Kayıtdışı göçmen meselemiz...

Türkiye 3 milyon 600 binden fazla Suriyeli ile birlikte toplamda 4 milyondan fazla sığınmacıya ev sahipliği yapıyor. İstanbul’da ikamet izinli 522 bin 381 yabancı uyruklu, geçici koruma kapsamında 547 bin 479 Suriyeli misafir olmak üzere toplam 1 milyon 69 bin 860 kayıtlı yabancı bulunuyor. Oranlar bu kadar yüksek olunca sorunlar da beraberinde geliyor. Düzensiz göçmen, kayıt dışılık, bazı illerde aşırı yoğunluk gibi konular bu sorunların başını çekiyor. Bir ilde kaydı bulunan Suriyeli sığınmacıların resmi izin dışında il dışına çıkma ve çalışma izinleri bulunmazken bu kural sıklıkla ihlal ediliyor. Hâl böyle olunca İstanbul Valiliği, düzensiz göçle mücadele için eylem planını açıkladı. Valilik, 20 Ağustos’a kadar İstanbul’da kaydı olmayan Suriyeli göçmenden kayıtlarının bulundukları illere gitmelerini istedi. Bu süre içerisinde geri dönmedikleri tespit edilenler İçişleri Bakanlığı’nın talimatı doğrultusunda kayıtlarının bulundukları illere gönderilecek. Ayrıca yasadışı olarak Türkiye’de bulunan göçmenlerin de sınır dışı edilmesine devam edilecek. 

Peki, neden ve nasıl bu noktaya gelindi? Millet olarak ‘muhacir’ gözüyle baktığımız kardeşlerimize yönelik öfkenin yükselmesinde seçim sürecinde ‘Suriyelileri gönderme’ meselesinin bir vaat olarak kullanılması, bazı asayiş olayları ve suçlarının sorumlusu olarak sosyal medyada Suriyelilerin gösterilmesi ve ısrarla bu tür yalan haberlerin yaygınlaştırılması, medya ve sosyal medyada körüklenen nefret söylemi son derece etkili oldu. Entegrasyon politikaları konusunda geç kalınması da sorunun daha büyümesine yol açtı.   

‘SEBEPSİZ YERE SINIRDIŞI SÖZ KONUSU DEĞİL’ 

Göç İdaresi yetkilileri suça karışanlar ve kaydı olmayanların sınır dışı edildiğini, ikamet izinlerini farklı şehirlerde alıp da başka şehirlere gelen sığınmacıların ise hangi şehirlere kayıtlıysa oraya gönderildiğini söylüyor. Sığınmacılar için çalışma izni alabilmek çok zor şartlara bağlı. Kaçak olarak çalışan Suriyelilerin tespiti için çalışmalarsa yoğunlaştırıldı. Bu durum suç olarak kabul edildiği için yasal oturum hakkı varsa bile çalışma izni olmadan bir işte çalıştığı için sınır dışı edilen sığınmacılar bulunuyor. Öte yandan kolluk birimleri ile İl Göç İdaresi Müdürlüğü işbirliğinde, belge ve parmak izi kontrolleriyle teyit edilen; yasal kalış hakkı olmayan yabancılar için ilgili mevzuat çerçevesinde işlemler yürütülüyor. Bu konuyla ilgili Göç İdaresi yetkilileri şunları söylüyor: “Geçen yıl 268 bin düzensiz göçmen yakalanmıştı, düzensiz göçmen sayısı bu yıl 160 bini aştı. 2018’de 56 binin üzerinde sınır dışı gerçekleştirdik. Bu yıl da 43 binden fazla düzensiz göçmen sınır dışı edildi. Suriyelilerin sebepsiz yere sınır dışı edilmesi söz konusu değildir.” Peki, bundan önce yeterli denetim yok muydu? Yetkililer bu durumu ise şöyle açıklıyor: “Daha önce de farklı zamanlarda valilikler tarafından dilencilik yapan, kamu düzeni ve güvenliğini bozan Suriyelilere yönelik denetimler gerçekleştirilmişti. Son zamanlarda yapılanlar da yeni bir uygulama değil, önceki denetimlerin devamı olarak görülmelidir.” 

DENETİMLER NEDEN SIKLAŞTIRILDI? 

İl Göç İdaresi Genel Müdürlüğü yetkileri son zamanlarda başka ilde kayıtlı Suriyelilerin İstanbul’a yoğun bir yönelişinin sözkonusu olduğuna ve bundan dolayı İstanbul özelinde denetimlerin sıkılaştırıldığına dikkat çekiyor. Denetimlerin dayanağı ise 2017 yılında başlatılan Birleşmiş Milletler Mülteciler Yüksek Komiserliği (BMMYK) ile birlikte ‘Geçici Koruma Kapsamında Ülkemizde Bulunan Suriyelilerin Verilerinin Güncellemesi Projesi’. 2018 yılı sonunda tamamlanan proje süresince Suriyelilerin demografik ve biyometrik verileri güncellenmiş, kimlikleri yenilenmiş ve kayıtlı olduğu ikamet ilinin dışında yaşayanların bulundukları ile ikamet ili değişiklikleri yapılmış. Proje boyunca ikamet ili değişikliğini tamamlamayanların bu süre bitiminde kayıtlı oldukları il dışında kalışlarına müsaade edilmeyeceği muhataplara duyurulmuş. Veri güncelleme çalışması boyunca Suriyelilere olabildiğince esnek davranılmış, çalışma bitiminde ise herkesin kayıtlı olduğu ilde bulunmasına yönelik uygulamalara ağırlık verilmiş. İşte son günlerde medyaya yansıyan görüntüler bu durumdan kaynaklanıyor. 

‘HİÇKİMSE ZORLA GÖNDERİLMİYOR’ 

Uluslararası hukukta yeri olan geri göndermeme ilkesine bağlı kalarak, sadece Suriyelilerin değil hiçbir yabancının hayati tehlikeye veya insanlık dışı muameleye maruz kalacağı bir ülkeye gönderilmediğini ifade eden yetkililer, Suriyelilerin gönüllü geri dönüş dışında ülkelerine zorla geri gönderilmesinin mümkün olmadığını belirtiyor. İstanbul’daki Suriyelilerin denetimler sonucunda ülkelerine gönderildiği iddialarının gerçeği yansıtmadığını söyleyen yetkililer, sadece kayıtsız veya başka bir ilde kayıtlı olduğu tespit edilen Suriyelilerin ülkesine veya kayıtlı olduğu illere ya da kayıt olmak üzere başka illere sevk edildiğinin altını çiziyor. Kamu düzeni ve kamu güvenliği için tehdit oluşturanların Geçici Koruma Yönetmeliğinin 8. Maddesi gereğince geçici korumaları sonlandırılıyor. Öte yandan gönüllü geri dönüşler de sürüyor. Fırat Kalkanı ve Zeytin Dalı Harekâtları sonrası oluşturulan güvenli bölgelere bugüne kadar yaklaşık 338 bin Suriyeli gönüllü geri dönüş yaptı. 

‘YALAN VE YANLIŞ BİLGİLER YAYILIYOR’ 

‘GENÇLER ÜLKELERİNDE ZORLA SAVAŞTIRILACAK’