Eski eşyalardan bir dönemin yansıması

Çoğu zaman sadece bir meta olarak gördüğümüz eşyalar, aslında muazzam bir tarihe ve yaşanmışlığa tanıklık ediyor. Hayatın her anında yanımızda olan en değerli varlıklar… Üstelik onların hikayesi bizim ömrümüzle de sınırlı değil. Yaşantımıza tanıklık eden eşyalar bizden sonra da yolculuklarına devam ediyorlar. Yerleştirme sanatçısı Eda Soylu için de eşyanın önemi büyük. Sanatçı geçen yıl kaybettiği anneannesinin eşyalarıyla bir sergi oluşturdu. Yerde olması gerekirken tavanda olan halıdan formunu kaybetmiş koltuğa, tek bacağı olmayan müzikli zigon sehpadan, yırtık tüllere kadar, anneannesini hatırlatan 14 parça eser, Anneannemin Evinden Kalanlar adlı sergi ile görücüye çıktı. Anlamı ve vasfı kaybolmuş objelerin kendi aralarında yeni bir anlam edindiği sergi, 14 Nisan’a kadar Galeri Mixer’de ziyaret edilebilir.

Çocukluğunun büyük bir kısmını Moda’da komşu oldukları anneannesinin evinde geçiren Eda Soylu, hikayesini şu sözlerle anlatıyor: 2016 yılının Kasım ayında anneannem hastalandı, yoğum bakıma kaldırıldı. Ardından eve aldık ve üç ay kadar hastalığı devam etti. Biz o üç ay, anneannemin evinde zaman geçirdik. O süreçte de salonundaki erimiş perdeleri fark ettim. Tipik bir anneanne eviydi. Ceviz masalar, oyma koltuklar, dantelli tüller… Evde muazzam bir bütünlük vardı. O evden herhangi bir şeyi çıkarsam, sanki bir şeyler eksik kalacak gibi hissederdim. Bir süre sonra fark ettim ki, anneannemle eş zamanlı olarak aslında ev de hastalanmaya çoktan başlamış. Eriyen sadece perdeler değil, giden de anneannem değildi. Evler içinde yaşayanlara, içinde yaşayanlar da evlerine benziyor. O ölümü bekleme süreci çok zordu. Ve mütemadiyen eşyalarla muhatap oluyorsunuz. Eşyaların eşyalığını daha çok algılayıp, o eşyalardaki sihrini görmeye başladım.

Hayatta hepimizin başına gelebilecek bir olayı yansıttığına değinen sanatçı “Anneannemin aracı olduğu bu durum ve eşyalar bana ait ama genel olarak hepimizin başına gelen bir şey. Herkes hayatında bir kayıp yaşıyor. Ama bunun anneanne olmasının en özel yanı bu insanların bir dönemi yaşaması. Türkiye’de her şeyin çok rahat bulunmadığı, birçok şeyin Avrupa’dan ya da Amerika’dan geldiği bir dönem. Aslında ben bu sergiyi, o yılların bir yansıması olarak da görüyorum” diyor.

Serginin adını bulduğunda anneannesinin henüz hayatta olduğunu söyleyen Soylu, kendini bu sergiyi yapmak zorunda hissetmiş: Öleceğini biliyordum ve kendimi böyle bir işi yapmak yükümlülüğünde hissettim. Galeri Mixer bana ulaştığında da bana biraz zaman vermelerini istedim. Nasıl’ını bilmiyordum ama ne yapacağımı biliyordum. İyi ki de böyle olmuş. Bu sergiye sindire sindire hazırlandım. Anneannemin vefatından sonra onun evine taşındım. O evin nefes alışıyla bu sergi de nefes aldı. Burada neyi nereye yerleştireceğimi, o evde yaşayarak buldum. 

Modern zamandan sıkılıp geçmişe olan özlemin bu eserler sayesinde daha da ortaya çıktığına değinen Soylu “Her ne kadar bunlar bireysel objeler olsa da, aslında bu durum bir toplumu yansıtıyor. Toplumda gerçekleşen ufak diye nitelendirdiğimiz bir şey, evimizin içine girebilecek ya da giremeyecek kadar büyük bir etkiye sahip. Bu gibi sergileri yaparken, genelin özeli etkilediğini görüyorum. O yüzden bugün yaşadığımız herhangi bir şeyin, yarın dönüşeceğimiz insanda çok etkisi var” diye düşünüyor.