Tarihsel iskeletle Batı felsefesi

Felsefeyi  “Felsefe, benim sözcükten anladığım şekliyle, teoloji ile bilim arasında bir şeydir. Teoloji gibi, hangi kesin bilginin şimdiye kadar aslı öğrenilemez olduğuna ilişkin konularda spekülasyonlardan oluşur; ama bilim gibi, geleneğin ya da vahyin otoritesine değil, daha çok insan aklına başvurur. O yüzden benim de ileri sürdüğüm üzere, her kesin bilgi bilime aittir; kesin bilgiyi aşan şeylerle ilgili tüm dogmalar teolojiye aittir. Ama teoloji ile bilim arasında, her iki tarafın saldırısına maruz kalan bir Tarafsız Bölge vardır; bu Tarafsız Bölge felsefedir,”  diyerek tanımlayan 1950 Nobel Edebiyat Ödülü sahibi, İngiliz filozof, matematikçi, mantıkçı, siyasal aktivist, tarihçi  Bertrand Russell’ın 1945 yılında tamamladığı üç ciltlik Batı Felsefesi Tarihi  Ahmet Fethi çevirisiyle Alfa Yayınları etiketiyle yayımlandı. Daha önce Türkçede yayımlanmış Sorgulayan Denemeler, Mantıksal Atomculuk Felsefesi, Rölativitenin ABC’si,  İktidar, Aylaklığa Övgü gibi kitaplarıyla tanıdığımız Russell, birçok dile çevrilmiş, sayısız baskı yapmış bu hacimli eserinde pre-Sokratiklerden başlayarak 20. yüzyılın başlarına kadarki felsefenin tarihini geniş bir bakış açısıyla inceler. Felsefenin en başından beri, okulların, entelektüellerin ya da bir avuç seçkin insanın aralarındaki tartışma olmadığını, topluluk yaşamının bir parçası olduğunu ve kendisinin de bu şekilde yaklaştığını belirten Russell, kitabın meziyetinin, bu bakış açısından türemesi olduğunu yazıyor. Russell kitabınında uyguladığı metodu da  “Şu an olduğu gibi böyle bir kitapta ayıklama sorunu çok zordur. Ayrıntısız bir kitap çorak ve cansız olur; ayrıntılı olunca, katlanılmaz derecede uzun olma tehlikesi baş gösterir. Yalnızca bana önemli görünen filozofları ele alarak ve onlarla bağlantılı olarak, temel önemde olamasa bile aydınlatıcı ya da canlılık katan nitelikten ötürü değerli olan ayrıntılardan söz ederek bir orta yol bulmaya çalıştım,” şeklinde açıklıyor.

 

HERKES OKUYABİLİR

 

Britanyalı filozof Ray Monk’un “Yayımlandığı günden beri alanındaki en mükemmel giriş kitabı olmayı sürdürüyor. Çünkü herkesin okuyabileceği ama yalnızca Russell’ın yazabileceği bir kitap,” dediği Batı Felsefesi Tarihi, “İlk Çağ Felsefesi”, “Katolik Felsefesi” ve “Modern Felsefe” başlıklarını taşıyan üç ciltten oluşuyor. İlk kitap olan ‘İlk Çağ Felsefesi’n de “Sokrates Öncesi Filozoflar”, “Sokrates, Platon ve Aristoteles” ile “Aristoteles’ten Sonra İlk Çağ Felsefesi”  başlıklarını taşıyan üç alt bölüm bulunuyor. Russell; sadece filozoflar, ekoller ve onların düşünceleriyle sınırlı kalmıyor kitabında. Kimsenin Helenistik çağ bilgisi olmadan Stoacıları ve Epikurosçuları ya da beşinci yüzyıldan on üçüncü yüzyıla kadar kilisenin gelişimine ilişkin bilgimiz olmadan skolastikleri anlayamayacağımızı savunan Russell, kendisine önemli gelen, tarihsel ana iskeletin felsefi düşünceyi en fazla etkilemiş görünen bölümlerini ortaya koyduğunu ve bunu da tarihe aşina olmayan okurları düşünerek eksiksiz, ayrıntılı vermeye çalıştığını yazıyor. Ancak felsefeyle bağlantısı olmayan tarihi ayrıntıları da kesinlikle metin dışı bıraktığını belirtiyor.