Doç. Dr.Yerebakan: Balık etli olmak ömrü uzatıyor

Halk arasında öldürmeyen ama süründüren olarak tabir edilen kronik hastalıklar nelerdir? 

Aslında hastalık dediğimiz zaman, öldürmüyor demek çok mantıklı olmayabilir. Tabii bunu uzun vaade için konuşuyoruz. Çünkü kronik hastalık uzun zamandır var ve devam edecek manasına geliyor. Akut hastalıklar bir anda gelişen ve hızlıca sonuçlarına ulaşılan problemlerdir. Ülkemizde hâlâ bunlarla mücadele ediliyor. Bu kronik hastalıkların başında tansiyon var. İkincil olarak kalp hastalığı, kalp yetmezliğidir. Üçüncü olarak diyabet yani şeker, dördüncü obezite gelebilir. Bunun dışında uzun yıllar insanların hayatlarını etkileyen romatizmal hastalıklar da var. Hani öldürmüyor ama süründürüyor tabiri bu hastalıklarla birazcık daha örtüşüyorlar. Uygulanan tedavi ile birlikte hastalık baskılanıyor. Ancak bizim için asıl problem şeker hastalığı, tansiyon ve obezite. Bunlar bizler için sessiz katiller. Eğer doğru yönetilmezler ise insan ömrünü yaklaşık 10 yıl kısalttığını biliyoruz. 

Kronik hastalıkları genetik faktörlere bağlayabilir miyiz?

Kronik hastalıkların çoğunun genetik alt yapısı vardır. Aileden aileye geçen, anne babadan çocuklara ve ondan sonraki kuşaklara geçiş gösteriyor. Tansiyon hastalığı; esansiyel ve primer hipertansiyon olarak ikiye ayrılıyor. Primer, vücudun gerçekten pür tansiyon üretmesi. Yani hipertansiyon hastası olmanız. Ama toplum arasında yüzde 95’i yüzde 99’u esansiyel hipertansiyon dediğimiz gerçek temelinde nedenini oturtturamadığımız sebepler yatıyor. Burada en azından yarısı aileden geçiş gösterir. Ama onun dışında bizlerin hayatımızda yapmış olduğumuz eksiklikler tansiyona sebebiyet verir.

Mesela?

Bir kişi kilo alıyorsa kalbinin o bedene kan basabiliyor olması için daha yüksek tansiyon basıyor olması gerekiyor. Örneğin, bir kişinin akciğer problemi gelişmiştir. Akciğer problemiyle birlikte; akciğer basınçları akciğer hipertansiyonunu tetikler. Yıllar boyu sigara içen birini düşünün damar sertliği meydana gelecektir. Bu kişide damar sertliğine bağlı tansiyon oluşacaktır. Hastalığın temelinde kronik stres dediğimiz stres hormanlarının neden olduğu bir tablo da var. Spor yapmamak da yüksek tansiyon nedeni. Spor, kardio egzersizi yapmak demektir. Kardio yaptığınız zaman insanlar bedenlerine egzersiz yaptığını zannediyor. Aslında damarlarına egzersiz yaptırıyorlar.  Şeker hastalığına gelirsek; çok büyük oranda genetik geçişi var. Diğer en önemli kronik hastalık obezitedir. Karnınızın büyümesidir. Şeker tüketimiyle birlikte fıçı karın oluşuyor. Karındaki yağlar böbreklere baskı yaparsa böbrek hastalığını, pankreasa baskılarsa şeker hastalığını ortaya çıkarıyor. 

DİYABETİN TEMELİ BEBEKLİKTE ATILIYOR 

Bu rahatsızlıklar hangi yaş aralığında görülür?

Tip 1 ve tip 2 diyabet diye iki tip şeker hastalığı vardır. İlki (tip 1) tamamen genetik geçişli. İnsülin kullanımına bebekken başlanıyor. Ama ikincisi sonradan kazanılan, obeziteyle birlikte gelişen bir hastalık. Tansiyona baktığımız zaman genellikle 40 yaşından sonra ortaya çıktığını görüyoruz. Ancak, hayat kalitesi düşük, çok stresli kişilerde stresin etkisi ile bu 30’lu yaşlara kadar inebiliyor. Tıp, damarlardaki sertleşmenin 28’den sonra başladığını biliyor.

Kronik hastalıklara sahip kişi nasıl beslenmeli?

Kronik hastalıklar için birinci kural, doğru teşhis. İkinci kural ise hastalığı önlemeye çalışmak. Bir kişinin kronik hastalığı varsa mutlaka doktora gidecek. Ciddi bir tanı konup kesinleştirilecek. Sonraki süreçte hekiminin tavsiyesiyle hayatını idame ettirmesi, hayat alışkanlıklarını değiştirmesi yaşam tarzını ona göre düzenlemesi, yemeklerini ona göre seçmesi, egzersizlerini ona göre planlaması gerekmektedir. Kronik hastalıkla mücadele, tek başına kişinin internette internet hekimliği yaparak sonuç alınabilecek bir nokta değildir. Mutlaka ama mutlaka düzenli ve periyodik aralıklarla hekim muayenesi ve hekim yönlendirilmesi gerekiyor.