11 Mayıs 2024 Cumartesi / 4 Zilkade 1445

Türkiye’nin peynir haritası

Anadolu’nun bereketli toprakları, her medeniyete kucak açan yapısı Türk mutfağını eşsiz kılıyor. Mutfağımızda binlerce yıldır var olan peynirimiz ise milli gururumuz. İtalya’nın Parmesan, Mozzarella, Ricotta’sı, Fransa’nın Rokfor ve Camembert’i, İsviçre’nin Emmental ve Gravyer’i, Hollanda’nın ise Edam ve Gouda’sı varsa bizim de Ezine’miz, Erzincan Tulumu’muz, Van Otlu’muz, örgümüz, Kars Gravyeri’miz var.

20 Mayıs 2017 Cumartesi 07:00 - Güncelleme:
Türkiye’nin peynir haritası

BURSA: DİL

Tarihi Osmanlı dönemine kadar uzanıyor. Suyu süzdürüldükten sonra uzun oluklu bir tahtanın üzerinde olgunlaşan dil peyniri, kesildikten sonra yağlı kağıtlarla bölünüyor. Tahta sandıklarda sıralanan dil peyniri tuzsuz olduğu için yemeklere de tat katıyor.

SAKARYA: ÇERKEZ, FÜME 

Sakarya’da yöresel olarak üretilen peynir türleri arasında Abhaz ve Çerkez peyniri ile ünlü. Abhaz kültürünün mirasını günümüzde de sürdüren Sakarya, füme peynirini çeşitli odunların talaşlarıyla tütsülenmesiyle hazırlıyor.Ortaya tadı ve kokusu enfes olan bir lezzet çıkıyor. 

KONYA: KÜFLÜ 

Fransa’nın dünyaca ünlü Rokfor peyniri varsa bizim de küflü peynirimiz var. Konya’da, yağsız koyun sütünden üretilen ve doğal olarak küflendirilen Konya küflü peyniri, genellikle Karapınar, Ereğli, Cihanbeyli gibi yerlerde üretiliyor. Sütün yağının alınması, doğal küflenmeye yol açtığı için aflatoksin oluşmasını engelliyor. Konya küflü tulum peynirinin manevi değeri de yüksek. Özellikle Mevlevi dergâhlarının başlıca yiyeceği olan Konya küflü tulum peyniri tam bir şifa deposu.

TRABZON: TELLİ 

Doğu Karadeniz yaylalarında beslenen ineklerden elde edilen sütlerin ana maddesini oluşturduğu telli peynir, kaşar peynirine benzeyen, sarımtırak renkli, lif lif ayrılabilen, ısıtıldığında uzayan, az tuzlu peynir olarak nitelendiriliyor.

KARS: GRAVYER, KARIN KAYMAĞI 

Alman İmparator soyundan bir peynir ustası, Rus işgali sırasında Kars’a yerleşip eşsiz Kars gravyerini üretti. Bugün o ustanın torunları bu peyniri üretiyor. Kaliteli Kars gravyerinin sert kabuklu, kiraz büyüklüğünde gözenekleri, kesildiğinde renginin koyu sarı olması ve yenildiğinde genzi yakacak düzeyde bir tadı bulunması gerekiyor. Gravyerin dışında Sarıkamış’ta üretilen karın kaymağı da şehre özgü lezzetlerden.

ORDU: ÇÖKELEK

Ordu’da torba peyniri ve küp çökelek yöresel peynirlerin başında geliyor. Çökelek peyniri yayık ayranına bir miktar yoğurt ilave edilip torbalara doldurularak katı hale getirilmesiyle hazırlanıyor. 

EDİRNE: BEYAZ

Edirne’nin değişik türdeki otlarıyla doğal beslenen inek, keçi ve koyunların sütünden lezzetini alan Edirne ve Trakya’ya özgü peynir, tam yağlı ve doğal olması özelliği ile tanınıyor. Edirne beyaz peyniri ağızda kayganlık hissiyle ve ekşimsi tadıyla diğer peynirlerden ayırt edici özelliğe sahip.  

KAYSERİ: ÇÖMLEK

Çömlek peynirinin üretiminin her aşaması meşakkatli. Taze peynir, bez torbalarda üzerinde taşla baskılanıyor ve iki günde suyu süzülüyor. Sonra ufalanarak tuzlanıyor ve üzerine bez kapatılıyor. Çörek otuyla üzeri yağ ile kapatılan çömleklere basılıyor. Çömlekler kayadan oyma mağaralarda veya evlerin zemin katında hazırlanan nemli kumlara gömülerek olgunlaşmaya bırakılıyor. Üç ayda tüketilmeye hazır hale geliyor.

