26 Nisan 2024 Cuma / 18 Sevval 1445

Dünyanın zirvesi ve ölü yakma ayinlerinin buluştuğu nokta Nepal

Dünyanın en yüksek noktası olan Everest tepesiyle ünlü Nepal, dini inanç ve kültürüyle her yıl binlerce turistin ilgi odağı. Başkent Katmandu ise tam üç bin tapınağıyla ülkenin önemli ekonomik ve tarihi merkezi... Özellikle ölü yakma ayinleri ise gezginler tarafından en ilgi çekici ritüeller arasında...

KEMAL GÜMÜŞ17 Eylül 2017 Pazar 07:00 - Güncelleme:
Dünyanın zirvesi ve ölü yakma ayinlerinin buluştuğu nokta Nepal

Dünyada bayrağı dikdörtgen olmayan tek ülke Nepal. Güney Asya’da yer alan ülke, Çin ve Hindistan arasında kalan 28.9 milyon nüfusluk bir ülke. Başkenti Katmandu’ya indiğimizde oldukça ilgi çekici bir ülkeyi görmeyi hayal ediyordum. Uçaktan iner inmez ana terminalin girişinde ilk dikkat çeken Hindu tanrılarını simgeleyen putlar oldu. Yaklaşık 45 dakikalık vize ve bagaj alım işlemlerinden sonra havalimanından çıkıp konaklayacağımız otele doğru yol almaya başladık. Bizi Yurtdışı Türkler ve Akraba Topluluklar Başkanlığı (YTB) bursuyla Erzurum Atatürk Üniversitesi’nde okuyan Halillülah Ensari ve İHH İnsani Yardım Vakfı’nın partner kuruluşu temsilcisi Noşhad isimli gençler karşıladı. Yol boyu gördüğüm toz, duman ve ağzı maskeli insanlar şehrin ağır bir koku ve hava kirliliği altında olduğunun habercisiydi. İHH’nın Kurban organizasyonu takip etmek önceliğimizdi. Nepal’in Türkiye’den bir gün sonra bayrama girmesi bana Katmandu’yu gezme fırsatı verdi. 

EVEREST’E TIRMANMAK BİR SERVET

Ülkenin en belirgin özelliği dünyanın en yüksek dağı Everest’i sınırları içinde bulundurması. Ülkenin turizm gelirlerinin başında da Everest’e tırmanmak için akın eden turistler geliyor. Zira Everest’e çıkmanın maliyeti 90 bin dolara kadar çıkabiliyor. Tek başına tırmanmak isteyen bir kişinin ödeyeceği rakam ise 11 bin ile 30 bin dolar arasında... Standart organizasyonların dışında isteyenler için VIP tırmanış hizmetleri mümkün ancak bunun bedeli normalin dört, beş katına kadar çıkabiliyor.

EVEREST’İN GELİRİ 3 MİLYON DOLAR

Yüklü miktarda para ödeyen kişi illa zirveye çıkacak gibi bir durum da yok aslında. Zirveye yaklaştıkça yaşam koşullarının zorlaşması ve nefes almanın dahi mümkün olmadığı durumlar tırmanıcıların en sık karşılaştığı engeller. Ekip doktorunun gerekli onayı vermemesi durumunda tırmanış iptal ediliyor. Kişi tırmanmak isterse ancak bir sene daha bekleyip aynı ücreti ikinci kez vermesi gerekiyor. Nepal, sadece Everest’e tırmanmak isteyenlerden yılda 3 milyon doların üzerinde gelir elde ediyor.

DUMANLI KATMANDU

Nepal’ın turist çeken bir diğer özelliği de dini inançları ile kültürü... Nüfusun yüzde 81’i Hindu, yüzde 9’u Budist, yüzde 5’i Müslüman, yüzde 1.5’i Hıristiyan geri kalanını ise diğer dinlere mensup insanlar oluşturuyor. Başkent Katmandu’da tam 3 bin tane tapınak var. Pashupatinath, Swayambhunath ve Bodnath Stupa tapınakları en önemli turistik mekanlar arasında yer alıyor. Ayrıca Buda’nın Nepal’de doğduğuna inanılıyor. Mekke dönemi cahiliye Araplarını aratmayan tapınakları, dini ritüelleriyle putperestliğin hakim olduğu inanç sisteminde hayat olağandışı bir seyirde ilerliyor... Tanrıları simgelediklerine inandıkları putlar, tapınaklar, sadular, dua ve dilek çarkları... Tapınaklarda her bir putun önünde bir para kasası bulunuyor. Batıl inançlar peşinde koşuşturan insanlar dualarının kabul edileceğine inandıkları bu tapınaklarda adeta para akıtıyor. Katmandu’da baharat ve yemyeşil bitki örtüsünün dahi bastıramadığı ağır ve kasvetli bir koku hakim. Belki de bu kasvetli ağır kokunun kaynağı şehrin göbeğinde açık alanda günde onlarca ölü insanın ateşe verilerek yakılmasıyla tüten dumanlardır.

