yü andıran Pato sporu, Arjantin’de 200 yıla yaklaşık bir süredir ilgiyle oynanıp takip ediliyor. 

16 ülkenin mutfağı bu festivalde  

Festivalde Evrensel Tatlar bölümünde Afganistan, Arnavutluk, Azerbaycan, Filistin, Gürcistan, Kosova, Moldova, Moğolistan, Özbekistan, Pakistan, Senegal, Sudan, Tanzanya, Tunus, Ukrayna, Yemen’den oluşan 16 ülkenin geleneksel yemekleri ziyaretçilerin beğenisine sunulacak. Ayrıca alanda Türkiye’nin 7 bölgesinden farklı iller de çadırlarını kuracak.     

2020 Dünya Göçebe Oyunları’nın ev sahibiyiz

“Etnospor Kültür Festivali bizim ülkemize ait bir gelenek. Bu nedenle farklı ülkelerde yapmayı planlamıyoruz. Ama bazı ülkeler kendileri yapıyor. Biz de onları destekliyoruz.” diyen Hakan Kazancı, Etnospor Kültür Festivali’nin sadece İstanbul’da yapılacağını belirtiyor. Konfederasyon olarak etnospor ile ilgili Türkiye genelinde yıl içerisinde etkinlikler yaptıklarının altını çizen Kazancı sözlerini şöyle sürdürüyor: “Umarım bu festival uluslararası arenada sürekli takip edilen bir festivale dönüşür. Bu, İstanbul’a turizm açısından da bir katkı sağlayacak. İki devletin arasındaki iletişim, kültür paylaşımı ve sportif aktivite ile başlar. Biz de bunu geleneksel sporlar ile yapacağız.” Türkiye’nin uluslararası ölçekte düzenlenen Dünya Göçebe Oyunları’na önümüzde ki sene ev sahipliği yapacağının müjdesini veren Kazancı, “Dünya çapında geleneksel sporların yer aldığı bir olimpiyat olacak. Geçen yıl Kırgızistan’ın başkenti Bişkek’te yapıldı. Biz de eylül ayında Cumhurbaşkanımız ile oraya gittik. Bayrağı devraldık. Nerede yapılacağı henüz belli değil. Uluslararası olacağı için 100’ün üzerinde ülkeden çok sayıda sporcu gelecek. Geniş kapsamlı bir olimpiyat olacak. Geleneksel sporlar olacak. Olimpiyat kapsamında ayrıca göçebeyi anlatan görsel şovlarda olacak.” diyor.  

PİLAVDAN DÖNENİN KAŞIĞI KIRILSIN 

Dünya Etnospor Konfederasyonu tarafından bu yıl 3-6 Ekim tarihleri arasında 4. kez düzenlenecek olan Etnospor Kültür Festivali’nin basın toplantısı Sepetçiler Kasrı’nda düzenlendi. Toplantıya katılan Dünya Etnospor Konfederasyonu (DEK) Başkanı Bilal Erdoğan, Etnospor Kültür Festivali’nin dünyadaki kültürel zenginliğin artışına katkıda bulunacağını söyledi. Erdoğan, “Etnospor Konfederasyonu, bütün dünyada geleneksel sporların popülerleştirilmesi ve ihyası için çalışan, 2015 yılında Bişkek’te kurulan bir konfederasyondur. Merkezimizi İstanbul’a taşıyarak kurumsal yapımızı güçlendirdik. Dördüncüsü bu sene yapılacak Etnospor Kültür Festivallerini tertiplemiş olduk.” diye konuştu. Erdoğan, sözlerine şöyle devam etti: “Biz dünyadaki renkliliğin, kültürel zenginliğin gitmesinden endişe ediyoruz. Sanayi Devrimi ile başlayan batılılaşmayla birlikte dünyada tek tipleşmenin arttığını, kültürel zenginliklerin azaldığını ve bunun dünyanın barışına hizmet etmediğini, topluluklar arası huzursuzlukları tetiklediğini düşünüyoruz. Geleneksel spora katkı dünyanın zenginliğine katkı sağlayacaktır. Sadece Türkiye’deki değil dünyadaki bütün geleneksel sporları yaşatmak için çalışmalar yapıyoruz. 10 ülkeden 13 federasyonumuz var. 60’ın üzerinde ülke ve kurumla çalışmalar yaptık. Bu sene 4. Etnospor Kültür Festivali’nde konuk ülkemiz Arjantin olacak. Arjantin’in köklü geleneksel sporu pato misafirimiz olacak. Bu sporu yerinde bulmamızın bir sebebi var. Orta Asya’daki soydaş topluluklarımızın önemli bir geleneksel bir sporu kökbörü pato sporu ile çok benziyor. Geçtiğimiz yıllarda da Japon ve Katarlı misafirlerimizi ağırlamıştık. Bu sene Arjantinli misafirlerimiz olacak ve her sene dünyanın farklı köşelerinden sporları İstanbul ve Türkiye ile buluşturacağız. Bu seneki sloganımız ‘Pilavdan dönenin kaşığı kırılsın’ olacak. Bu sloganı çok düşündük. Bir iddia ortaya koyduk, artık, ‘biz yapamayız, şu mücadeleden geri kaldık’ devirleri bitti. Biz Türkiye olarak bu mücadeleden dönmeyeceğiz. Sporda da, kültürel dirilişimiz için de dönmeyeceğiz. İnşallah sporcularımız da bunu sahada ortaya koyacak” dedi

Millet bahçelerinde geleneksel sporlarımız yapılacak 

Erdoğan, Yeşilköy Atatürk Havalimanı’nı tercih etmelerinin nedenini ise şöyle açıkladı: “Buranın Millet Bahçesi yapılması kararı alındı. İstanbul’un merkezi noktasında yer alan bu büyük alanın İstanbullunun çok çeşitli sosyal ihtiyaçları için kullanılmasına karar verildi. Biz de festivalimizi burada yaparak bu sahanın bundan sonra bu tür etkinlikler için kullanılmasına ve geleneksel sporlar alanında çalışan bir kuruluş olarak kurulacak olan Millet Bahçesi’nde geleneksel sporlara hizmet eden fonksiyonların kalıcı olarak yaşatılmasına hizmet edeceğini düşünüyoruz. Geleneksel sporlarda amaçlarımızdan biri de insan ve çevre dostu olmak. Dolayısıyla Millet Bahçesi olarak tanımlanan yerlerde herhangi bir inşaat ihtiyacı olmaksızın geleneksel sporların yapılması mümkün. Bununla ilgili hazırlıklarımız, projelerimiz var. Ümit ediyoruz ki karar vericiler bu sahayı planlarken geleneksel sporların da burada yaşatılmasına katkı sağlarlar.”