Kıdem tazminatı fonu kimleri kapsıyor?

Milyonları ilgilendiren kıdem tazminatıyla ilgili gelişmeler vatandaşlar tarafından araştırılmaya devam ediyor.  Kıdem tazminatı fonda birikeceği için artık çalışan ile işveren arasında bu tarz sorunların yaşanmayacağı düşünülüyor. 

KIDEM TAZMİNATI HESAPLAMA NASIL YAPILIR?

Türkiye'de ilk kez 1936'da çıkarılan İş Yasası ile uygulanmaya koyulan kıdem tazminatı, bir iş yerinde en az 1 yıldır çalışan işçinin belirli şartlar oluştuğunda işten ayrılırken aldığı toplu ödeme olarak biliniyor.  Kıdem tazminatı hesaplanırken, işçinin işten ayrılırken giydirilmiş en son brüt ücreti esas alınarak hesaplanıyor. İşçiye, iş yerinde geçirdiği her bir yıl için bir aylık (30 gün) brüt ücreti tutarında ödeme gerçekleştirilirken, bu ödemeden sadece damga vergisi kesiliyor. Bu süre, toplu iş sözleşmelerindeki maddelerden kaynaklı olarak 30 günden fazla da olabiliyor.

KIDEM TAZMİNATI TAVANI NE KADAR?

Kıdem tazminatında hesaplamaya esas ücreti belirlerken kullanılabilecek maksimum bir tutar bulunuyor. Bu değer her sene devlet tarafından belirleniyor. 2019 yılının ilk 6 ayı için kıdem tazminatı tavanı 6.017,60 TL olarak açıkladı.

Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanı Zehra Zümrüt Selçuk, kıdem tazminatı hakkında bir son dakika açıklaması yaptı. Bakan Selçuk, kıdem tazminatı konusunda en çok önem verdikleri hususu, 'tüm tarafların görüşlerinin ve değerlendirmelerinin sürece dahil edilecek olması' şeklinde ifade etti

KİMLER KIDEM TAZMİNATI ALABİLİR?

Kıdem tazminatı, işçinin çeşitli sebeplerden dolayı işinden ayrılırken işveren tarafından 1475 sayılı İş Kanunu’nun 14.Maddesi gereğince ödemek zorunda olduğu bir tazminat şeklidir.

İş yasasının 24. Maddesi gereğince aşağıdaki durumlarda işçi kıdem tazminatı alarak işten çıkabilir. Ancak kıdem tazminatına hak kazanabilmek için aynı şirkette 1 yıl boyunca işçinin çalışması gerekir. (Farklı yerlerde fakat aynı grup şirketi ise çalışılan aylar birleştirilir.)

-İşverenin haklı bir fesih nedeni olmadan işçinin iş sözleşmesine son vererek işten çıkarması.

-Kadınların “evlenmeleri” halinde evlilik tarihinden itibaren 1 yıl içinde istifa etmesiyle kıdem tazminatına hak kazanır.

-Erkeklerin askere gitmesi durumunda sülüs belgesini işverene getirmesi durumunda kıdem tazminatına hak kazanır.

-Çalışan emekli oluyorsa SGK’dan emekli olduğuna dair imzalı belge ile kıdem tazminatına hak kazanır.

-Çalışan her ne şekilde öldüyse o kişinin yakınlarına kıdem tazminatı ödemesinin yapılması için ölen kişinin ailesinin mahkemeden yazı getirmesi ile kıdem tazminatı alınmaya hak kazanılır.

KIDEM TAZMİNATI REFORMU NEDİR?

Tüm paydaşların katılımı ile kıdem tazminatı reformu yapılacak. Kıdem tazminatı fonu ile BES'in entegrasyonu sağlanacak. Daha sürdürülebilir bir emeklilik sistemi fayda sağlayacak. Vatandaşların bu sistem ile birlikte emekli olunca nasıl geçinirim kaygısı kalmayacak

KIDEM TAZMİNATI KALKIYOR MU?

Kıdem tazminatı fonda birikeceği için artık çalışan ile işveren arasında bu tarz sorunların yaşanmayacağı düşünülüyor.  Bu yüzden işten ayrılan bir kişinin fondaki parası kaybolmayacak. O fonu yeni işyerine taşıyabilecek.