PAZARLIK ŞART

Yoğun bir turist akını olduğu için Katmandu’da, her köşe başında hediyelik eşya satanlar var. Tabii hediyelik eşyalar genellikle, Hinduizm ve Budizmin sembolleriyle süslü ve taptıkları figürler oluyor. Almaya karar verdiğiniz herhangi bir eşya için pazarlık şart tabii. Sıkı bir pazarlık sonucu üçte bir oranında fiyat düşürmek mümkün. Ancak bir yerden bir yere gitmek içinde pazarlık yapmak gerekiyor. Kaldığınız otelden Pashupatinath tapınağına 800 Rupiye anlaştığınız bir taksici, vardığınız noktada sizden 1000 Rupi isteyebilir. Çünkü gelirken yolda klimayı açmıştır. Dönüşteyse aynı yolu klimasız araçla 500 rupiye kadar düşürebilirsiniz. Ben öyle yaptım.

VIP ÖLÜ YAKMA: 500 DOLAR

Ölü yakma törenlerini Pandit denilen Hindu rahipler yapar. Ancak Nepal’da ölmenin de bir bedeli var. Kast sisteminin halen etkisinde olan ülkede ölüler için iki çeşit yakma töreni gerçekleştiriliyor. Ölen kişi zengin veya politikacı ve toplumun önemli bir mensubu ise Shiva tapınağının hemen dibinde yakılıyor ve bunun maliyeti 500 dolar. Sıradan bir kişi ise tapınağın sağ tarafında uzanan nehrin kenarındaki alanlarda yakılıyor. Bu da yakılan kişinin ailesine 100 dolara mal oluyor. Cenaze töreni bununla bitmiyor tabi, 11’inci gün de ve ölüm yıl dönümünde ölen kişi için çeşitli törenler düzenleniyor.

ALTIN AVCILARI

Ölü yakma törenin yapıldığı alanda kürekle nehrin dibinden çamur çıkaran bu çift ölenlere ait kıymetli eşya arıyor. Çünkü ölen kişi altın gümüş gibi kıymetli takılarıyla beraber yakılıyor. Hatta varlıklı ailelerin küllerle beraber tanrıya sunulmak üzere nehre altın ve para da attıkları da oluyormuş. Yakma töreni bitip cenaze sahipleri ayrılınca işte bu avcılar devreye giriyor. 

YAKMA AYİNLERİNİ İZLEMEK 10 DOLAR 

Hinduizm’in en önemli dini ritüellerinden bir tanesi ölü yakma (Antyesthi) töreni. Nepal’e yolunuzdüşerse bu törenleri görmemek olmaz. Bu töreni en rahat izleyebileceğiniz yer  başkent Katmandu’daki Pashupatinath tapınağı. Bu tapınak Hinduların kutsal olduğuna inandığı Ganj Nehri’ni besleyen Bagmati Nehri’nin hemen kenarında kurulmuş. Tapınakların yanı sıra nehre paralel kurulmuş onlarca ölü yakma noktası ilk dikkat çeken yerler oluyor. Hindu olmayanların tapınak tarafına geçmesine izin verilmese de bir yolunu bulup ölü yakma alanının içine kadar girebildik. Ancak bu alana girebilmek içinde kişi başı 10 dala ödemeniz gerekiyor. Pashupatinath tapınağı Hinduizm’in üç büyük tanrısından biri olan ve yok edici tanrı olarak inandıkları Shiva adına inşa edilmiş. Tapınakta aynı anda onlarca ölünün yakıldığını görmek mümkün. 

YAKMADAN ÖNCE YAĞLANIR

Cesedin yakılacağı yerde ölünün ayakları önce nehir sularına batırılıp çıkarılır ve özel olarak hazırlanmış kütüklerin üzerine serilir. Ölü önce sandal yağıyla yağlanır ardından tüm vücudu beyaz veya turuncu bezlerle sarılır. Yakılmadan önce ölünün üzerine kıymetli eşyaları ve takılıları, çiçeklerle süslenerek üzerine konulur. Ölen kişinin ailesi ve tüm sevenleri bu törende hazır bulunur.

ÖNCE AĞZINDAN ATEŞE VERİLİR

Yakma işini evin en büyük erkeği gerçekleştirir. Ceset ateşe verilmeden önce oğulları önce etrafında bir kaç tur döner ardından ölünün ağzından ateşe verilir. Başından yanmaya başlayan ceset üstünün de kütük ve otlarla kapatılmasından sonra hızla yanmaya başlar. yanma işlemi yaklaşık 3 ile 4 saat sürer. Ceset etrafa yaydığı ağır kokulardan sonra odunlarla birlikte yanar, kül olur. Küller Hindularca kutsal kabul edilen ve Ganjı besleyen Bagmati nehrine atılır.