Hiçlik Baskısı ve sosyal medya görünürlüğü

Her şeyi sahneleme başarısı olarak ekranlar önünde yaşayanların sayısı her geçen gün artıyor. İnsanlar bu akışkan ve tekinsiz mecrada daha çok beğeni almak sebepsiz yere rekabet ettiği insanlara fark atmak için sadece bedenleri ile var olmakla yetinmiyorlar. Bedenlerinin uzantısı olarak gördükleri çocukları üzerinden de gösteriş yapma, kendini ispatlama çabası içerisindeler. Ultrason resimleri ile başlayan paylaşımlarla bebeklerini de zaman tünelinin insafına terk ediyorlar. İnsanoğlunun ifşa etmeye duyduğu tamahı ve becerisi ve bunların çeşitliliği arttıkça hayret kabiliyetimiz de körelmeye başlıyor. 

Nurettin Topçu’nun “makine girdiği her yeri harap eder” tespitini hatırlamadan edemiyor insan. Evet, kamerası ve internet erişimi olan bir cihaza sahipsek artık hiçbir şeyin eskisi gibi olmasını bekleyemeyiz. Araç artık araç olmaktan çıkmış, insan ve eşya arasındaki hiyerarşi, aynı zamanda varoluşsal tanım çoktan tahrif edilmiştir. 

İMAJ KAYGISI HER ŞEYİN ÜSTÜNDE 

Benim için son yıllarda; görünmek ve görmek kodları ile kurgulanan Instagram ayrıntılı ve rastlantısal görünen kültürel çalkantıların mantık ve işleyişine dair ipuçları bulabileceğim bir kütüphane, gözlem yapabileceğim bir laboratuvar oldu. Instagram bir yandan hikâye seçeneği, bir yandan zaman akışı derken hepimizin başını döndürüyor “Günümüzün uyuşturucuları internet üzerinden sosyalleşme çabalarıdır” diyen Zimmerman’ı haklı çıkartırcasına. Etkileşimlere bakılırsa bizler yemek yememiz, kitap okumamız, ailemizle ilgilenmemiz gereken zamanlarda yorum yapıp kalp butonlarını kırmızıya boyamakla meşgulüz. Elektronik ortamlardan dijital ekranlardan usulca içeri süzülen sahte dostlara dünyamızı sonuna kadar açmaya başladık. Rakamların dünyasında galip gelen fenomenler kamusal alan ile mahrem alanın gündelik yaşam ile özel zamanların iç içe geçtiği zamanların failleri olurken yeni mesleklerin türemesine, nev-zuhur zevkler edinilmesine de vesile oldular. Bilhassa aşinalığın zırhını kuşanmış aydınlıkta saklanan gönüllü instagram görünürleri imaj kaygısını bütün değerlerin üzerinde tutan duruş ve tavırlarıyla tek düze dünyalarımızı domine etmeye başladılar. 

SANAL DÜNYADA MUTLULUK POZLARI 

Stafen Zweig Satranç kitabında diyor ya “yeryüzünde hiç bir şey insana hiçlik kadar baskı yapamaz”. Sosyal medyada herkes “hiç değilim” diye bağırıyor. 

Cinsiyetinin belli olması, doğmadan önce dostlarla delirmecesi, doğduğunda dünya aleme ilan etmesi, diş çıktığında diş partisi, altıncı ayında kınası derken her fırsatta dünyaya gelen çocuk kutlamalar ve ritüeller sağanağı altında kalıyor. Yediğini, içtiğini, nasıl göründüğünü sergileme iptilasına kapılan ebeveynler, dünyaya getirdikleri evlatlarını da dikizleme oyununa büyük bir istekle dâhil ediyor. 

Çocuklar gösterişi, riyayı, sahip olduklarının herkese ilan edilecek bir hâl olduğunu öğrenerek yaşama katılıyorlar. 

Hayatta mutluluğu yakalayamamış; sanal dünyada mutluluk pozlarıyla bunu örtbas etmeye çalışan fenomenler batıdan kopyaladıkları merasimlerle bütün toplumu etkilemeye başladı. Hakikatin, zarafetin karşısında ezici bir güç ile bayağılığın, zevksizliğin de bulaşıcı bir şey olduğunu gördük böylece. “Görün beni”, “bakın bana”. Hatta “özenip iç geçirin bana” diye çığlıklar atan insanlarla doldu sosyal medya. 

Fotoğraf tarihsel süreçte sıradan insana; kendi aksini başka profillerden görme imkânı bahşetmiştir, ses kaydı da sesini duyma ayrıcalığını. Sosyal medya ise bütün bunların üstünde insanlara ünlülere ve en üst sınıflara has ne varsa deneyimleme hürriyetini veriyor. Gülünç durumlara düşmek pahasına da olsa bu güce herkes inanıyor. Hayata hiçbir artı değer katmamış bayağılık ve teşhircilik sınırlarını aşındırdığı için takipçi çokluğuna kavuşmuş kızların kraliçeler gibi mağazaların kapılarında selfi çekme yarışı ve telaşı ile karşılanmalarını ne ile açıklayabiliriz ki başka türlü. Kendisine ait olmayan bir güce sahip olduğuna iman etmek… 

Rakamların dünyasında çoklukla övünen insanoğlunun karşısında az ve hakikatli olmanın değerli yalnızlığı ile avunanlar hayretler içinde olup bitenleri anlamlandırmaya çalışıyorlar. Yaşam denilen alanı; riyadan imajdan, gösterişten ibaret sayan bir anlayış bütün toplumu inhisarına aldı ne yazık ki. 

Geçtiğimiz günlerde soğuk ve sert günler yaşayan ülkemizde bir haber yanıp söndü. Dünya Sağlık  Örgütü’nün bildirdiğine göre Suriye’nin kuzeyinde 29 bebek soğuktan donarak ölmüştü. Mülteci kamplarında yardımların azalmasıyla beraber minik bedenler soğuğa direnemeyerek hayatlarını kaybetmişti. Tam o günlere denk gelen zamanlarda ekranlarımızda bebek mevlitleri, ‘altıncı ayımıza bastık’ kınaları baby shower bildirimleri vardı. Kamplarda çocuklar soğuktan donarken bizim gürbüz ve kıymetli bebeklerimiz polyester saten kıyafetler içerisinde lüks otellerin merasim alanlarında isilik olmakla meşgullerdi. Gerçek dertler ve türetilmiş dertler dilemması bu olmalıydı. Mevlitte hangi şık kıyafetimi giyeceğim ya da bebeğimi sığındığım bu çadırda ne şekilde ısıtacağım. Gerçek dertlerin türetilmiş dertler karşısında sesi kısık kalıyordu yine.