KIDEM TAZMİNATI FONU KİMLERİ KAPSIYOR?

Fon hem eski çalışanları hem de yeni işe girecekleri kapsayacak. Şu anda çalışanlar her çalıştıkları yıl için 30 günlük son brüt ücretleri üzerinden işten ayrılmaları durumunda tazminat alıyorlar. Yeni kıdem tazminatı sisteminde ise işverenlerin peşin olarak her ay işçinin fon hesabına para aktarması öngörülüyor.

FONA KAÇ PARA AKTARILACAK?

Her yıl için 30 günlük maaş tutarında tazminat kabul görürse aylık olarak brüt maaşın yüzde 8.33'ü fona aktarılacağı belirtiliyor. Bu yıl asgari ücretli bir çalışan için aylık tazminat ödemesi 213 lirayı bulacak. Bu miktarın bir kısmına BES'te olduğu gibi devlet katkısı olması da düşünülüyor.

AVUSTURYA MODELİ NEDİR?

Kıdem tazminatı sisteminde 2003'te değişiklik yapılan Avusturya'da işverenin belirli periyotlarla ödediği para, bir fon tarafından takip ediliyor ve yönetiliyor. Avusturya'da çalışanların kıdem tazminatları bir havuzda değil kendileri adına açılan bir hesapta toplanıyor. Böylece işçinin hesabında biriken fona devlet ve işverenler dokunamıyor. Bu modelde, her ay işçi ücretlerinin belli bir miktarı, kıdem tazminatı fonuna aktarılıyor.

KIDEM TAZMİNATI NEDİR?

Kıdem tazminatı; işçinin, iş akdinin haklı nedene dayanmaksızın yada geçerli nedenle feshi durumunda her kıdem yılı karşılığı ortalama otuz günlük brüt ücrete karşılık gelecek şekilde hak kazandığı bir tazminat türüdür.

Burada dikkate edilmesi gereken nokta kimlerin işçi sayılacağı ve bu haktan yararlanabileceğidir. Bir ücret karşılığı işverenin yönetim yetkisi içerisinde hizmet sözleşmesine bağlı olarak iş görme ödevini yerine getiren kişiyi geniş anlamda işçi olarak değerlendirmek mümkündür. Ancak bu şekilde çalışan herkes işçi statüsünde sayılıp kıdem tazminatından yararlanamaz. Kıdem tazminatından yararlanmak için öncelikle iş kanununa tabi olmak gerekir. Bir hizmet sözleşmesine bağlı olarak çalışmak, asgari bir yıllık çalışma süresini doldurmak da diğer koşullardır.

Yasada kesintisiz olarak asgari bir yıllık çalışma süresini doldurmuş olmak düzenlenmiş olsa da; bir yıl dolmasına çok kısa süre kala tazminat ödememek için iş akdinin feshedilmesi durumunda iyi niyet kuralları gereği kıdem tazminatı hak kazanmak söz konusu olabilir. Aynı şekilde işçinin çalışma süresinin kesintili olarak gösterilmesine rağmen aslında devamlı olarak yapıldığının ispatı halinde bu hizmetler birleştirilerek kıdem süresi hesaplamak ve bir yılın doldurulması halinde kıdem tazminatı talep etme imkanı bulunmaktadır.

Çalışma süresinin doğru şekilde hesabı kıdem tazminatı için önem teşkil eder. Kıdemden sayılacak çalışma süresinin başlangıcının doğru şekilde tespit edilmesi işçi açısından hak kaybının önüne geçilmesini sağlar. Fiili iş ilişkisinin kurulduğu tarih kıdem süresini başlatır. Tarafların ön sözleşme imzalaması ancak fiilen çalışılmamış süre kıdeme esas alınmaz.

Kıdem süresi hesaplanırken dikkat edilmesi gereken bazı durumlar vardır. Hizmet akdinin askıda olduğu, tutukluluk ve hükümlülük süreleri, grev ve lokavt da geçen süreler; tek seferde ihbar süresini altı hafta aşan istirahat raporu süresi ,çıraklık süresi, tutukluluk ve hükümlülük süresi, ücretsiz izin kıdem tazminatı hesabında dikkate alınmaz. Ancak deneme süresi içinde çalışma kıdem hesabında dikkate alınır.