Mehir ne zaman verilir, 2019 Mehir ne kadar? Mehir ne demek?

Müge Anlı ile gündeme gelen mehir cinayeti sonrası vatandaşlar, “Mehir ne demek? Mehir ne zaman verilir, 2019 Mehir ne kadar?” sorularına yanıt aramaya başladı. Erkeğin evlenirken eşine verdiği veya vermeyi taahhüt ettiği para veya başka bir mala mehir denir. Kur’an-ı Kerim’de, evlenen erkeğin kadına mehir vermek zorunda olduğu ve bunu zorla geri almasının caiz olmadığı konusunda ayetler bulunmaktadır. İşte mehir ile ilgili merak ettiğiniz tüm ayrıntılar haberimizde...

MEHİR NEDİR? HANGİ DURUMLARDA MEHİR VERİLİR?

Hangi durumlarda mehir verilmesi gerektiği konusunda taraflar genelde tam bir bilgiye sahip olmayabiliyor. İslâm hukukçuları mehiri, nikâh akdi esnasında tarafların miktarını belirleyip belirlememesine göre farklı isimler altında değerlendiriyor.

Mehr-i müsemma: İsimlendirilmiş, miktarı belirlenmiş mehir. Tarafların akid öncesi, akid esnası veya akid sonrasında üzerinde anlaşmaya vardıkları mal veya paraya mehr-i müsemma deniyor. Bu mal veya para, erkeğin üzerine bir borç olarak kaydediliyor.

Mehr-i misil: Akid öncesi veya esnasında bir miktar konuşulmamışsa, mehir miktarı olarak mehr-i misil geçerlidir. Mehr-i misil, evlenen kadının baba tarafından akrabası olan, mesela halası, amcasının kızı, kız kardeşi gibi kişilerin almış olduğu mehir miktarıdır. Bunu tesbitte mal, güzellik, yaş, akıl ve dine bağlılık gibi özellikler dikkate alınır.

Mehr-i muaccel: Tarafların üzerinde anlaşmaya vardıkları ve koca tarafından hanımına peşin olarak ödenen mehire verilen isimdir.

Mehr-i müeccel: Veresiye ödenmek şartıyla tarafların anlaşmaya vardıkları mehir miktarına verilen addır.

Nelerin mehir olabileceği merak edilen konuların başında geliyor. Mehrin nelerden olabileceği konusunda temel kriter, söz konusu malın mevcut ve meşru olmasıdır (Mal-ı mütekavvim). Mehir; altın, para, döviz, ev, araba gibi her türlü maldan verilebilir. Mal dışında kadının lehine olan bir menfaat de olabilir. Bu hususta genel prensiplerin dışında herhangi bir kısıtlama söz konusu olamaz. Fakat son yıllarda gündeme geldiği gibi mehir olarak hac veya umre sözü verilmesi mümkün değil.

Düğünde takılan takıları karşı tarafın rızasını almadan mehir olarak verdiğini söyleyenler de var. Düğünde takılan altın, bilezik, kolye türü takıların mehir olarak kabul edilip edilmemesi, kişilerin niyetlerine ve örf âdete göre değişkenlik gösterir. Şayet düğünde takılan takıların mehir olarak kabulünde anlaşılırsa ya da örf-âdet bu şekildeyse bunların mehir olarak kabul edilmesinde herhangi bir sakınca yok. Yalnız burada bilinmesi gereken husus, mehirin kadının öz malı olması. Kendi rızası dışında kocasının bile mehir üzerinde tasarruf yetkisi yoktur. Ancak eşlerin bunu hoşgörü içinde paylaşmalarında elbette bir beis söz konusu değildir.

Mehirin ne zaman verileceği de tartışılan bir diğer husus. Fakat esas olan mehir miktarının nikâh akdi esnasında belirlenmesidir. Bu esnada hepsinin peşin olması, hepsinin vadeli olması veya bir kısmının peşin bir kısmının vadeli olması tarafların anlaşmalarına bağlıdır. Hepsinin düğün öncesinde verilmesi hususunda herhangi dini ve hukuki bir gereklilik bulunmuyor.

Evlendikten sonra, mehir miktarını ya da türünü değiştirmek isteyenler de var. İslâm hukukuna göre mehir, kadın tarafından sonradan fazlalaştırılamıyor, fakat kadın mehrini hibe etme hakkına her zaman sahip. Kocanın, imkanı müsaitse mehiri cömertlik yaparak belirlenen miktardan fazla vermesinde de sakınca yok. Bu hususta Bakara Sûresi 237. ayette şöyle buyurulur: “Bir mehir belirlemiş olarak, kendilerine dokunmadan eşlerinizi boşarsanız, bu takdirde belirlediğiniz mehrin yarısını vermeniz gerekir. Ancak kadınların haklarından feragat etmesi veya nikâh bağı elinde bulunan kocaların fazla vermesi istisnadır. Doğrusu sizin fazla vermeniz elbette takvaya daha uygundur. Ama asla birbirinize lütuf ve mürüvvet göstermeyi unutmayınız. Allah sizin bütün işlediklerinizi zaten görmektedir.”

Kadının boşanma talebi durumunda erkek mehir vermek istemeyebiliyor. İslâm aile hukukunda boşanma genellikle kocanın tek taraflı irade beyanıyla gerçekleşir. Buna ‘talak’ denir. Boşanmayı kadının istemesi durumuna ise ‘muhalaa’ veya ‘hul’ denir. Konuyla ilgili olarak Sabit b. Kays’ın hanımı kocasından ayrılma talebini Peygamber Efendimiz’e (sas) beyan eder. Peygamberimiz bu hanıma, “Mehir olarak verdiği bahçeyi geri verecek misin?” teklifini yapar. Kadın, “Evet” cevabını verince, Peygamberimiz kocasına, “Bahçeyi kabul et ve onu boşa.” buyurur. Boşanma da bu şekilde gerçekleşir. Bu ve benzeri örnekler, aldığı mehir karşılığını boşanma bedeli olarak teklif etmenin meşruiyetinin delili olarak değerlendirilir. Elbette kocanın kendi isteğiyle böyle bir talepte bulunmaması da mümkündür.

Mehir, kadının kocası üzerinde dinî bir hakkıdır ve bu hak dini mükellefiyet itibarıyla vacip olarak nitelenir. Bugünkü medeni kanunda sütkardeşliğinin bulunmaması, süt kardeşliğini helal kılmadığı gibi, belediyelerde medeni nikâhın kıyılması esnasında mehrin söylenmemesi de mehir hakkını düşürmez. İhmal eden kişiler en azından yapmaları gereken bir vacibi terk etmelerinden dolayı uhrevi vebalden kurtulamaz. Kul hakkıyla ilgili olduğu için de mutlaka ödenmesi gerekir. zaman