DİYARBAKIR: ÖRGÜ 

Diyarbakır’da özellikle mayıs ve haziran aylarında koyun, inek veya keçi sütü mayalanarak elde edilen örgü peynir, dilimlenip kaynar suda eritiliyor. Hamur haline getirilip örüldükten sonra tuzlu suda bekletiliyor. 

İZMİR: TULUM  

İzmir’in yanında Ödemiş, Menemen, Tire ve diğer ilçelerdeki mandıralarda yapılıyor. Süt pastörize edildikten sonra mayalama sıcaklığına kadar soğutuluyor. İzmir tulum peynirinde kullanılan salamura ise peynir altı suyundan elde ediliyor. Özel keçi derisi tuzlanarak 3-4 ay tuzlama süresi sonrası sekiz ay kadar bekletiliyor. Tadını kazanması için 18-20 ay kadar soğuk havada bekletiliyor.

KARAMAN: DİVLE, BERENDİ

Konya’nın Ereğli ilçesi ve Karaman’ın Ayrancı ilçesi de Berendi ve Divle tulum peynirleri ile ünlü. İki peynir arasındaki fark hazırlanma süreci. Berendi pastorize inek sütüyle hazırlanıyor. Divle tulum peyniri geleneksel usullerle, mayıs ile haziranın ortasına kadar olan sütün bol olduğu dönemde yapılıyor. Sütler imece usulüyle birleştirilip üretilen peynir Fransa’daki gibi mağaralarda saklanıyor.

SAMSUN: ÇİĞ KESİK 

Alaçam ve çevresindeki yaylalarda yetişen koyunların sütünden çiğ olarak yapılan peynirin aroması yaylalarda, başta kekik olmak üzere birçok türde otla beslenen koyunlardan elde edilen sütten geliyor. 

ERZİNCAN TULUMU

Türkiye’de tulum peyniri denilince ilk akla gelen isim. Erzincan tulumu koyun sütünün mayalandıktan sonra  pıhtısı bez torbada üç gün sudan ayrıştırılıyor. Tuzlanıp bir gün açık havada bekletiliyor. Hava almayacak şekilde bir tulumda dört ay bekletilerek hazır hale getiriliyor. 

VAN’IN 25 OTLUSU

Hazmı kolaylaştırıcı özelliğe sahip olan Van’ın otlu peyniri Doğu Anadolu Bölgesi’nde, 25 çeşit bitki kullanılarak yapılıyor. Yabani sarımsak, mendo, helis, siyabo, nane ve kekik gibi otlar peynire lezzetin dışında şifa da katıyor. 

EDİRNE: BEYAZ

Edirne’nin değişik türdeki otlarıyla doğal beslenen inek, keçi ve koyunların sütünden lezzetini alan Edirne ve Trakya’ya özgü peynir, tam yağlı ve doğal olması özelliği ile tanınıyor. Edirne beyaz peyniri ağızda kayganlık hissiyle ve ekşimsi tadıyla diğer peynirlerden ayırt edici özelliğe sahip.  

HATAY: TESTİ    

Zahter katıldığı için zahter peyniri de denilen bu enfes lezzet ismini olgunlaştığı testiden (carra) alır. Taş baskıda iyice suyu süzülen peynir, zahter ve tuzu katıldıktan sonra carra adı verilen testilerde olgunlaştırılır.

NİĞDE: KÜP 

Koyun sütünden elde edilen Niğde küp peyniri; mayalanıp, iyice süzüldükten sonra küplerde bekletilir. Yaklaşık 3-5 aylık olgunlaşma süresinden sonra taş mahzenler veya mağaralarda dere kumu ile saklanır.

MANYAS: MİHALİÇ  

Balıkesir’de yapılan ünlü Manyas peynirinin Türk mutfaklarında en az 200 yıllık geçmişi var. Dünyanın en ünlü peyniri olarak gösterilen Fransız  rokfor peynirine rakip olan yüzde 100 doğal üretilen Manyas peynirinde küf oranı sıfır. Bu nedenle  mide dostu olduğuna, karaciğeri beslediğine, dişleri beyazlattığına inanılıyor. Bursa’nın, eski adı Mihaliç olan Karacabey ilçesinde ilk defa üretildiği için adı Mihaliç olarak da bilinen Manyas peyniri, içerdiği fosfor değeri ile çocuklar için ideal bir besin.